Algebra: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Późniejsza historia: ort. |
Korektysta (dyskusja | edycje) Kilkanaście zmian ort., lit., poprawa linków oraz odtworzenie struktury akapitów na podstawie artykułu na angielskiej Wikipedii, będącego podstawą tego fragmentu. |
||
Linia 6:
== Wczesna historia algebry ==
Wczesne formy algebry zostały opracowane przez Babilończyków i Greków, jednak słowo algebra (arab. الجبر,
Korzenie algebry sięgają czasów matematyków babilońskich, którzy opracowali zaawansowany system arytmetyczny, pozwalający na wykonywanie obliczeń w sposób algorytmiczny. Babilończycy wynaleźli wzory, przy pomocy których można było rozwiązywać problemy rozwiązywane dziś poprzez równania liniowe czy kwadratowe. Z kolei większość matematyków egipskich tej epoki, podobnie jak matematycy greccy czy chińscy w I tysiącleciu przed narodzeniem Chrystusa, zazwyczaj rozwiązywało takie równania metodami geometrycznymi, takimi jak te opisane w [[Papirus Matematyczny Rhinda|Papirusie Matematycznym Rhinda]] oraz ''Elementach'' Euklidesa. Prace Greków nad geometrią zapisane w
Przed czasami Platona, grecka matematyka przeszła drastyczną zmianę. Grecy stworzyli algebrę geometryczną, gdzie wyrazy algebraiczne były przedstawiane za pomocą boków obiektów geometrycznych, zazwyczaj prostych, podpisanych literami. [[Diofantos]] był greckim matematykiem z [[Aleksandria|Aleksandrii]] oraz autorem serii ksiąg ''Arytmetyka'', które opisują rozwiązywania równań algebraicznych i doprowadziły do współczesnej postaci równania diofantycznego w teorii liczb.
Wspomniani już wcześniej grecki matematyk Diofantos oraz al-Khwārizmī uważani są za "ojców algebry".▼
Wcześniejsze tradycje opisane wyżej miały bezpośredni wpływ na Muḥammada ibn Mūsā al-Khwārizmīego. Napisał on później ''The Compendious Book on Calculation by Completion and Balancing'', która sprawiła, że algebra stała się działem matematyki niezależnym od arytmetyki i geometrii.
Innemu perskiemu matematykowi Omarowi Khayyam'u przypisuje sie określenie podstawy geometrii algebraicznej i znalezienie rozwiązania ogólnego równania geometrycznego sześciennego. Jeszcze inny perski matematyk, Sharaf al-Dīn al-Tūsī, znalazł algebraiczne rozwiązania numeryczne do różnych przypadków równań sześciennych. On także rozwinął koncepcję funkcji. ▼
Hellenistyczni matematycy [[Heron z Aleksandrii|Heron]] i Diofantos, podobnie jak indyjscy tacy jak Brahmagupta kontynuowali tradycje Egiptu i Babilonu, mimo iż ''Arytmetyka'' Diofantosa i Brahmagupty ''Brahmasphutasiddhanta'' były na znacznie wyższym poziomie. Dla przykładu, pierwsze kompletne rozwiązanie arytmetyczne (zawierające zero i rozwiązania ujemne) równania kwadratowego zostało opisane przez Brahmagupta w jego książce ''Brahmasphutasiddhanta''. Później, Perscy i arabscy matematycy stworzyli znacznie bardziej wyszukane metody algebraiczne. Pomimo iż Diofantus i matematycy babilońscy w dużej mierze używali metod ad hoc do rozwiązywania równań, wkład Al-Khwarizmiego był fundamentalny. Rozwiązywał on równania liniowe i kwadratowe bez użycia symboli algebraicznych, liczb ujemnych czy zera, a więc w konsekwencji wyróżnił kilka typów równań.
Indyjscy matematycy Mahavira i Bhaskara II, perski Al-Karaji i chiński Zhu Shijie rozwiązali różne przypadki równań wielomianowych trzeciego, czwartego, piątego i wyższych stopni z wykorzystaniem metod numerycznych. W XIIIw. rozwiązanie równania sześciennego przez Fibonacciego było początkiem ożywienia w europejskiej algebrze. Tutaj algebra rozwijała się bardzo szybko.▼
▲Wspomniani już wcześniej grecki matematyk Diofantos oraz al-Khwārizmī uważani są za
▲Innemu perskiemu matematykowi [[Omar Chajjam|Omarowi
▲Indyjscy matematycy Mahavira i Bhaskara II, perski Al-Karaji i chiński Zhu Shijie rozwiązali różne przypadki równań wielomianowych trzeciego, czwartego, piątego i wyższych stopni z wykorzystaniem metod numerycznych. W
== Późniejsza historia ==
Praca [[François Viète|François Viète'a]] nad nową algebrą u schyłku XVI wieku była ważnym krokiem w kierunku nowoczesnej algebry. W 1637 [[René Descartes|Kartezjusz]] opublikował ''La Géométrie'', wymyślając geometrię analityczną i wprowadził nowoczesną notację algebraiczną. Kolejnym kluczowym wydarzeniem w dalszym rozwoju algebry było ogólne algebraiczne rozwiązanie równań trzeciego i czwartego stopnia, opracowane w XVI wieku. Pomysł wyznacznika został opracowany przez japońskiego matematyka Kowa Sekiego w wieku XVII, co niezależnie kontynuował [[Gottfried Wilhelm Leibniz|Gottfried Leibniz]] 10 lat później w rozwiązywaniu układów równań liniowych z wykorzystaniem macierzy. [[Gabriel Cramer]] również przysłużył się pracy nad macierzami i wyznacznikami w XVIII wieku.
Algebra abstrakcyjna powstała w XIX wieku początkowo skupiając się na tym, co jest teraz nazywane teorią [[Évariste Galois|Galoisa]]. [[Augustus De Morgan]] wynalazł relacje w algebrze, o których pisał w swoim dziele
== Przykłady ==
|