Samuel Willenberg: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
poprawa linków, drobne merytoryczne |
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne |
||
Linia 41:
2 sierpnia 1943 uczestniczył w buncie w Treblince i wraz z ok. 200 więźniami uciekł z obozu. Był jednym z 68 członków Sonderkommando Treblinka, którzy przeżyli wojnę, a po śmierci Kalmana Taigmana w 2012 ostatnim z żyjących<ref>{{Cytuj stronę | url = http://tygodnik.onet.pl/35,0,80112,5,artykul.html | tytuł = Piekło płonie | nazwisko = Bukalska | imię = Patrycja | data = 16/2013 (dodatek specjalny) | praca = „Tygodnik Powszechny” | opublikowany = tygodnik.onet.pl | data dostępu = 2013-07-31}}</ref>. Ranny w nogę przedostał się do [[Warszawa|Warszawy]], gdzie odnalazł swego ojca, ukrywającego się po stronie „aryjskiej”. W Warszawie Willenberg zaangażował się w działalność konspiracyjną (m.in. zdobywanie broni) w [[Polska Armia Ludowa|Polskiej Armii Ludowej]]. Do końca okupacji pomagało mu to, że jego rysy twarzy nie zdradzały semickiego pochodzenia<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Willenberg | imię = Samuel | tytuł = Bunt w Treblince | wydawca = Biblioteka „Więzi” | miejsce = Warszawa | data = 2004 | strony = 109 | isbn = 83-88032-74-7}}</ref>. W fałszywej [[Kenkarta|kenkarcie]] użył panieńskiego nazwiska matki, ''Ignacy Popow''. Ukrywał się m.in. przy ulicy Natolińskiej 8, gdzie zastał go wybuch [[powstanie warszawskie|powstania warszawskiego]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Engelking | imię = Barbara | tytuł = Żydzi w powstańczej Warszawie | wydawca = Stowarzyszenie Centrum nad Zagładą Żydów. | miejsce = Warszawa | data = 2009 | strony = 75 | isbn = 978-83-926831-1-7 | nazwisko2 = Libionka | imię2 = Dariusz}}</ref>.
Pierwszego dnia powstania dołączył jako ochotnik do grupy żołnierzy [[Batalion Ruczaj|batalionu AK „Ruczaj”]], atakujących
W latach 1945–1946 służył w [[Ludowe Wojsko Polskie|wojsku]] w stopniu porucznika. W 1946 przeprowadził przez [[Zielona granica|zieloną granicę]] z Polski do [[Włochy|Włoch]] grupę Żydów. Prowadził również kursy samoobrony dla młodzieży żydowskiej. W 1947 z ramienia jednej z organizacji syjonistycznych poszukiwał ocalałych z [[Holocaust]]u żydowskich dzieci przechowywanych przez polskie rodziny.
Linia 51:
W 2003 w warszawskiej [[Zachęta Narodowa Galeria Sztuki|Zachęcie]] miała miejsce wystawa jego prac<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.culture.pl/kalendarz-pelna-tresc/-/eo_event_asset_publisher/L6vx/content/treblinka-rzezby-wieznia-samuela-willenberga# | tytuł = Treblinka. Rzeźby więźnia Samuela Willenberga | opublikowany = culture.pl | data dostępu = 2013-07-31}}</ref>. Swoje rzeźby pokazywał też w 2004 roku na wystawie „Żydzi-Częstochowianie” w [[Muzeum Częstochowskie|Muzeum Częstochowskim]]. Jest autorem projektu pomnika 40 tys. ofiar częstochowskiego getta, odsłoniętego w październiku 2009 przy ulicy Strażackiej<ref>{{Cytuj stronę | url = http://czestochowa.wyborcza.pl/czestochowa/1,89395,7162803,Czestochowa__Odslonieto_pomnik_czestochowskich_Zydow.html | tytuł = Odsłonięto pomnik częstochowskich Żydów | nazwisko = Piersiak | imię = Tadeusz | data = 20.10.2009 | opublikowany = czestochowa.gazeta.pl | data dostępu = 2013-07-31}}</ref>.
W 1986 napisał wspomnieniową książkę ''Bunt w Treblince''.
Mieszkał wraz z żoną w [[Tel Awiw-Jafa|Tel-Awiwie]].
Linia 58:
Jego żona Ada (Krystyna) Lubelczyk-Willenberg, po deportowaniu w 1942 matki do obozu zagłady w Treblince, przedostała się z [[Getto warszawskie|getta warszawskiego]] na stronę „aryjską” i znalazła schronienie w mieszkaniu Heleny Majewskiej na warszawskim [[Koło (Warszawa)|Kole]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Gutman | imię = Israel | tytuł = Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Ratujący Żydów podczas Holokaustu. Polska (cz. I) | wydawca = Fundacja Instytut Studiów Strategicznych | miejsce = Kraków | data = 2009 | strony = 429 | isbn = 978-83-87832-59-9}}</ref>. Jest autorką książki ''Skok do życia'' (Wyd. Austeria, Kraków 2010). Willenbergowie pobrali się w 1948 w Polsce. Ich córka Orit Willenberg-Giladi (ur. 1960) jest architektem, zaprojektowała m.in. gmach Ambasady Izraela w [[Berlin]]ie. Jest również autorką projektu architektonicznego planowanego Centrum Edukacji o Zagładzie Żydów w Muzeum Walki i Męczeństwa w Treblince<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.treblinka.bho.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=318&Itemid=1 | tytuł = 70. rocznica wybuchu powstania | praca = Mauzoleum Walki i Męczeństwa w Treblince | opublikowany = treblinka.bho.pl | data dostępu = 2013-08-09}}</ref>.
==
* Samuel Willenberg był głównym bohaterem filmu Michała Nekanda-Trepki ''Ostatni świadek'' (2002) opowiadającym o buncie więźniów w obozie zagłady w Treblince<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.culture.pl/baza-film-pelna-tresc/-/eo_event_asset_publisher/eAN5/content/ostatni-swiadek | tytuł = Ostatni świadek | nazwisko = Strękowski | imię = Jan | data = czerwiec 2003 | opublikowany = culture.pl | data dostępu = 2013-08-01}}</ref>.
* W 2014 miał premierę dokument ''Samuel'' [[Jan Kidawa-Błoński|Jana Kidawy-Błońskiego]] przedstawiający sylwetkę Willenberga<ref>''[http://www.filmpolski.pl/fp/index.php?film=1234386 Samuel]'' w bazie [[Internetowa Baza Filmu Polskiego|FilmPolski.pl]] [dostęp 2015-05-23] * Jest jednym z bohaterów książki Mikołaja Grynberga ''Ocaleni z XX wieku'' (wyd. 2012).
== Publikacje ==
| |||