Wyżyna Kielecka: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian
Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej)
UWAGA! Zastąpienie treści hasła bardzo krótkim tekstem: „Lubię w dupę”
Znaczniki: blanking (filtr nadużyć) Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej)
Linia 1:
Lubię w dupę
{{dopracować|źródła=2013-05}}
{{Region infobox
|nazwa=Wyżyna Kielecka
|obrazek=
|opis_obrazka=
|mapa=Wyżyna Kielecka.png
|opis mapy=
|megaregion=[[Pozaalpejska Europa Środkowa]]
|prowincja=[[Wyżyny Polskie]]
|podprowincja=[[Wyżyna Małopolska]]
|makroregion=Wyżyna Kielecka
|mezoregion=
|mikroregion=
|jednostki='''Polska'''<br />– [[województwo świętokrzyskie|woj. świętokrzyskie]]<br />– [[województwo mazowieckie|woj. mazowieckie]]<br />– [[województwo łódzkie|woj. łódzkie]]
}}
'''Wyżyna Kielecka''' ([[Regionalizacja fizycznogeogrlubie w dupePolski|32.3]]) – nazywana dawniej ''Wyżyną Kielecko-Sandomierską'', rozciąga się między [[Pilica|Pilicą]] a [[Wisła|Wisłą]] (od okolic [[Opoczno|Opoczna]] na północnym zachodzie do rejonu [[Sandomierz]]a na południowym wschodzie). Pod względem rzeźby jest to pas fałdowań [[Paleozoik|paleozoicznych]] i [[Mezozoik|mezozoicznych]], przy czym paleozoik pokrywają w części utwory [[czwartorzęd]]owe (polodowcowe). W środku obszaru dominują [[Góry Świętokrzyskie]] z [[Łysica (Góry Świętokrzyskie)|Łysicą]] (612 m n.p.m.), leżącą w paśmie [[Łysogóry|Łysogór]].
 
W skład Wyżyny Kieleckiej wchodzą mezoregiony:
* [[Płaskowyż Suchedniowski]]
* [[Garb Gielniowski]]
* [[Przedgórze Iłżeckie]]
* [[Góry Świętokrzyskie]]
* [[Wyżyna Sandomierska]]
* [[Pogórze Szydłowskie]]
 
Wyżyna Kielecka jest pozostałością większego i wyższego [[Górotwór (geologia)|górotworu]] hercyńskiego. Powstałe wtedy góry fałdowe zajmowały obszar Gór Świętokrzyskich i [[Wyżyna Sandomierska|Wyżyny Sandomierskiej]]. Skały które tu występują to [[kwarcyt]]y (twarde zmetamorfizowane piaskowce) [[kambr]]yjskie i [[dewon|dewońskie]], [[wapień|wapienie]] [[kreda (okres)|kredowe]] i [[jura]]jskie, [[piaskowiec|piaskowce]] [[trias]]owe, a także [[marmur]]y, [[Łupek|łupki]] oraz [[ił (skała)|iły]].
 
Zróżnicowana odporność skał na wietrzenie spowodowała powstanie tzw. rzeźby rusztowej. Tworzą ją łańcuchy górskie i wysokie wzniesienia zbudowane z twardych, mniej podatnych na [[erozja|erozję]] skał, poprzecinanych zagłębieniami powstałymi w skałach miękkich (łupkach, iłach), bardziej podatnych na erozję. Jest to typowy przykład uzależnienia rzeźby od budowy geologicznej.
 
Lądolód skandynawski pozostawił tu swoje ślady w postaci [[morena denna|moreny dennej]] płaskiej i licznych pól piaszczystych.
 
Najsurowszy klimat na wyżynach panuje w Górach Świętokrzyskich. Odnotowuje się tu najniższą w regionie średnią temperaturę powietrza i najwyższe opady. Długość okresu wegetacyjnego nie przekracza tu 190 dni.
 
W południowo-wschodniej części Wyżyny Kieleckiej leży Wyżyna Sandomierska. Jest to obszar wybitnie rolniczy, charakteryzujący się dobrymi warunkami glebowymi (czarnoziemy i gleby brunatne wykształcone na lessach) oraz dogodnym klimatem (okres wegetacyjny trwający około 220 dni). Uprawia się tu głównie pszenicę, buraki cukrowe, a także warzywa i owoce.
 
{{Mezoregiony Wyżyny Kieleckiej}}
 
[[Kategoria:Geografia Polski]]
[[Kategoria:Wyżyna Kielecka|!]]