Niszczyciele typu Grom: Różnice pomiędzy wersjami

Szefostwo [[Marynarka Wojenna II RP|Marynarce Wojennej II RP]] od początku dążyło do włączenia do Floty dużych okrętów nawodnych, w tym niszczycieli (w ówczesnej polskiej terminologii – kontrtorpedowców). Możliwości finansowe [[II Rzeczpospolita|państwa]] nie pozwoliły na zrealizowanie ambitnych planów. Tym niemniej w wyniku starań [[KierownictwoDowództwo Marynarki Wojennej|Kierownictwa Marynarki Wojennej]] (KMW) i sprzyjającego zbiegu okoliczności udało się zamówić i wybudować we Francji dwa niszczyciele typu [[Niszczyciele typu Wicher|Wicher]], które w 1932 roku utworzyły [[Dywizjon Kontrtorpedowców|Dywizjonu Kontrtorpedowców]]{{odn|Koszela|2013|s=13-14}}. Dalsze plany rozszerzenia floty o kolejne niszczyciele, pomimo pozytywnych rekomendacji oficerów Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych, nie znajdowały aprobaty Głównego Inspektora Sił Zbrojnych marszałka [[Józef Piłsudski|Józefa Piłsudskiego]], w rękach którego po [[przewrót majowy|przewrocie majowym]] znalazła się faktyczna władza w kraju. Marszałek nie widział potrzeby rozbudowy MW i był niechętny przeznaczaniu nań funduszy{{odn|Graczyk|2007|s=117-124}}. Jednak zabiegi kadm. [[Jerzy Świrski|Świrskiego]] i prezesa zarządu [[Liga Morska i KolonialnaRzeczna|Ligi Morskiej i Kolonialnej]] gen. [[Gustaw Orlicz-Dreszer|G. Orlicz-Dreszera]], mające na celu wyjaśnienie zasadności inwestowania w MW, oraz zakończona sukcesem misja ORP „Wicher” do Gdańska w czasie [[Kryzys gdański (1932)|kryzysu gdańskiego]] w czerwcu 1932 roku przyczyniły się do zmiany stanowiska marszałka Piłsudskiego{{odn|Kondracki|2013|s=8}}{{odn|Graczyk|2007|s=143-147}}. W lutym 1931 roku kadm. Świrski przedstawił plan rozbudowy floty o kolejne okręty, w tym 2 nowe niszczyciele. Ostatecznie 24 listopada 1932 roku uzyskał zgodę Marszałka, na realizację proponowanego planu, w kwietniu 1933 Sztab Generalny zezwolił na rozpisanie przetargu na budowę dwóch niszczycieli, a 29 sierpnia 1933 roku na posiedzeniu szefa Sztabu Generalnego i przedstawicieli Ministerstwa Spraw Wojskowych przyznano na ten cel środki finansowe: 6,5 mln złotych miało pochodzić z budżetu Ministerstwa Spraw Wojskowych, pozostałe koszty miały być pokryte z oszczędności w MW{{odn|Twardowski|2000}}{{odn|Twardowski|2002|s=3-4}}.

29 marca 1935 r. rząd polski zawarł umowę ze stocznią White na budowę dwóch niszczycieli o wyporności 2144 t, za cenę 388 233 funty za każdy okręt (10 171 705 zł). Cena ta nie obejmowała dostaw strony polskiej, przede wszystkim uzbrojenia. Całkowity koszt miał wynosić ok. 520 000 funtów za okręt{{odn|Twardowski|2002|s=15-18}}. Kontrakt podpisali: ze strony stoczni dyrektor Arthur Thomas Wall, a ze strony polskiej kierownik Wydziału Budowy Okrętów Służby Technicznej KMW inż. [[Mikołaj Berens]]{{odn|Kondracki|2013|s=9, 14}}. Pierwszy okręt miał zostać ukończony w ciągu 26 miesięcy od dnia zawarcia umowy, drugi – w ciągu 28 miesięcy. Płatności miały być uregulowane w ratach (harmonogram spłaty rat był szczegółowo rozpisany, 35% wartości kontraktu miało być uregulowane w chwili zawarcia umowy, w miarę postępów prac zapłacone miało być kolejne 45%, po odbiorze okrętów przez stronę polską – 15%, a po zakończeniu okresu gwarancyjnego – ostatnie 5%). Na okręty wykonawca udzielił rocznej gwarancji. Za niedotrzymanie parametrów taktyczno-technicznych przez wybudowane okręty przewidziane były kary umowne dla stoczni, jeśli parametry te okazałyby się lepsze niż wymagane w kontrakcie – stocznia miała otrzymać nagrodę finansową. Materiały i wykonawstwo miało być zgodne z tymi, jakich wymagała przy odbiorze zamawianych dla siebie okrętów Admiralicja brytyjska (po zatwierdzeniu przez powołana przez KMW Komisję Nadzorczą). [[Arbitraż (ekonomia)|Arbitra]], który rozstrzygać miał ewentualne kwestie sporne, powoływać miał Sąd Arbitrażowy w Londynie{{odn|Twardowski|2002|s=15}}. Okręty typu ''Grom'' były największymi niszczycielami zbudowanymi przez stocznię White do tamtej pory{{odn|Twardowski|2002|s=20, 27-29}}.

[[Siłownia okrętowa]] w postaci dwóch [[turbina parowa|turbin]] typu Curtiss-Parsons i trzech głównych [[kocioł parowy|kotłów parowych]] typu Admiralicji oraz kotła pomocniczego typu White Forster, miała moc 54 000 KM{{odn|Koszela|2013|s=55-66, 67-90}}. Okręty miały dwie kotłownie i dwie maszynownie w prostym układzie liniowym (od dziobu: pierwsza kotłownia z jednym kotłem, druga z dwoma kotłami i dalej dwie maszynownie). Układ taki stwarzał większe ryzyko pozbawienia napędu od jednego uszkodzenia w stosunku do układu przemiennego, lecz było ono zmniejszone przez rozmieszczenie turbin w osobnych przedziałach maszynowni, w odróżnieniu od typu ''Wicher'' i współczesnych niszczycieli brytyjskich, które miały obie turbiny w jednym przedziale. Gródź poprzeczna między maszynowniami miała nietypowy, łamany kształt – obie maszynownie częściowo zachodziły na siebie. W pierwszej maszynowni turbina była umieszczona po lewej burcie i napędzała lewą śrubę, w drugiej maszynowni była umieszczona po prawej. Na żądanie strony polskiej kwatery dla oficerów umieszczono w bardziej praktycznym miejscu pod nadbudówką dziobową, zamiast tradycyjnego miejsca na rufie, utrudniającego im zajmowanie stanowisk (na brytyjskich niszczycielach zastosowano to dopiero w [[niszczycieleNiszczyciele typówtypu Q/R|typie R]] z 1941).

Wyjątkowo silne jak na okres przedwojenny i początek II wojny światowej było uzbrojenie przeciwlotnicze okrętów, składające się przede wszystkim z dwóch podwójnie sprzężonych automatycznych armat przeciwlotniczych [[Bofors 40 mm armata przeciwlotnicza Bofors|40 mm Bofors]]. Armaty tego systemu były dość powszechnie uznawane za najlepsze działko tego rodzaju okresu II wojny światowej, skuteczniejsze m.in. od brytyjskich działek [[Armata przeciwlotnicza 40 mm Mark VIII|40 mm "pom-pom"]] i niemieckich [[Armata37 przeciwlotniczamm 37armata mmprzeciwlotnicza SK C/30|37 mm C/30]]. Niszczyciele typu ''Grom'' były prekursorami zastosowania armat 40 mm Boforsa, które, w nieco innych modelach, zostały dopiero w drugiej połowie wojny zaadaptowane jako standardowe uzbrojenie okrętów brytyjskich i amerykańskich (przed wojną, oprócz polskich okrętów, planowano je jedynie dla holenderskich niszczycieli [[niszczyciele typu Gerard Callenburgh|typu ''Gerard Callenburgh'']]). Pewnym minusem było jedynie rozmieszczenie tych działek, nie zapewniające ostrzału w kierunku dziobu, lecz było to typowe dla przedwojennych niszczycieli. Uzbrojenie przeciwlotnicze uzupełniały 4 podwójne stanowiska wielkokalibrowych karabinów maszynowych 13,2 mm Hotchkissa, które były umiarkowanie skuteczne, lecz typowe dla okrętów przedwojennych.

W okresie przedwojennym okręt, wraz z bliźniaczym „Gromem”, reprezentował MW podczas wizyty w Kopenhadze. Wraz z „Gromem” i „Burzą” w przededniu wojny wypłyną do portów brytyjskich, realizując plan „Peking”. W działaniach [[II wojna światowa|II wojny światowej]] operował na Atlantyku, Morzu Północnym i Morzu Śródziemnym. Brał udział między innymi w [[kampania norweska 1940|kampanii norweskiej]] i [[operacja Dynamo|ewakuacji Dunkierki]], eskortowaniu konwojów atlantyckich i wokół Wysp Brytyjskich, operacjach [[operacja Torch| „Torch”']] i [[operacja Overlord|„Neptune”]] – w trakcie tej ostatniej uczestniczył w [[bitwa pod Ushant (1944)|bitwie pod Ushant]]. Działalność operacyjną zakończył udziałem w [[operacja Deadlight|operacji „Deadlight”]]. W maju 1946 został przejęty przez Royal Navy, a następnie 1 lipca 1947 roku zwrócony rządowi [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]]. Po remoncie i przezbrojeniu powrócił do czynnej służby. Uczestniczył w wielu kurtuazyjnych wizytach w portach innych państw (Leningradzie, Bałtijsku, Portsmouth, Sztokholmie, Helsinek, Londynie, Kopenhadze, Chatham, Goeteborgu). Po awarii kotłowni w 1967 roku uznano kolejny remont za nieopłacalny i od 1969 roku pozostawał w [[Świnoujście|Świnoujściu]] jako stacjonarny okręt obrony przeciwlotniczej. Od 1 maja 1976 roku okręt pełni funkcję [[okręt muzeum|okrętu-muzeum]] w [[Port morski Gdynia|porcie gdyńskim]]{{odn|Koszela|2013|s=67-90}}.