Praca organiczna: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Wycofano edycje użytkownika 83.6.15.95 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to 85.28.181.241. |
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje) m →top: Drobne redakcyjne - poprawki linków, apostrofów, cudzysłowów... |
||
Linia 1:
'''Praca organiczna''', czyli działanie na rzecz rozwoju gospodarczego ludności z ziem polskich. Pozytywiści uważali, że społeczeństwo przypomina żywy organizm - tak jak dla właściwego funkcjonowania organizmu niezbędne jest zdrowie wszystkich organów, tak dla dobra społeczeństwa potrzebny jest równomierny rozwój wszystkich jego warstw i dziedzin życia. W związku z tym zaapelowali do ludzi:
Praca organiczna na terytoriach polskich najwcześniej rozpoczęła się na ziemiach [[Zabór pruski|zaboru pruskiego]]. Pierwszym prekursorem pracy organicznej na ziemiach polskich był [[Dezydery Chłapowski]]. Po powrocie ze [[Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii|Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii]] w 1815 rozpoczął wcielać założenia pracy organicznej w swoim majątku w [[Turew (wieś w województwie wielkopolskim)|Turwi]]. Rozczarowany polityką [[Napoleon Bonaparte|Napoleona]] wobec [[Polska|Polski]] uznał, że jedyną możliwą drogą do odzyskania niepodległości jest odpowiednie ekonomiczne i edukacyjne przygotowanie społeczeństwa. Po upadku [[powstanie listopadowe|powstania listopadowego]] dołączyli do niego [[Karol Marcinkowski]], którego można uznać za pierwszego w pełni ukształtowanego pozytywistę. W założonych przez siebie towarzystwach (w tym [[Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk]] i [[Hotel Bazar w Poznaniu|Spółka Akcyjna Bazar]]) wychowało się kolejne pokolenie wielkopolskich społeczników, wśród których ważniejszymi byli [[Hipolit Cegielski]], [[Augustyn Szamarzewski]], [[Piotr Wawrzyniak]] oraz [[Maksymilian Jackowski]]. Dzięki ich pracy możliwe było przetrwanie powstałego na fali [[nacjonalizm]]u i [[szowinizm]]u wielkoniemieckiego [[Kulturkampf]]u i działalności [[Hakata|Hakaty]], a także obrona podstaw ekonomicznego przetrwania narodu, który pomimo liberalnej gospodarki musiał zmagać się z wrogim ustawodawstwem zabraniającym m.in. budowy nowych domów przez polskich posiadaczy nieruchomości czy dających pierwszeństwo wykupu ziemi Niemieckiej Komisji Likwidacyjnej (przypadek [[Michał Drzymała|Michała Drzymały]]).
Po stłumieniu [[Powstanie styczniowe|powstania styczniowego]], w stosunku do jego uczestników władze rosyjskie zastosowały bardzo surowe represje. Ok. 40 tys. uczestników zesłanych zostało na [[Syberia|Sybir]], skonfiskowanych zostało prawie 3 tys. majątków. Resztki autonomii [[Królestwo
Po upadku [[Komuna Paryska|Komuny Paryskiej]] fala rewolucji społecznych i narodowościowych opadła w całej [[Europa|Europie]] i zmalała także szansa na bliski konflikt pomiędzy zaborcami ziem polskich, o co w kościołach modlili się [[Polacy]]. Toteż społeczeństwo polskie jakby pogodziło się z utratą niepodległości narodowej, angażując się przede wszystkim w rozwój gospodarczy i kulturalny kraju. Naczelnymi hasłami tej nowej pozytywistycznej epoki stały się: praca, postęp techniczny, nauka, upowszechnienie kultury, kult bogactwa i dobrobytu materialnego. Głównymi przedstawicielami pozytywizmu w publicystyce i literaturze stali się [[Bolesław Prus]], [[Eliza Orzeszkowa]], [[Henryk Sienkiewicz]], [[Maria Konopnicka]], a czołowym ideologiem [[Aleksander Świętochowski]].
Linia 15:
Poszczególne organizacje prowadziły aktywną [[Propaganda|działalność propagandową]], głównie przez organizowanie potajemnych zebrań, [[wiec]]ów, [[Demonstracja|manifestacji]] oraz [[kolportaż]] [[Ulotka|ulotek]] i prasy. Między innymi PPS wydawała czasopismo ''[[Robotnik (gazeta)|Robotnik]]'', którego wieloletnim redaktorem naczelnym był Józef Piłsudski. Był to syn majętnego szlachcica ze [[Żmudź|Żmudzi]], któremu za udział w powstaniu styczniowym władze carskie skonfiskowały prawie wszystkie posiadane majątki. Zubożała rodzina zamieszkała w [[Wilno|Wilnie]], gdzie brat Józefa, [[Bronisław Piłsudski|Bronisław]], zaangażował się w przygotowywanie zamachu na cara [[Aleksander III Romanow|Aleksandra III]]. Obaj bracia zostali wtedy skazani na zesłanie, przy czym Józef na pięć lat na Syberii. Po powrocie poświęcił się bez reszty konspiracji politycznej. W [[1892]] założył wraz z kilkoma przyjaciółmi organizację PPS na Wileńszczyźnie, po czym był jednym z jej przewodniczących przez ponad 10 lat.
W 1908 roku Józef Piłsudski, uciekając przed policją carską, przeniósł się do [[Galicja (Europa Środkowa)|Galicji]], by zorganizować tam paramilitarny [[Związek Strzelecki
== Zobacz też ==
| |||