Pont: Różnice pomiędzy wersjami

W czasie wojen [[diadochowie|diadochów]] [[Mitrydates I Ktistes]], syn tyrana Hersonezu[[Chersonez Taurydzki|Chersonezu]] Mitrydatesa, założył tam niezależne królestwo. Władcy Pontu prowadzili wojny z koloniami greckimi, m.in. [[Synopa|Synopą]], [[Trabzon|Trapezuntem]], [[Samsun|Amisos]]. Okres świetności Pontu zapoczątkował [[Farnakes I]], który zdobył Synopę i ogłosił ją stolicą państwa. Za [[Mitrydates V Euergetes|Mitrydatesa V Euergetesa]] i [[Mitrydates VI Eupator|Mitrydatesa VI Eupatora]] Pont był najsilniejszym państwem w Azji Mniejszej. Mitrydates VI opanował całą [[Anatolia|Anatolię]], [[Królestwo Bosporańskie]] na [[Półwysep Krymski|Krymie]], [[Armenia Inferior|Małą Armenię]], [[Kolchida|Kolchidę]] i wybrzeża [[Morze Czarne|Morza Czarnego]].

Rywalizacja o władzę na terenieobszarze Azji Mniejszej wywołałowywołała [[Wojny Rzymu z Mitrydatesem|wojny]] z [[Republika rzymska|Rzymem]], trwające [[88 p.n.e.|88]]-[[63 p.n.e.]] PodczasW trwaniatrakcie wojny domowej w Rzymie, w latach [[49 p.n.e.|49]] – [[45 p.n.e.]], królestwo Pontu było sojusznikiem [[Pompejusz]]a. W roku [[47 p.n.e.]] [[Gajusz Juliusz Cezar|Juliusz Cezar]] pokonał króla Pontu [[Farnakes II|Farnakesa II]], pod [[Bitwa pod Zelą (47 p.n.e.)|Zelą]], o czym zawiadomił rzymski [[Senat rzymski|Senat]] słowami "[[Veni, vidi, vici]]" – "Przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem".

Pont pozostał królestwem [[klientelizm (starożytny Rzym)|klienckim]] Rzymu do [[33]] r., kiedy to cesarz [[Tyberiusz]], po śmierci królowej Pythodoris, ustanowił w nim [[Namiestnik (urzędnik)|namiestnika]] w randze [[prokurator (starożytny Rzym)|prokuratora]]. [[Kaligula]] przywrócił królestwo Pontu, nadając je przyjacielowi z dzieciństwa Polemonowi II (synowi [[Tracja|trackiego]] króla Kotysa VIII i Antonii TryfajonyTryfajny). W [[64]] [[Neron]] ostatecznie zlikwidował królestwo, a Pont włączył do prowincji [[Galacja]].

Z Pontu wywodzić się miał wymieniany w [[Ewangelia|Ewangeliach]] [[Prokurator (starożytny Rzym)|prokurator]] [[Judea|Judei]] [[Poncjusz Piłat]]<ref>OpinięPogląd o pontyjskim pochodzeniu Piłata przedstawia m.in. w [http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Pilat-Poncjusz;3957280.html EncyklopediaEncyklopedii PWN].</ref>.

[[Plik:Matzouka macukali.jpg|thumb|Autochtoniczni mieszkańcy Pontu, (lata 50. XX w.)]]

Grecy pontyjscy, określający się jako Pontowie (''Πόντιοι'') zamieszkiwali tereny Pontu od czasów antycznych. Antyczne królestwo Pontu uznaje się za całkowicie zhellenizowane<ref>John Freely, ''"Children of Achilles: The Greeks in Asia Minor Since the Days of Troy"'', str.70, wyd. I.B.Tauris, London - New York, 2010r, ISBN 978 1 84511 941 6</ref>. Pod koniec [[I wojna światowa|I wojny światowej]] na tym terenie powstała grecka [[Republika Pontyjska]]. Rząd [[Elefterios Wenizelos|Eleftheriosa Wenizelosa]], realizując politykę [[Megali Idea|Wielkiej Idei]] dążył do przyłączenia jak największej części terenów zamieszkiwanych przez Greków od czasów starożytnych; idea ta nie mogła jednak dotyczyć Pontu, jako zbyt oddalonego od Grecji<ref>John Freely, ''"Children of Achilles: The Greeks in Asia Minor Since the Days of Troy"'', str.207, wyd. I.B.Tauris, London - New York, 2010r, ISBN 978 1 84511 941 6</ref> . Z tego powodu pojawiła się koncepcja federacji z sąsiednią [[Armenia|Armenią]] (w [[Traktat pokojowy w Sèvres 1920|traktacie z Sèvres]] ustalono, że rejon ten będzie częścią [[Armenia|Armenii]]), która wywołała drastyczną reakcję turecką w formie najpierw deportacji i eksterminacji [[Ormianie|Ormian]], a następnie Greków pontyjskich. Greccy badacze aktualnie oceniają ilość ofiar mordów z lat 1913-1923 na około 360 tysięcy mieszkańców Pontu, w tym większą część mężczyzn. Inne, nowsze opracowania, wskazują jednak, że wymordowanych zostało zapewne około 250 tysięcy osób, czyli około 50% populacji<ref>{{cytuj stronę| url = http://web.archive.org/web/20080719091612/http://www.aihgs.com/Aftermath.htm| tytuł = The Genocide and Its Aftermath| data dostępu = 27.12.2009| praca = The Australian Institute for Holocaust and Genocide Studies| język = en}}</ref><ref>[http://www.greek-genocide.org/pontus.html zestawienieZestawienie opracowań nt. ludobójstwa na Grekach pontyjskich]</ref><ref>Łączna liczba greckiej ludności w Turcji, wymordowanej w tym okresie, może przekraczać 1,5 mln [http://pontosworld.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1629&Itemid=87]</ref>.

W Poncie znajdują się ważne miejsca kultu chrześcijańskiego (zazwyczaj obecnie o statusie muzealnym, a nie liturgicznym). Najbardziej znanym z nich jest dawny [[Monaster Sumela|klasztor Panagia Soumela]], w którym od IV w. do 1930 r. przechowywano i czczono uznawaną za cudowną ikonę Matki Bożej z Soumela, której autorem według tradycji był [[Łukasz Ewangelista|św. Łukasz]]<ref>{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20070929121659/http://www.kultur.gov.tr/EN/BelgeGoster.aspx?17A16AE30572D313E603BF9486D4371D91FBF5F1F3911EBA| tytuł = RELIGIOUS MONUMENTS Sumela Monastry | data dostępu = 2011-11-05| opublikowany = kultur.gov.tr| język = en}}</ref>. Potomkowie prawosławnych uchodźców z Pontu, często wciąż kultywujący tradycje kulturowe i językowe, zamieszkują dziś głównie [[Grecja|Grecję]] (zwłaszcza prowincje [[Macedonia (Grecja)|Macedonia]] i [[Tracja Zachodnia]]), [[Stany Zjednoczone|USA]] oraz wybrzeża [[Morze Czarne|Morza Czarnego]] na terenach byłegodawnego [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]].<br />

Obecnie, mimo zamieszkiwania w Poncie wyłącznie ludności muzułmańskiej i mimo urzędowej turcyzacjiturkizacji, o ile mężczyźni jednakowo łatwo posługują się językami pontyjskim i tureckim, część kobiet włada swobodnie jedynie pontyjskim<ref>Peter Mackridge (University of Oxford) - [http://www.academia.edu/2070228/Greek-speaking_Moslems_of_north-east_Turkey_prolegomena_to_a_study_of_the_Ophitic_sub-dialect_of_Pontic ''Greek-speaking Moslems of north-east Turkey: prolegomena to a study of the Ophitic sub-dialect of Pontic''], str.115,116 </ref>.

* [[Kayseri|Cezarea kapadockaKapadocka]]