Eksplozja demograficzna: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Anulowanie wersji 43049046 autora 81.219.54.209 (dyskusja) było dobrze 1,03^24 |
|||
Linia 1:
'''Eksplozja demograficzna''', '''bomba demograficzna''' – druga faza → rozwoju demograficznego, charakteryzująca się gwałtownym wzrostem liczby ludności wynikającym z szybko rosnącego → przyrostu naturalnego. Wzrost przyrostu naturalnego następuje natomiast wskutek spadku poziomu zgonów. Ponieważ spadkowi poziomu zgonów nie towarzyszą zmiany w poziomie urodzeń, to różnica między urodzeniami a zgonami, czyli przyrost naturalny ludności, szybko rośnie. Powoduje to gwałtowny, eksplozywny wzrost liczby ludności. Za eksplozywny uznaje się przyrost naturalny w wysokości 20‰ i więcej. W wielu krajach objętych e.d. przyrost ten jest jeszcze wyższy. Na początku lat 90. XX w. wynosił on: 37,6‰ w Syrii, 37,4‰ w Zambii, 37,0‰ w Iraku, 36,5‰ w Tanzanii, 35,7‰ w Kenii, 32,8‰ w Pakistanie. Tak szybki wzrost liczby ludności powoduje szereg problemów. Produkcja żywności w tych krajach nie nadąża za rosnącymi potrzebami w zakresie wyżywienia (→ Malthusa teoria). Za wzrostem demograficznym nie nadąża także rozwój budownictwa mieszkaniowego, szkolnictwa, systemu opieki zdrowotnej. Prawdziwym problemem jest niemożność zapewnienia miejsc pracy rosnącej liczbie młodej ludności wkraczającej w wiek → aktywności zawodowej. W związku z tym kraje objęte e.d. prowadzą (w mniejszym lub większym zakresie, gdyż należy pamiętać o powszechnym → analfabetyzmie w wielu z tych krajów oraz o silnym wpływie religii na życie społeczne i rodzinne) → antynatalistyczną politykę zmierzającą do ograniczenia rozrodczości. → Kraje rozwijające się weszły w fazę e.d. dopiero w 2 poł. XX (po II wojnie światowej), gdy na masową skalę zaczęto stosować środki chemiczne do zwalczania owadów roznoszących malarię, a następnie leki i szczepionki przeciw różnym chorobom. Spowodowało to gwałtowny spadek poziomu zgonów i szybki wzrost przyrostu naturalnego. Natomiast w Europie Zachodniej proces ten rozpoczął się znacznie wcześniej, bo już w końcu XVIII w. i trwał aż do początku XX w. Był zatem długotrwały i nie miał tak gwałtownego przebiegu jak w krajach rozwijających się (→ mała eksplozja). Współcześnie e.d. objęte są głównie kraje afrykańskie oraz kraje Azji płd.-zach. Postęp cywilizacyjny umożliwia z jednej strony zwiększenie produkcji żywności, a z drugiej strony coraz skuteczniejszą walkę z chorobami oraz poprawę warunków bytowych ludności, w tym zwłaszcza warunków sanitarnych i dostępu do opieki medycznej. Powoduje to spadek → umieralności, w tym głównie wśród dzieci, oraz stopniowe wydłużanie → przeciętnego czasu trwania życia. Natomiast poziom urodzeń nie ulega zmianie i jest wciąż wysoki (jak w → równowadze pierwotnej). Ze względu na utrzymującą się w przeszłości wysoką → umieralność niemowląt i małych dzieci wytworzyła się potrzeba rodzenia dużej liczby dzieci, aby choć część potomstwa dożyła wieku dorosłego i dała rodzicom utrzymanie na starość (model → wielodzietnej rodziny). Wobec braku systemu emerytalnego w wielu krajach słabo rozwiniętych dzieci tradycyjnie traktuje się jako zabezpieczenie dla rodziców na starość. Dzieci stanowią też tanią siłę roboczą w gospodarstwie rolnym. Nierzadko jeszcze przed osiągnięciem wieku dorosłego, kilkunastoletnie, a nawet kilkuletnie dzieci, podejmują pracę zawodową, przysparzając dochodów rodzinie (wg szacunków → UNICEF w krajach rozwijających się pracuje ok. 250 mln dzieci w wieku 5–14 lat). Przyczynami utrzymywania się wysokiego poziomu urodzeń jest także niska społeczna pozycja kobiety przejawiająca się w powszechnym przekonaniu, że jej rola ogranicza się do rodzenia dzieci i zajmowania się domem. Dlatego, przy wczesnym dojrzewaniu dziewczynek, następuje wczesne, a także powszechne zawieranie małżeństw (prawie wszystkie kobiety wychodzą za mąż). Sprzyja mu niski poziom wykształcenia oraz aktywności zawodowej kobiet, a ponadto nieznajomość cyklu rozrodczego i metod planowania rodziny oraz religijność społeczeństw (wszystkie religie popierają prokreację).
* [[hiperinflacja]]
| |||