Palestyna: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
ort. |
drobne |
||
Linia 13:
{{osobny artykuł|Historia Palestyny}}
[[Plik:UN Partition Plan For Palestine 1947.png|thumb|250px|Projekt podziału Palestyny z 1947, na żółto zaznaczone terytoria arabskie, na pomarańczowo żydowskie]]
W starożytności obecna Palestyna nosiła nazwę [[Kanaan]]. Kanaan został zasiedlony w [[paleolit|paleolicie]]. W [[mezolit|mezolicie]] istniały na tym terenie osiedla [[Kultura natufijska|kultury natufskiej]]. Od [[neolit]]u rozwijały się, tak jak na całym Bliskim Wschodzie, pierwsze miasta ([[Jerycho]]). Korzystne położenie geopolityczne Kanaanu w miejscu, gdzie prowadzą szlaki handlowe pomiędzy [[Afryka|Afryką]], [[Azja|Azją]] i [[Europa|Europą]], powodowało, że region ten był podbijany przez wiele ludów, m.in.: [[Starożytni Egipcjanie|Egipcjan]], [[Hetyci|Hetytów]], [[Hebrajczycy|Hebrajczyków]], [[Filistyni|Filistynów]], [[Asyria|Asyryjczyków]], [[Arabowie|Arabów]], [[Imperium Osmańskie|Turków osmańskich]], Brytyjczyków i [[Żydzi|Żydów]].
Około
Od [[63 p.n.e.]], pod wpływem rzymskim. Judea początkowo otrzymała status państwa sprzymierzonego, lecz od
▲Około [[XXV wiek p.n.e.|2500 p.n.e.]] zasiedlona została przez [[Kananejczycy|Kananejczyków]]. Około [[XIII wiek p.n.e.|XIII wieku p.n.e.]] zaczęły ją przemierzać wędrowne plemiona [[Hebrajczycy|Hebrajczyków]]. W [[XII wiek p.n.e.|XII wieku p.n.e.]] na jej wybrzeżu osiedlili się Filistyni. Pod koniec [[XI wiek p.n.e.|XI wieku p.n.e.]] powstało na jej terytorium [[zjednoczone królestwo Izraela|królestwo żydowskie]], które wkrótce uległo rozbiciu na królestwa: [[królestwo Izraela (państwo północne)|Izrael]] i [[królestwo Judy|Judę]]. Około [[587 p.n.e.]] Palestyna została podbita przez [[Babilonia|Babilonię]]. Od [[538 p.n.e.]] weszła w skład [[Achemenidzi|imperium perskiego]]. W [[332 p.n.e.]] zdobył ją [[Aleksander Macedoński]]. Następnie znalazła się pod władzą dynastii [[Ptolemeusze|Ptolemeuszów]], a później dynastii [[Seleucydzi|Seleucydów]].
▲Od [[63 p.n.e.]], pod wpływem rzymskim. Judea początkowo otrzymała status państwa sprzymierzonego, lecz od [[6]] n.e. stała się rzymską prowincją. Powstania żydowskie: [[Wojna żydowska (66-73)|pierwsze]] w latach [[66]]–[[70]] oraz [[Powstanie Bar-Kochby|drugie]] w latach 132–135 zakończyły się klęską i częściowym wypędzeniem Żydów z Palestyny<ref group = "uwaga">Część archeologów i historyków podważa fakt wypędzenia – zob. m.in. badania [[Shlomo Sand]]a</ref>. Od 395 Palestyna stała się częścią [[cesarstwo Bizantyńskie|cesarstwa wschodniorzymskiego]]. Stolicą późnostarożytnej Palestyny była [[Cezarea Nadmorska]]. W 451 r., na [[Sobór chalcedoński|soborze]] w [[Chalkedon|Chalcedonie]], dzięki staraniom św. [[Juwenal]]a, [[Jerozolima]] została podniesiona do rangi piątego [[patriarcha]]tu, obejmującego Palestynę. [[Zajordanie]] i [[Synaj (półwysep)|Synaj]]. W latach 634 – 640 Palestyna została podbita przez [[Arabowie|Arabów]]. Na współczesnym obszarze Palestyny w okresie wczesnomuzułmańskim istniały okręgi wojskowe Palestyny, ze stolicą w [[Ramla (Izrael)|Ar-Ramli]] oraz Jordanu, ze stolicą w [[Tyberiada|Tyberiadzie]]. W latach 1099-1291 istniało w Palestynie – założone przez [[Wyprawy krzyżowe|krzyżowców]] – [[Królestwo Jerozolimskie]], które później zdobyli egipscy [[mamelucy]].
W latach 1516–1918 Palestyna wchodziła w skład [[Imperium Osmańskie|imperium osmańskiego]], nie stanowiąc jednolitej jednostki administracyjnej. Zdobyta przez siły brytyjskie podczas [[I wojna światowa|pierwszej wojny światowej]] stała się w 1920 roku brytyjskim [[mandat]]em, pierwotnie wraz z terytorium wydzielonej z niej w 1922 r. [[Transjordania|Transjordanii]]. Zainteresowanie [[Wielka Brytania|Brytyjczyków]] Palestyną wynikało z położenia blisko [[Kanał Sueski|Kanału Sueskiego]] oraz staraniami działaczy [[Żydzi|żydowskiego]] ruchu narodowego, [[syjonizm]]u, którzy organizowali imigrację [[Żydzi|Żydów]] do Palestyny w nadziei na utworzenie tam własnego państwa narodowego. Dlatego jeszcze w trakcie wojny, w 1917 r. w tzw. [[deklaracja Balfoura|deklaracji Balfoura]], minister spraw zagranicznych [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]] wyraził intencję utworzenia w Palestynie narodowej siedziby [[Żydzi|Żydów]], którzy od wieków żyli większości w [[diaspora (naród)|diasporze]], w samej Palestynie utrzymując ciągłą, lecz minimalną, obecność. Sprzeciwiała się temu, jak również narastającej od schyłku [[XIX wiek|XIX]] w. imigracji [[Żydzi|Żydów]], stanowiąca zdecydowaną większość populacji Palestyny ludność pochodzenia arabskiego, wśród której zaczęły narastać antyżydowskie i antybrytyjskie nastroje, objawiające się w antybrytyjskich powstaniach. Opór [[Arabowie|Arabów]] skłonił Brytyjczyków do ograniczania imigracji żydowskiej, co jednak zaowocowało w okresie [[II wojna światowa|drugiej wojny światowej]] atakami terrorystycznymi skrajnych organizacji [[Żydzi|żydowskich]].
Linia 30 ⟶ 28:
Wojska Izraela opuściły strefę Gazy we wrześniu 2005 roku. 20 maja 2011 roku, prezydent USA [[Barack Obama]] ogłosił, iż jego zdaniem powołanie państwa palestyńskiego w granicach sprzed 1967 roku doprowadziłoby do pokoju w tym rejonie.
{{Przypisy}}
{{Uwagi}}
| |||