Substancja psychoaktywna: Różnice pomiędzy wersjami

'''Substancja psychoaktywna, substancja psychotropowa''' – [[substancja chemiczna]] ([[związek chemiczny]]) oddziałująca na [[ośrodkowy układ nerwowy]] przez bezpośredni wpływ na funkcje mózgu, czego efektem są czasowe zmiany [[spostrzeganie|postrzegania]], [[nastrój|nastroju]], [[świadomość|świadomości]] i [[zachowanie|zachowania]].

Substancje psychoaktywne lub środki je zawierające ([[Używka|używki]]), mogą być używane rekreacyjnie w celu wywołania zmiany świadomości (np. kawa, [[napój alkoholowy|napoje alkoholowe]], [[heroina]], [[kokaina]], czy środki pochodzenia [[konopie siewne|konopnego]]), w kulcie niektórych religii (np. zawierający [[meskalina|meskalinę]] kaktus [[Jazgrza Williamsa|pejotl]], czy [[grzyby psylocybinowe]]), w medycynie (np. [[opioidy]], czy [[kannabinoidy]] do łagodzenia bólu, [[stymulanty]] do łagodzenia objawów [[narkolepsja|narkolepsji]] i [[ADHD]], [[leki przeciwdepresyjne]] i [[leki przeciwpsychotyczne]] w neurologii i psychiatrii).

Używanie wielu z tych substancji (zwłaszcza stymulantów i [[depresanty|depresantów]]) może doprowadzić do [[nałóguzależnienie|nałogu]] i [[uzależnienie|uzależnienia]], oraz wyrządzić znaczne szkody zdrowotne. Z kolei inne ([[psychodeliki]]) potrafią niekiedy pomócpomagają w leczeniu uzależnień (np. [[ibogaina]], [[dietyloamid kwasu lizergowego|LSD]]).

JestIstnieje wiele dróg oddziaływania substancji psychoaktywnej może na układ nerwowy. Każda z nich ma określone działanie na jedenco lubnajmniej więcejjeden [[neuroprzekaźnik|neuroprzekaźników]] w mózgu.

Używanie substancji psychoaktywnych nie jest współczesnym fenomenem. Istnieją [[archeologia|archeologiczne]] dowody na to, że używanie ich miało miejsce już 10 tysięcy lat temu, również [[historia]] przedstawia dowody świadczące o tym, że starożytne kultury używały ich już 5 tysięcy lat temu.

Kiedy nauki [[medycyna|medyczne]] zaczęły rozkwitać, naukowcy zasugerowali, że wywoływanie zmian świadomości jest początkiem drogi do zaspokajania w ten sposób naturalnych pragnień, takich jak głód, czy popęd seksualny.

[[Biologia]] sugeruje [[ewolucja|ewolucyjny]] związek pomiędzy psychoaktywnymi roślinami i zwierzętami konsumującymi je, odpowiadając na pytanie dlaczego te substancje oddziałują na receptory znajdujące się w obrębie systemu nerwowego.

W XX wieku rządy początkowo reagowały na wiele substancji psychoaktywnych kryminalizacją ich użycia, zaopatrywania w nie i handlu nimi. Godnym zauważenia przypadkiem tego jest czas [[Prohibicja w Stanach Zjednoczonych|Prohibicjiprohibicji w Stanach Zjednoczonych]], kiedygdy alkohol był tam nielegalny przez 13 lat. Wiele rządów wyciągnęło z niej wniosek, że kryminalizacja substancji psychoaktywnych nie potrafi skutecznie zatrzymać ich użycia. W wielu krajach, położono nacisk na stosowanie [[redukcja szkód|redukcji szkód]], (przez zapewnienie potrzebnychodpowiednich usługświadczeń użytkownikom nielegalnych substancji, doświadczającym negatywnych efektów ich używania ich,) oraz działania mające na celu minimalizacje ich użycia, (przy zachowaniu ich nielegalności). To często dążyło do partnerstwa w opracowywaniu strategii redukcji szkód przez starające się wymusić prawnie stosowanie ich stosowanie agencje.

Od tysięcy lat ludzie zajmują się badaniem substancji psychoaktywnych, zarówno przez obserwacje, jak i przez bezpośrednie przyjmowanie ich. Jednakże zdania na ich temat były zawsze skrajnie podzielone, a ich stosowanie przez długi czas było przedmiotem ważnych filozoficznych i moralnych sporów, a nawet powodem wojny (np. [[wojny opiumowe]]). Większość młodzieży i osób dorosłych używa co najmniej jednej substancji psychoaktywnej. Na zachodzie najpopularniejszymi z nich są [[kofeina]], [[Etanol|alkohol]] i [[nikotyna]], w wymienionej kolejności. Wielu ludzi akceptuje nałożone przez prohibicje ograniczenia odnośnie stosowania innych substancji, szczególnie „[[Narkotyk|twardych narkotyków]]”, które w większości krajów świata są nielegalne. Wiele z najpopularniejszych rekreacyjnie używanych substancji psychoaktywnych, takich jak alkohol, czy tytoń jest legalnymi, pomimo że wielu ludzi stawia je na równi z „twardymi narkotykami”. W tym samym czasie wiele „[[Narkotyk|miękkich narkotyków]]”, takich jak [[marihuana]], czy [[psylocybina]], jest nielegalna i w wielu przypadkach kontrola państwowa nad nimi jest bardzo duża (dla przykładu w Stanach Zjednoczonych [[marihuana]] i [[psylocybina]] w ustawie o substancjach kontrolowanych (Controlled Substances Act), znajdują się w sekcji najniebezpieczniejszych narkotyków). Wiele osób uważa, że aktualne prohibicyjne prawo jest raczej natury politycznej.

W Polsce zgodnie z [[ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii|ustawą z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii]], substancją psychotropową jest każda [[Związek chemiczny|substancja]] pochodzenia naturalnego lub syntetycznego działająca na [[ośrodkowy układ nerwowy]], określona w [[Wykaz środków odurzających i substancji psychotropowych|wykazie substancji psychotropowych]] stanowiącym załącznik nr 2 do tejże ustawy.