Religie prehistoryczne: Różnice pomiędzy wersjami

W jaskini [[Szanidar]], w północnym [[Irak]]u, zwłoki ułożone zostały wśród kwiatów i przysypane stertą kamieni, w [[Teszik Tasz]]. W [[Turkiestan (region)|Turkiestanie]], wokół miejsca pochówku dziecka ułożono wieniec z rogów [[muflon]]a. W jaskini [[Monte Circeo]] we [[Włochy|Włoszech]], znajduje się czaszka ludzka otoczona małym kręgiem z kamieni – jest to jeden z tak zwanych pochówków czaszek. Często napotykamy dary pogrzebowe, na przykład w jaskini [[La Chapelle-aux-Saints]] we [[Francja|Francji]]. Pod koniec okresu mustierskiego zaczęto grzebać zmarłych w pozycji embrionalnej i posypywać zwłoki czerwoną [[ochra|ochrą]]. Jedno i drugie może świadczyć o wierze w pośmiertną egzystencję: powrót do łona Matki Ziemi oraz przedłużenie życia w innym świecie za pośrednictwem czerwonej "krwi"„krwi”. Wydaje się, że zachowania niektórych współczesnych nam ludów pierwotnych potwierdzają taką interpretację, choć możliwe są tu i inne wyjaśnienia.

Ponad 26 000 lat temu człowiek zasiedlił [[Wyspy Brytyjskie]] i pozostawił po sobie pierwsze ślady w jaskini [[Paviland]]. "Red„Red Lady of Paviland"Paviland” (Czerwona Dama z Paviland) zwana także "Pierwszą„Pierwszą Brytyjką"Brytyjką”, podczas rytuału pogrzebowego została posypana czerwoną ochrą, w ostatnią podróż przyozdobiono ją i wyposażono w kilka przedmiotów.

W tym samym czasie w Australii rozpoczęto praktyki kremacji zwłok. Nad jeziorem [[Mungo]] odkryto ślady pochówku spalonych ludzkich kości, spoczywających w dołku o średnicy 75 cm na głębokości 20 cm. Badania wykazały, że należały do kobiety w wieku 20-25 lat, ich właścicielka została ochrzczona imieniem "„''[[Mungo Lady]]''"”. Kiedy zmarła, jej bliscy spalili ją, po czym rozbili pałkami lub młotkami resztki kości i zagrzebali.

W jaskini [[Arene Candide]], we [[Włochy|Włoszech]], odkryto szczątki około 20 osobników różnej płci i różnego wieku. Taka ilość wskazywałaby na jakiegoś rodzaju [[nekropola|nekropolię]]. Najciekawszy grób należy do tak zwanego "Młodego„Młodego Księcia"Księcia”, zmarłego około 20 000 lat temu chłopca w wieku 12-14 lat. Jego ciało po śmierci zostało ułożone w wyciągniętej pozycji, posypane czerwoną ochrą, na rękach i nogach położono kilka kamieni, w prawą dłoń włożono kamienny nóż, a głowę ozdobiono misternie uplecioną siateczką z setkami muszelek. Chłopiec z pewnością zmarł śmiercią tragiczną – brakuje kawałka szczęki, a kości lewego ramienia są poważnie uszkodzone. Zmasakrowana część twarzy została wypełniona żółtą ochrą, jakby dla zamaskowania rany, która spowodowała śmierć.

W okresie oryniackim pojawiły się słynne figurki [[wenus paleolityczna|paleolitycznych "Wenus"„Wenus”]], najczęściej rzeźbione w kości, rogu lub kamieniu. Znajduje się je od Francji po Syberię, najsłynniejsza z nich to [[Wenus z Willendorfu]]. Niektórzy sugerują, że przedstawiają zwykłe kobiety, lecz wydaje się bardziej prawdopodobne, że są to pierwsze wyobrażenia bogini związanej z '''[[kult płodności|kultem płodności]]''' i wzrostu, opiekunki kobiet ciężarnych i domostwa.

Małe, poręczne figurki, łatwe do przenoszenia, dające poczucie bezpieczeństwa tak w drodze, jak i w obrębie nowego siedliska, wydają się z psychologicznego punktu widzenia dość wiarygodnym wytłumaczeniem. Znamy z innych religii kult bóstw i duchów opiekuńczych. W Rzymie [[Lary]] i [[Penaty]] pełniły taką funkcję i tak jak paleolityczne Wenus, były lokowane w pobliżu paleniska. W judaizmie przedmonoteistycznym znajdujemy także ich ślady, przetrwały dość długo. Jeszcze w [[Biblia|Biblii]] są wspominane, kiedy [[Rachela]], żona [[Jakub (postać biblijna)|Jakuba]], kradnie swemu ojcu posążki domowych bóstw. Gdyby te analogie okazały się słuszne, w tym wypadku można by zaliczyć "Wenus"„Wenus” od elementów paleolitycznej sztuki sakralnej.

Podczas gdy w Europie łowcy dzikich zwierząt żyli wciąż jeszcze w trudniejszych warunkach, na Bliskim Wschodzie około 11 000 p.n.e. rozpoczął się proces przechodzenia od gospodarki łowiecko-zbierackiej do rolniczo-pasterskiej. To właśnie tam, wraz z ociepleniem się klimatu, tak zwany "żyzny„żyzny półksiężyc"półksiężyc” – wielki łuk sięgający od [[Morze Czerwone|Morza Czerwonego]], poprzez Syro-Palestynę i przedgórze [[Taurus (góry w Turcji)|Taurusu]] i [[Zagros]]u, po [[Zatoka Perska|Zatokę Perską]], przemienił się w krainę obfitującą w dużą ilość jadalnych roślin i łagodnych zwierząt, potencjalnie łatwych do udomowienia. Ta nieznana dotąd obfitość zasobów pozwoliła ludzkości dokonać kolosalnego skoku, znanego pod nazwą "„[[rewolucja neolityczna|rewolucji neolitycznej]]"”. Łowcy i zbieracze z tych terenów nie musieli już przemieszczać się po wielkich przestrzeniach w poszukiwaniu niezbędnych im do przeżycia środków. Mieli wszystko w zasięgu ręki. Mogli zacząć myśleć o samodzielnej produkcji żywności.

Prawdopodobnie Wielka Bogini jawiła się ludziom jako władczyni świata, pani życia i śmierci. Z prostej obserwacji wiedziano, że wszystko, co się rodzi, musi mieć matkę. Dlatego ziemię uprawną utożsamiono szybko z łonem bogini. I tak jak wcześniej przypisywano jej zdolność rodzenia zwierząt, tak teraz przypisano jej zdolność rodzenia roślin. Zresztą terminologia opisująca pewne cechy charakterystyczne ziemi zachowała jeszcze ślady tamtych wierzeń. W dalszym ciągu mamy "płody"„płody” rolne, "płodną"„płodną” ziemię i "urodzaj"„urodzaj”.

{{przypisyPrzypisy}}

* {{cytuj książkę |tytuł=Wielka Historia Świata |tom=I: Świat przed "rewolucją"„rewolucją” neolityczną |inni=Janusz K. Kozłowski |wydawca=Fogra |miejsce=Kraków |rok=2004 |isbn=83-85719-81-4}}