Nabożeństwo trzech godzin Agonii Chrystusa, naszego Zbawiciela: Różnice pomiędzy wersjami

Ponieważ ''Nabożeństwo trzech godzin'' jest nabożeństwem paraliturgicznym, w jego ramach już sam autor dopuścił użycie instrumentów muzycznych, których zastosowanie w liturgicznym nabożeństwie Wielkiego Piątku jest wykluczone. Stąd też powstawały kompozycje, które bądź były przewidziane wprost na to nabożeństwo, bądź też wykorzystują jego ideę. Wśród nich można wymienić np. utwory następujących twórców:

* [[Giovanni Battista Pergolesi]] (1710–1736): cykl siedmiu kantat (zwanych też "oratoriami"<ref>[http://javanese.imslp.info/files/imglnks/usimg/3/35/IMSLP70786-PMLP142129-Score.pdf Rękopiśmienna partytura trzeciego "oratorium"]</ref>) ''Septem verba a Christo in cruce moriente prolata'' (ok. 1730–1736). Każda kantata obejmuje dwie [[aria|arie]] da capo. Pierwsza z nich zawiera słowa Chrystusa, którą śpiewa [[Bas (głos)|bas]] solo (oprócz kantaty drugiej, w której śpiewa ją [[tenor]] solo). Druga aria jest odpowiedzią "duszy" na słowa Chrystusa. W pierwszej i czwartej kantacie śpiewa ją [[Alt (głos)|alt]], w drugiej, trzeciej i szóstej - [[sopran]], w piątej i siódmej - tenor. W pięciu kantatach niektóre arie są poprzedzone [[recytatyw]]em. Solistom towarzyszy orkiestra, składająca się z dwóch [[trąbka|trąbek clarino]], dwóch [[Róg (instrument muzyczny)|rogów]] i [[Instrument smyczkowy|instrumentów smyczkowych]]. Dzieło było prawdopodobnie przeznaczone na nabożeństwo ''Tre Ore''<ref>[http://javanese.imslp.info/files/imglnks/usimg/3/35/IMSLP70786-PMLP142129-Score.pdf Rękopiśmienna partytura trzeciej kantaty]</ref><ref>[https://is.muni.cz/th/399853/ff_b/BAKALARSKA_PRACE_Najdekrova_Terezie.txt ''Sedm posledních slov Krista na kříži v hudbě. Historická perspektiva a téma v díle Pavla Nováka-Zemka'']. Terezie Najdekrová, Bakalářská diplomová práce, [[Uniwersytet Masaryka|Masarykova univerzita]], [[Brno]] 2015</ref><ref>[http://www.musica-dei-donum.org/cd_reviews/HarmoniaMundi_HMC902155.html Musica Dei donum: Giovanni Battista PERGOLESI (1710 - 1736) (attr): ''Septem verba a Christo in cruce moriente prolata'']</ref>.

** Utwór [[Orkiestra symfoniczna|orkiestrowy]] (Hob. XX/1:A), zmówiony w roku 1783 na nabożeństwo wielkopiątkowe ''Tres horas'' w ''Oratorio de la Santa Cueva'' w [[Kadyks]]ie ([[Hiszpania]])'';'' tytuł pierwszego wydania: ''Musica instrumentale sopra le 7 ultime parole del nostro Redentore in croce.'' W skład cyklu wchodzi Introdukcja, siedem Sonat do wykonania pomiędzy poszczególnymi rozważaniami słów Jezusa w czasie przewidzianym na medytację, oraz końcowe "Trzęsienie ziemi" – utwór nawiązujący do wydarzenia, jakie według opisu [[biblia|biblijnego]] miało miejsce po śmierci Jezusa (zob. [[Ewangelia Mateusza|Mt]] 27,51 nn.).

** W roku 1787 powstało opracowanie cyklu na [[kwartet smyczkowy]] (Hob. XX/1:B = Hob. III:50–56; autorstwo Haydna niektórzy muzykolodzy poddają w wątpliwość).