SMS Derfflinger: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m szablon |
m drobne techniczne, styl., linki zewnętrzne, kat., int. |
||
Linia 1:
{{Grupa Artykułów|Niemieckie krążowniki liniowe}}{{Dobry Artykuł}}
{{Okręt infobox
|nazwa = SMS
|grafika = SMS Derfflinger in Scapa Flow 1919.jpg
|podpis grafiki = „Derfflinger”
|klasa = [[krążownik liniowy]]
|typ = [[krążowniki liniowe typu Derfflinger|''Derfflinger'']]
|projekt =
|kod NATO =
Linia 37:
|wyposażenie lotnicze =
|wyposażenie =
|commons = Category:SMS Derfflinger (ship, 1913)
}}
'''SMS Derfflinger''' − niemiecki [[krążownik liniowy]] (w Niemczech klasyfikowany jako wielki krążownik – [[język niemiecki|niem.]]: ''Großer Kreuzer'') oddany do służby tuż przed wybuchem [[I wojna światowa|I wojny światowej]], jako piąta jednostka swej klasy w [[Kaiserliche Marine]]. Wraz z [[SMS Lützow|„Lützowem”]] i [[SMS Hindenburg|„Hindenburgiem”]] należał do [[krążowniki liniowe typu Derfflinger|typu ''Derfflinger'']], będącego ulepszoną i powiększoną kontynuacją poprzednich konstrukcji niemieckich krążowników liniowych. Nazwę otrzymał na cześć [[Georg von Derfflinger|Georga von Derfflingera]], [[Brandenburgia-Prusy|brandenburskiego]] feldmarszałka z czasów [[wojna trzydziestoletnia|wojny trzydziestoletniej]].
Podczas I wojny światowej „Derfflinger” brał udział w [[bitwa na Dogger Bank (1915)|bitwie na Dogger Bank]] w 1915 roku i [[bitwa jutlandzka|bitwie jutlandzkiej]] w 1916 roku, uczestniczył także w dwóch operacjach ostrzału miejscowości na wschodnim wybrzeżu [[Anglia|Anglii]]. Po zakończeniu wojny został, wraz z całą [[Hochseeflotte]], internowany w [[Scapa Flow]], gdzie jak pozostałe okręty został [[samozatopienie|zatopiony przez własną załogę]] 21 czerwca 1919 roku. Wrak został wydobyty 20 lat później i zezłomowany po zakończeniu [[II wojna światowa|II wojny światowej]].
== Budowa ==
[[stępka|Stępkę]] pod okręt określany jako „krążownik K”<ref name=Jung16>{{cytuj książkę|nazwisko=Jung|imię=Dieter|tytuł=Die Schiffe der Kaiserlichen Marine|strony=16}}</ref> położono w [[stocznia|stoczni]] koncernu [[Blohm + Voss|Blohm & Voss]] w [[Hamburg]]u 30 marca 1912 roku<ref name=Sobanski>{{cytuj książkę|nazwisko=Sobański|imię=Maciej S.|tytuł=Krążowniki liniowe typu Derfflinger}}</ref> (według innego źródła w styczniu tegoż roku<ref name=Conway154>{{cytuj książkę|tytuł=Conway's All the World's Fighting Ships 1906–1921|strony=154}}</ref>). Jednostka otrzymała numer stoczniowy 213<ref name=Jung16/>. [[Wodowanie]] miało odbyć się 14 czerwca 1913 roku w obecności generała [[August von Mackensen|Augusta von Mackensena]], którego żona została [[chrzest statku|matką chrzestną]] okrętu<ref name=Staff39>{{cytuj książkę|nazwisko=Staff|imię=Gary|tytuł=German Battlecruisers 1914-18|strony=39}}</ref>, jednak kadłub krążownika zablokował się na [[pochylnia (okrętownictwo)|pochylni]], na której był budowany<ref name=Sobanski/>.
Ponowne wodowanie odbyło się, już bez przeszkód, 12 lipca 1913 roku<ref name=Apalkow5>{{cytuj książkę|autor=J.
== Opis konstrukcji ==
Linia 65:
== Służba operacyjna ==
Pierwszym dowódcą okrętu został [[komandor]] (''Kapitän zur See'') [[Ludwig von Reuter]]<ref name=Sobanski/>. Pierwsze bojowe wyjście w morze, bez kontaktu z przeciwnikiem, miało miejsce 20 listopada 1914<ref name=Staff39/>.
=== Bombardowanie Scarborough i Whitby ===
{{osobny artykuł|Bombardowanie Scarborough, Hartlepool i Whitby}}
W dniach 15–16 grudnia 1914 roku okręty 1. Grupy Rozpoznawczej w osłonie [[krążownik lekki|krążowników lekkich]] i [[torpedowiec|torpedowców]] przeprowadziły rajd na nadbrzeżne miasta wschodniej Anglii: [[Scarborough]], [[Hartlepool]] i [[Whitby (Anglia)|Whitby]]. Ich głównym celem było wciągnięcie do walki części jednostek [[Grand Fleet]] i wyprowadzenie ich pod ogień oczekujących w okolicy [[Dogger Bank]] głównych sił Hochseeflotte<ref>{{cytuj książkę|autor=Robert K. Massie|tytuł=Castles of Steel|strony=328}}</ref>. Krążowniki admirała Hippera: flagowy [[SMS Seydlitz|„Seydlitz”]], „Derfflinger”, [[SMS Moltke (1911)|„Moltke”]], [[SMS Von der Tann|„Von der Tann”]] oraz [[SMS Blücher (1909)|„Blücher”]] opuściły [[kotwicowisko]] u ujścia [[Jade (rzeka)|Jade]] nad ranem 15 grudnia<ref>{{cytuj książkę|autor=V.
Po osiągnięciu 16 grudnia wybrzeży Anglii „Derfflinger”, „Von der Tann” i krążownik lekki [[SMS Kolberg|„Kolberg”]] zostały wysłane w kierunku Scarborough. „Kolberg” postawił w drodze zagrodę złożoną ze 100 [[mina morska|min morskich]] wzdłuż wybrzeży [[Yorkshire and the Humber|Yorkshire]]<ref>{{cytuj książkę|autor=Robert K. Massie|tytuł=Castles of Steel|strony=329}}</ref>. Krążowniki liniowe otworzyły ogień w kierunku miasta około 8.00 rano, wystrzeliwując w ciągu pół godziny ponad 300 pocisków dużego kalibru, które spowodowały śmierć 17 i ranienie 97 mieszkańców miasta oraz duże straty materialne<ref name=Butler112>{{cytuj książkę|autor=Daniel Allen Butler|tytuł=Distant Victory|strony=112}}</ref>. Następnie okręty niemieckie skierowały się w stronę rybackiego miasteczka Whitby, gdzie w ciągu około 10 minut ostrzelały posterunek straży wybrzeża i budynki miejskie, trafiając również w zabytkowe ruiny opactwa z XII wieku<ref>{{cytuj książkę|autor=Robert K. Massie|tytuł=Castles of Steel|strony=321}}</ref>. W Whitby zginęły kolejne dwie osoby<ref name=Butler112/>.
W tym samym czasie drugi zespół niemiecki ostrzelał Hartlepool. Obydwie grupy połączyły się o 9.45 i skierowały z powrotem w stronę wybrzeża Niemiec<ref>{{cytuj książkę|autor=V.
=== Bitwa na Dogger Bank ===
{{osobny artykuł|Bitwa na Dogger Bank (1915)}}
[[Plik:Batalla de Dogger Bank.jpg|thumb|300px|Niemieckie krążowniki liniowe płynące w kierunku Dogger Bank]]
W styczniu 1915 roku niemieckie dowództwo postanowiło zaatakować okręty brytyjskie patrolujące rejon Dogger Bank. Admirał von Ingenohl powierzył to zadanie 1. Grupie Rozpoznawczej kontradmirała Hippera, wzmocnionej czterema krążownikami lekkimi 2. Grupy Rozpoznawczej i 18 torpedowcami osłony<ref name=Campbell6>{{cytuj książkę|tytuł=Jutland: An Analysis of the Fighting|nazwisko=Campbell|imię=John|strony=6}}</ref>. Eskadra niemiecka opuściła kotwicowisko 23 stycznia. Obok krążowników liniowych: „Seydlitza”, „Derfflingera” i „Moltke” („Von der Tann” przebywał na okresowym remoncie w stoczni<ref>{{cytuj książkę|autor=V.
Dzięki wykryciu i rozszyfrowaniu niemieckich sygnałów radiowych [[Admiralicja brytyjska]] miała rozeznanie w planie działania i ruchach okrętów admirała Hippera. Zostały przeciwko nim wysłane jednostki 1. i 2. Eskadry Krążowników Liniowych dowodzone przez admirała [[David Beatty|Davida Beatty'ego]], 2. Eskadra Krążowników Lekkich komodora [[William Goodenough|Williama Goodenougha]] oraz okręty [[Harwich Force]] komodora [[Reginald Tyrwhitt|Reginalda Tyrwhitta]]. Ogółem dysponowali oni pięcioma krążownikami liniowymi, siedmioma krążownikami lekkimi i 35 niszczycielami<ref name=Campbell6/>.
Linia 84:
Okręty obydwu stron nawiązały kontakt wzrokowy o godzinie 7.14 rano 24 stycznia 1915 roku<ref>{{cytuj książkę|autor=Daniel Allen Butler|tytuł=Distant Victory|strony=119}}</ref>. Brytyjskie krążowniki liniowe otworzyły ogień o 9.05, jako pierwszy cel obierając pozostający w tyle za resztą eskadry niemieckiej „Blücher”<ref>{{cytuj książkę|autor=Daniel Allen Butler|tytuł=Distant Victory|strony=120}}</ref>. W wyniku skoncentrowanego ognia krążownik pancerny zatonął o 12.13 wraz z 792 członkami załogi<ref name=Campbell8>{{cytuj książkę|tytuł=Jutland: An Analysis of the Fighting|nazwisko=Campbell|imię=John|strony=8}}</ref>. Skupienie się Brytyjczyków na zniszczeniu najsłabszego z niemieckich okrętów pozwoliło pozostałym oderwać się od przeciwnika<ref>{{cytuj książkę|autor=Robert K. Massie|tytuł=Castles of Steel|strony=407}}</ref>. Poważnie uszkodzony został „Seydlitz”, ponadto niegroźnie trafione zostały „Derfflinger” oraz lekki krążownik „Kolberg”<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Carolan|imię=Victoria|tytuł=WW1 at Sea|strony=55}}</ref>. Po stronie brytyjskiej poważne uszkodzenia odniósł [[HMS Lion (1912)|„Lion”]] i jeden z niszczycieli, lżejsze [[HMS Tiger (1914)|„Tiger”]]<ref name=Campbell8/>.
„Derfflinger” wystrzelił w bitwie 316 pocisków dużego i średniego kalibru, uzyskując między innymi trafienia na „Lionie”, które wyłączyły ten okręt z akcji<ref>{{cytuj książkę|autor=V.
W maju 1915 roku nastąpiła zmiana dowódcy okrętu. Nowym został ''Kapitän zur See'' [[Paul Heinrich]]<ref name=Sobanski/>. Po awarii turbin, która miała miejsce pod koniec czerwca, krążownik został skierowany do stoczni na remont. Do linii wrócił 31 sierpnia. Następnie brał udział w osłonie operacji minowych na ławicy Swarte i w kolejnym wypadzie floty w październiku 1915 roku<ref name=Staff39/>. Kolejne tego typu działania miały miejsce w marcu 1916 roku. W kwietniu kolejnym dowódcą „Derfflingera” został ''Kapitän zur See'' [[Johannes Hartog]]<ref name=Sobanski/>. W dniach 21–22 kwietnia okręty 1. Grupy Rozpoznawczej w eskorcie małych jednostek przeprowadziły operację mającą na celu zagrożenie wschodnim wybrzeżom [[Anglia|Anglii]], przerwaną po uszkodzeniu na nierozpoznanym [[mina morska|polu minowym]] małego krążownika [[SMS Graudenz|„Graudenz”]]<ref name=Staff40>{{cytuj książkę|nazwisko=Staff|imię=Gary|tytuł=German Battlecruisers 1914-18|strony=40}}</ref>.
Linia 90:
=== Bombardowanie Lowestoft i Yarmouth ===
{{osobny artykuł|Bombardowanie Yarmouth i Lowestoft}}
Kolejny raz siły niemieckie wyszły w morze rankiem 24 kwietnia 1916 roku. Celem akcji było zbombardowanie angielskich miast: [[Lowestoft]] i [[Great Yarmouth]]. 1. Grupą Rozpoznawczą dowodził, w zastępstwie chorego admirała Hippera, wiceadmirał [[Friedrich Bödicker]]<ref>{{cytuj książkę|autor=V.
Cztery pozostałe w boju okręty 1. Grupy Rozpoznawczej rozpoczęły bombardowanie Lowestoft o 4.10 rano 25 kwietnia 1916 roku, niszcząc w ciągu dziesięciu minut około 200 domów, dwie [[artyleria nadbrzeżna|baterie brzegowe]] oraz zabijając trzech i raniąc dwunastu ludzi<ref name=Massie559>{{cytuj książkę|autor=Robert K. Massie|tytuł=Castles of Steel|strony=559}}</ref>. Skuteczne zbombardowanie Great Yarmouth uniemożliwiła mgła, toteż niemieckie krążowniki oddały tylko kilka niecelnych salw. Jedynie „Derfflinger” prowadził ogień nieco dłużej<ref name=Massie559/>. Interweniujące lekkie krążowniki brytyjskich Harwich Force zostały ostrzelane przez wycofujących się Niemców. Ostatecznie, pomimo znacznej przewagi, admirał Bödicker podjął decyzję o odwrocie, obawiając się ataków brytyjskich [[okręt podwodny|okrętów podwodnych]], a siły główne admirała Scheera podążyły w ślad za nim<ref>{{cytuj książkę|autor=V.
Jednostki Grand Fleet nie były w stanie doścignąć wycofujących się Niemców, a lekkie okręty nie zaryzykowały pościgu, słusznie obawiając się napotkania niemieckich pancerników. To kolejne bombardowanie angielskich miast wywołało panikę wśród Brytyjczyków i spowodowało decyzję rządu o przebazowaniu części okrętów do portów na południu Anglii<ref>{{cytuj książkę|autor=Lisle A. Rose|tytuł=Power at Sea. Vol. 1|strony=216}}</ref>. Obydwie strony planowały przeprowadzenie kolejnych rajdów w najbliższym czasie, licząc na wciągnięcie nieprzyjaciela do walnej bitwy sił głównych, zwycięstwo w której miało zdecydować o panowaniu na morzu<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Flisowski|imię=Zbigniew|tytuł=Bitwa jutlandzka 1916|strony=44–46}}</ref>.
Linia 101:
31 maja i 1 lipca 1916 roku „Derfflinger”, wciąż w składzie 1. Grupy Rozpoznawczej admirała Hippera, wziął udział w największej bitwie morskiej I wojny światowej, znanej jako bitwa jutlandzka, a w historiografii niemieckiej jako bitwa na [[Skagerrak]]u. Doszło do niej w dniach 31 maja i 1 czerwca 1916 roku na skutek spotkania się na morzu głównych sił morskich Niemiec i Wielkiej Brytanii. Niemieckie krążowniki liniowe 1. Grupy Rozpoznawczej, którym towarzyszyły mniejsze okręty, wyszły w morze z kotwicowiska u ujścia rzeki Jade o godzinie 2.00 ([[czas środkowoeuropejski|czasu środkowoeuropejskiego]]) w nocy 31 maja i skierowały się najpierw w stronę wybrzeży [[Norwegia|Norwegii]], a następnie na [[Skagerrak]], gdzie miały przeprowadzić działania przeciwko żegludze brytyjskiej. W przypadku napotkania przeważających sił miały się wycofać pod osłonę dział podążającej za nimi Hochseeflotte<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Flisowski|imię=Zbigniew|tytuł=Bitwa jutlandzka 1916|strony=57}}</ref>.
Krótko przed godziną 16.00 nastąpiło spotkanie krążowników admirała Hippera z podążającymi w ich kierunku jednostkami 1. i 2. Eskadry Krążowników Liniowych dowodzonymi przez wiceadmirała Davida Beatty'ego. Niemieccy artylerzyści otworzyli ogień o godzinie 16.48<ref>{{cytuj książkę|autor=Daniel Allen Butler|tytuł=Distant Victory|strony=141}}</ref>. Na skutek błędów w podziale celów pomiędzy okrętami brytyjskimi „Derfflinger” nie był w początkowej fazie bitwy ostrzeliwany przez żaden z nich<ref>{{cytuj książkę|autor=V.
Następnie jednostki 1. Grupy Rozpoznawczej starły się z krążownikami liniowymi 3. Eskadry Krążowników Liniowych kontradmirała [[Horace Hood|Horace'a Hooda]], wysłanymi dla wsparcia admirała Beatty'ego. „Derfflinger” wraz z bliźniaczym „Lützowem” rozpoczęły pojedynek artyleryjski z okrętem flagowym admirała Hooda, [[HMS Invincible (1909)|„Invincible”]]. W jego trakcie obydwa niemieckie krążowniki otrzymały szereg trafień ciężkimi pociskami (odpowiednio: pięć i osiem<ref>{{cytuj książkę|autor=Daniel Allen Butler|tytuł=Distant Victory|strony=167}}</ref>), jednak pomimo to odniosły sukces: o godzinie 19.33 jeden z niemieckich pocisków przebił pancerz wieży
Po 20.00 krążowniki admirała Hippera otrzymały rozkaz przeprowadzenia kontrataku, mającego osłonić manewr odwrotu sił głównych Hochseeflotte. Dostawszy się pod ostrzał okrętów brytyjskich, Niemcy ponieśli bardzo ciężkie straty. Ciężko uszkodzony został flagowiec admirała Hippera, „Lützow” (zatopiony po bitwie przez niemiecki niszczyciel [[G 38]]<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Staff|imię=Gary|tytuł=German Battlecruisers 1914-18|strony=41}}</ref>). Zmusiło to głównodowodzącego do zmiany okrętu, a na ten czas kierowanie atakiem przejął dowódca „Derfflingera”, Johannes Hartog<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Flisowski|imię=Zbigniew|tytuł=Bitwa jutlandzka 1916|strony=194}}</ref>. W czasie bitwy krążownik liniowy otrzymał 21 trafień pociskami dużego kalibru, które wyłączyły z akcji całą jego artylerię ciężką i zabiły 157 członków załogi, raniąc ponadto 26 ludzi<ref name=Staff39/>. Największe straty poniosła obsada rufowej wieży artyleryjskiej, w której eksplodowały ładunki miotające<ref name=Sobanski/>. Pomimo uszkodzeń (do kadłuba wlało się około 3000 ton wody) okręt dotarł o własnych siłach do [[Wilhelmshaven]], gdzie poddany został prowizorycznym naprawom. Następnie skierowano go na remont do stoczni Howaldtswerke w Kilonii<ref name=Staff39/>.
Linia 114:
Flota niemiecka z „Derfflingerem” w składzie, prowadzona przez najnowszy krążownik liniowy Kaiserliche Marine, [[SMS Hindenburg|„Hindenburg”]], opuściła kotwicowiska rankiem 23 kwietnia 1918 roku. Już w godzinę później z jej składu ubyły dwie jednostki. „Moltke” doznał poważnej awarii urządzeń napędowych i, niezdolny do samodzielnego poruszania się, został wzięty na hol i odprowadzony do bazy przez pancernik [[SMS Oldenburg (1912)|„Oldenburg”]]. Pozostałe okręty kontynuowały akcję, ale pomimo dwudniowych poszukiwań nie udało im się przechwycić żadnego konwoju i w dniu 25 kwietnia wszystkie powróciły do baz<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Carolan|imię=Victoria|tytuł=WW1 at Sea|strony=131-132}}</ref><ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Staff|imię=Gary|tytuł=German Battlecruisers 1914-18|strony=16}}</ref>.
W październiku 1918 roku [[Cesarstwo Niemieckie]] znalazło się w bardzo trudnej sytuacji. Zwycięska ofensywa [[Ententa|Ententy]], wycofywanie się z działań wojennych kolejnych sprzymierzeńców oraz rewolucyjne wrzenie w samych Niemczech spowodowały podjęcie przez nowego [[kanclerze Niemiec|kanclerza]], księcia [[Maximilian von Baden|Maksymiliana Badeńskiego]] rozmów o zawieszeniu broni z aliantami. Reakcją dowodzącego od sierpnia 1918 roku Kaiserliche Marine admirała [[Reinhard Scheer|Reinharda Scheera]], niewyrażającego (podobnie jak większość dowództwa armii i floty niemieckiej) zgody na zaprzestanie działań wojennych, było opracowanie planu decydującej bitwy morskiej z brytyjską [[Royal Navy]]<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Carolan|imię=Victoria|tytuł=WW1 at Sea|strony=133}}</ref>. Miał go wykonać admirał Franz von Hipper z podległą mu Hochseeflotte. Okręty admirała Hippera wyszły na [[reda (akwen)|redę]] bazy w [[Wilhelmshaven]] w nocy z 29 na 30 października 1918 roku. Jednak niemieccy marynarze nie zamierzali brać udziału w tej, w zasadzie samobójczej misji i odmówili wykonywania rozkazów. W obliczu otwartej rewolty admirał Hipper nakazał okrętom powrót do portów w Wilhelmshaven i [[Kilonia|Kilonii]]<ref>{{cytuj książkę|autor=V.
Ostatecznie Niemcy zgodziły się na podpisanie 11 listopada 1918 roku [[rozejm w Compiègne (1918)|rozejmu w Compiègne]], kończącego I wojnę światową. Na mocy tego traktatu okręty Kaiserliche Marine miały zostać rozbrojone i poddane kontroli sprzymierzonych. U-Booty miały zostać wydane ostatecznie i bez prawa do zwrotu, natomiast jednostki nawodne poddane internowaniu na czas trwania rozmów pokojowych<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Carolan|imię=Victoria|tytuł=WW1 at Sea|strony=133–134}}</ref>. Prezydent Stanów Zjednoczonych [[Woodrow Wilson]] proponował przekazanie rozbrojonej floty niemieckiej pod nadzór któregoś z [[państwo neutralne|państw neutralnych]] (mowa była o Hiszpanii, Holandii i Norwegii), ale ostatecznie do urzeczywistnienia tej propozycji nie doszło. W tej sytuacji aktualna stała się oferta brytyjska, wskazująca na kotwicowisko Royal Navy w Scapa Flow na [[Orkady|Orkadach]] jako miejsce postoju internowanej Hochseeflotte<ref>{{cytuj książkę|autor=V.
== Internowanie w Scapa Flow i samozatopienie ==
Linia 129:
== Bibliografia ==
* {{cytuj książkę|autor=Ju. W. Apałkow|tytuł=WMS Giermanii 1914-1918. Sprawocznik po korabielnomu sostawu|miejsce=Moskwa|data=1996|seria=Morskaja Kollekcija nr 3(9)/1996}} ({{cytuj książkę|autor=Ю.
* {{cytuj książkę|nazwisko=Butler|imię=Daniel Allen|tytuł=Distant Victory: The Battle of Jutland and the Allied Triumph in the First World War|miejsce=Westport, CT|data=2006|isbn=0-275-99073-7}}
* {{cytuj książkę|nazwisko=Campbell|imię=John|tytuł=Jutland: An Analysis of the Fighting|miejsce=Guilford, CT|rok=1998|isbn=1-55821-759-2}}
Linia 142:
* {{cytuj pismo|autor=Maciej S. Sobański|tytuł=Krążowniki liniowe typu Derfflinger|czasopismo=Okręty Wojenne|wolumin=23|issn=1231-014X}}
* {{cytuj książkę|nazwisko=Staff|imię=Gary|tytuł=German Battlecruisers 1914–18|miejsce=Botley, Oxford|data=2006|isbn=1-84603-009-3}}
* {{cytuj książkę|autor=V.
{{Krążowniki liniowe Kaiserliche Marine}}
{{Niemieckie okręty wojenne 1WŚ}}
{{DEFAULTSORT:Derfflinger}}
[[Kategoria:Niemieckie krążowniki liniowe]]
[[Kategoria:Niemieckie okręty z okresu I wojny światowej]]
|