Pierieswiet (1898): Różnice pomiędzy wersjami

|podpis grafiki = "Pierieswiet"„Pierieswiet” w 1901 r.

|klasa = [[pancernik]]

|typ = [[pancerniki typu Pierieswiet|''Pierieswiet'']]

|1. nazwa = "Pierieswiet"„Pierieswiet”

|2. nazwa = "Sagami"„Sagami”

|3. nazwa = "Pierieswiet"„Pierieswiet”

|napęd = 3 maszyny parowe o mocy 14. 500 KM, 3 śruby

|zasięg = 5000 [[mila morska|Mm]] przy 12 [[węzeł (jednostka prędkości)|w.]]

|uzbrojenie = 4 działa '''254''' mm (2xII2&nbsp;x&nbsp;II)<br />11 dział '''152''' mm (11xI11&nbsp;x&nbsp;I)<br />20 dział '''75''' mm (20xI20&nbsp;x&nbsp;I)<br />20 dział '''47''' mm, 6 dział '''37''' mm<br />5 [[wyrzutnia torpedowa|wt]] '''381''' mm, 50 min

'''Pierieswiet''' (ros. Пересвет) – [[Rosja|rosyjski]] [[pancernik]] generacji [[przeddrednot]]ów z początku XX wieku, pierwszy z trzech okrętów typu [[pancerniki typu Pierieswiet|''Pierieswiet'']]. Wodowany w 1898 roku, wszedł do służby w 1901 roku. Brał udział w [[obrona Port Artur|działaniach pod Port Artur]] podczas [[wojna rosyjsko-japońska|wojny rosyjsko-japońskiej]]. Zdobyty w Port Artur w 1905 roku przez Japończyków, służył pod banderą japońską pod nazwą '''Sagami''', po czym podczas I wojny światowej powrócił pod banderę rosyjską, przeklasyfikowany na [[krążownik pancerny]]. Zatonął 4 stycznia 1917 roku na niemieckich [[mina morska|minach]] na Morzu Śródziemnym postawionych przez okręt podwodny [[SM U-73|U-73]].

"Pierieswiet"„Pierieswiet” był głównym okrętem [[pancerniki typu Pierieswiet|swojego typu]], mającego w założeniach stanowić pancerniki słabiej opancerzone i uzbrojone, lecz za to szybsze od zwykłych pancerników. Na skutek długiego projektowania i budowy, ich szybkość nie przewyższała jednak już nowo budowanych pancerników, od których pozostawały słabsze, zwłaszcza pod względem opancerzenia. O budowie "Pierieswieta" „Pierieswieta” wraz z bliźniaczą "[[Oslabia (1902)|Oslabią„Oslabią”]]" postanowiono 24 lipca 1895 roku w ramach programu rozbudowy floty na 1895ten rok<ref name=mieln/>. Budowę rozpoczęto w 1895 roku, a oficjalnie położenie stępki pod oba pancerniki miało miejsce 9 listopada [[1895]] r. (21 listopada [[daty nowego i starego porządku|nowego stylu]])<ref name=mieln/>.

"Pierieswiet"„Pierieswiet” budowany był w Zakładach Bałtyckich (Bałtijskij Zawod) w [[Petersburg]]u, które też wykonywały maszyny dla całej trójki okrętów. Budowa odbywała się na starej drewnianej krytej pochylni zakładów<ref name=krest2/>. Kadłub wodowano 7 (19) maja [[1898]] roku. W listopadzie 1898 roku okręt przeszedł do bazy w [[Kronsztad]]zie w celu wyposażenia i montażu artylerii. 23 października [[1899]] "Pierieswiet"roku „Pierieswiet” rozpoczął próby morskie, osiągając 6-godzinną prędkość średnią 18,44 [[węzeł (jednostka prędkości)|węzłów]] i moc indykowaną 14 532,63 [[koń mechaniczny|KM]] (nieco większą od kontraktowej 14 500 KM). Na próbach 19 września 1900 roku osiągnął maksymalnie 6-godzinną prędkość średnią 18,64 [[węzeł (jednostka prędkości)|węzłów]] (przez pierwsze 4 godziny nawet 19,08 w.)<ref name=krest/>. 17 sierpnia [[1901]] roku okręt był oglądany przez cara Mikołaja II, który nakazał dodać skrzydła mostka. 6-7 (19-20) września 1901 roku przeprowadzono próby artylerii, po których okręt ostatecznie przyjęto do służby<ref name=krest2/>. Okręt od początku miał 1136 t przeciążenia konstrukcyjnego (9%), przez co zanurzenie z pełnym zapasem węgla wzrosło z projektowanego 7,93 do 8,43 m, a pas pancerny znalazł się w znacznej części pod wodą<ref name=krest>W. Krestjaninow, S. Mołodcow, ''Bronienoscy...'' (1998).</ref>.

Zewnętrznie "Pierieswiet"„Pierieswiet” różnił się od pozostałych pancerników tego typu obecnością bojowego [[Mars (żeglarstwo)|marsu]] z 2 działkami 47 mm także na maszcie rufowym, z którego zrezygnowano na dalszych okrętach. Koszt budowy wyniósł 10,05 miliona rubli<ref name=krest/>. Okręt otrzymał jako kolejna jednostka imię półlegendarnego XIV-wiecznego mnicha-wojownika [[Aleksandr Pierieswiet|Aleksandra Pierieswieta]], świętego prawosławnego (towarzysza [[Rodion Oslabia|Oslabii]]), poległego [[bitwa na Kulikowym Polu|na Kulikowym Polu]] w pojedynku z tatarskim wojownikiem Czełubiejem. Nazwę nadano mu i wciągnięto na listę floty już 3 (15) października 1895 roku<ref name=mieln>R. Mielnikow, ''Bronienoscy...'' (2006).</ref><ref name=krest2/>.

Wkrótce po wejściu do służby, "Pierieswiet"„Pierieswiet” 11 (24) października 1901 roku wypłynął z Kronsztadu na Daleki Wschód, w skład Eskadry Oceanu Spokojnego, pod dowództwem komandora N. Korolowa<ref group=uwaga>Dowódca N. Korolow został oceniony jako całkowicie niekompetentny, według wspomnień oficera torpedowego, wielkiego księcia [[Cyryl Romanow|Kiryła]], który też kiepsko ocenił wyszkolenie większości załogi na początku służby okrętu (W. Krestjaninow i in. ''Eskadriennyje..'', s. 48).</ref>. Po drodze, 18 (31) października pancernik wszedł na [[mielizna|mieliznę]] w cieśninie [[Wielki Bełt]] i został zdjęty dopiero z pomocą duńskich holowników; powstałe niewielkie uszkodzenia dna zostały usunięte podczas trwającego miesiąc dokowania w [[Tulon]]ie od 19 listopada<ref name=krest/>. Po przejściu przez Morze Śródziemne i [[Kanał Sueski]] i odwiedzinach w [[Aden]]ie, [[Kolombo]], [[Batawia|Batawii]] i [[Hongkong]]u, 5 (18) kwietnia [[1902]] roku zawinął do bazy [[Lüshun|Port Artur]]. W sierpniu 1902 roku był dokowany we [[Władywostok]]u, po czym, w drodze powrotnej w październiku, zwyciężył w wyścigu rosyjskich pancerników z [[Nagasaki]] do Port Artur (z "Sewastopolem"„Sewastopolem” i "Połtawą"„Połtawą”), ze średnią prędkością 15,7 w. W styczniu-lutym [[1903]] roku odbył wizytę w Japonii i Korei i był dokowany w Nagasaki, po czym przez Władywostok powrócił do Port Artur<ref name=krest/>.

[[Plik:Peresviet.jpg|thumb|300px|"Pierieswiet"„Pierieswiet” w 1901 r.]]

Podczas [[wojna rosyjsko-japońska|wojny japońsko-rosyjskiej]] "Pierieswiet"„Pierieswiet” wraz z półbliźniaczą "[[Pobieda (1902)|Pobiedą„Pobiedą”]]" brał udział w [[obrona Port Artur|walkach z japońską flotą]] pod Port Artur, a następnie w obronie twierdzy. Był [[okręt flagowy|okrętem flagowym]] zastępcy dowódcy eskadry, kontradmirała Pawła Uchtomskiego, a dowódcą pancernika był komandor Wasilij Bojsman. Podczas rozpoczynającego wojnę ataku torpedowego japońskich [[niszczyciel]]i na rosyjskie okręty w nocy z 26 na 27 stycznia (8/9 lutego) [[1904]] "Pierieswiet"roku „Pierieswiet” nie odniósł uszkodzeń. 27 stycznia wziął udział w dziennej bitwie z podchodzącymi głównymi siłami japońskiej floty, w której wystrzelił 17 pocisków 254 mm, 86 - 152 mm i 205 - 75 mm, bez większych efektów, nie odnosząc też uszkodzeń<ref name=krest/>. 13 (26) marca "Pierieswiet"„Pierieswiet” lekko uszkodził dziobem w kolizji pancernik "[[pancerniki typu Połtawa|Sewastopol„Sewastopol”]]", samemu też odnosząc uszkodzenia. 2 (15) kwietnia "Pierieswiet"„Pierieswiet” ostrzelał 28 pociskami z dużej odległości ok. 16,5 km japońskie krążowniki pancerne "[[Kasuga (1904)|Kasuga„Kasuga”]]" i "[[Nisshin (1904)|Nisshin„Nisshin”]]", ostrzeliwujące Port Artur i według rosyjskich relacji, spowodował uszkodzenie i odholowanie "Nisshin"„Nisshin”, czego jednak nie potwierdzają Japończycy<ref name=mieln/>. Od prowadzenia ognia na duży dystans (przy dużych kątach podniesienia) uszkodzeniom uległy jednak wieże i kadłub pancernika, zawodził też elektryczny system podawania amunicji<ref name=krest/>.

[[Plik:Peresviet Port Arthur LOC 3f06353u.jpg|thumb|250px|"Pierieswiet"„Pierieswiet” zatopiony w Port Artur]]

"Pierieswiet"„Pierieswiet” wziął udział w nieudanej próbie przebicia się do Władywostoku 10 (23) czerwca 1904 roku, zakończonej zawróceniem eskadry rosyjskiej po napotkaniu japońskich sił głównych. Podczas odpierania późniejszych ataków niszczycieli, wystrzelił 7 pocisków 254 mm, 61 - 152 mm, 150 - 75 mm i 426 - 47 mm<ref name=krest/>. 27 lipca (9 sierpnia) okręt został lekko uszkodzony dwoma pociskami 120 mm podczas japońskiego ostrzału bazy przez armaty polowe. Następnie wziął udział w kolejnej próbie przerwania blokady, zakończonej [[bitwa na Morzu Żółtym|bitwą na Morzu Żółtym]] 28 lipca (10 sierpnia) 1904 r. Podczas tej bitwy "Pierieswiet"„Pierieswiet” odniósł poważne uszkodzenia od pocisków różnego kalibru, otrzymując ok. 40 trafień. Na skutek przebić nieopancerzonego dziobu z prawej burty, zatopieniu uległa część przedziałów i okręt nabrał przechyłu (w razie dalszego kontynuowania bitwy prawdopodobne byłoby jego zatonięcie na skutek uszkodzeń części dziobowej)<ref name=krest/>. Uszkodzeniu uległy m.in. dwa kotły, drugi i trzeci komin oraz część artylerii, w tym jedno działo 254 mm (od pocisku kalibru 57 mm japońskiego niszczyciela, podczas powrotu) – po bitwie sprawne pozostały 3 działa 254 mm, 8 - 152 mm, 13 - 75 mm i 17 - 47 mm. Straty wyniosły 13 zabitych i 69 rannych, w tym dowódca kmdr Bojsman (zmarł później od ran w niewoli)<ref name=krest/>. Po niepowodzeniu próby przebicia się, okręty powróciły do Port Artur. "Pierieswiet"„Pierieswiet” wystrzelił podczas bitwy i późniejszego odpierania ataków z niszczycieli 109 pocisków 254 mm, 720 - 152 mm, 315 - 75 mm i 755 - 47 mm<ref name=krest/>.

Po bitwie aktywność rosyjskiej floty spadła prawie do zera, a część załóg i dział zdemontowanych z pancerników służyła w różnym charakterze na froncie lądowym wokół twierdzy (z "Pierieswieta"„Pierieswieta” 3 działa 152 mm, 2 - 75 mm, 2 - 47 mm, 4 - 37 mm oraz 3 reflektory). Oficer torpedowy pancernika Nikołaj Krotkow opracował system podłączania [[zasieki|zasieków]] do prądu, zastosowany w praktyce<ref name=krest2/>. Nowym dowódcą okrętu został jego starszy oficer kmdr por. Apołłon Dimitrijew. Od września 1904 r. Japończycy uzyskali możliwość korygowanego ostrzału okrętów stojących na wewnętrznej redzie ogniem z dział 120 mm i "Pierieswiet"„Pierieswiet” otrzymał w tym miesiącu 17 trafień. Od 19 września (2 października) ostrzał bazy podjęły ciężkie działa lądowe i już tego dnia "Pierieswiet"„Pierieswiet” został uszkodzony 9 pociskami 280 mm, 11 października n.st.(nowego stylu) – 11 pociskami i 13 października - czterema, po czym zmienił miejsce postoju na chwilowo bezpieczniejsze<ref name=krest/>. Aktywność w tym okresie podejmowały kutry parowe pancerników "Pierieswiet"„Pierieswiet” i "Pobieda"„Pobieda”, m.in. stawiając miny 5 listopada n.st(nowego stylu) 1904 r. (zatonął na nich następnie 30 listopada stary japoński [[krążownik pancernopokładowy]] "[[Jiyuan (krążownik)|Saien„Saien”]]")<ref name=krest/>. Ostatni raz "Pierieswiet"„Pierieswiet” przeprowadził ostrzał celów lądowych siedmioma pociskami głównego kalibru 13 (26) listopada<ref name=krest2>W. Krestjaninow, S. Mołodcow, ''Eskadriennyje...'' (2007).</ref>. Po zdobyciu przez Japończyków nowego punktu obserwacyjnego na górze Wysokiej, 23 listopada (6 grudnia) "Pierieswiet"„Pierieswiet” został trafiony 5 pociskami 280 mm, a 24 listopada (7 grudnia) - około 20 pociskami 280 mm, po czym został samozatopiony na płyciźnie z powodu pożaru. Przed kapitulacją, dodatkowo wysadzono w powietrze niektóre elementy<ref name=krest/>.

[[Plik:IJN Sagami in 1906.jpg|thumb|300px|"Sagami"„Sagami”, dawny "Pierieswiet"„Pierieswiet”]]

Po zajęciu Port Artur 2 stycznia 1905 roku, Japończycy 29 czerwca 1905 r. podnieśli "Pierieswiet"„Pierieswieta” i po prowizorycznych naprawach wcielili do swojej floty pod nazwą "„'''Sagami'''"”<ref name=krest2/>. 22 sierpnia 1905 roku został zaklasyfikowany jako pancernik I klasy<ref>Hiroshi Nishida, [http://homepage2.nifty.com/nishidah/e/stc0112.htm Imperial Japanese Navy] [dostęp 20-3-2010]</ref>. Okręt o własnych siłach przeszedł do [[Sasebo]], gdzie był dokowany. Uczestniczył on w paradzie zwycięstwa w Zatoce Tokijskiej w sierpniu 1905 roku, po czym przeszedł kapitalny remont z modernizacją, trwający aż do roku [[1909]]. Japończycy nie wprowadzali większych zmian, lecz działa 75 mm zamienili na 76,2 mm ArmstrongArmstronga, usunęli dziobowe działo 152 mm i marsy bojowe, dodali też celowniki optyczne Vickersa w kopułkach na wieżach artylerii głównej<ref name=mieln/>. Zmienili ponadto konfigurację [[mostek kapitański|mostka]], umieszczając go nad pancernym stanowiskiem dowodzenia, a nie przed nim. Według niektórych publikacji, kotły zamieniono na japońskie Miyabara<ref name=krest2/>, jednakże według innych źródeł, "Sagami"„Sagami” przekazany Rosjanom miał wciąż oryginalne kotły<ref>{{lang|ru}} Siergiej Bałakin, ''Bywszyje russkije korabli w japonskom fłotie'', Nawal nr 1, 1991, s. 44.</ref>. Zastosowano też typowe japońskie kominy z wąskich segmentów. 28 sierpnia [[1912]] r. przestarzały już pancernik został przeklasyfikowany na [[pancernik obrony wybrzeża|okręt obrony wybrzeża]] I klasy.

Podczas [[I wojna światowa|I wojny światowej]], z uwagi na potrzebę wzmocnienia Flotylli Oceanu Lodowatego, Rosja poszukiwała możliwości nabycia okrętów za granicą i w [[1916]] r. Japonia – obecnie sojusznicza – odsprzedała jej z powrotem dawny "Pierieswiet"„Pierieswiet” za 7 mln [[jen]]ów (wraz z dawnym pancernikiem "Połtawa"„Połtawa” i krążownikiem "[[Wariag (1901)|Wariag„Wariag”]]")<ref name=krest/>.

[[Plik:Peresvet1916.jpg|thumb|300px|"Pierieswiet"„Pierieswiet” osadzony na skałach, maj 1916 r.]]

=== Dalsza służba "Pierieswieta"„Pierieswieta” ===

22 marca (4 kwietnia) 1916 r. "Sagami"„Sagami” został we Władywostoku przemianowany z powrotem na "Pierieswiet"„Pierieswiet” i wcielony do rosyjskiej służby. Tymczasowym dowódcą został komandor H. Struwie, następnie komandor D. Zabotkin<ref name=mieln/>. Stan okrętu oceniano jako zaniedbany, z mocno zużytymi mechanizmami, kotłami i artylerią<ref name=mieln/>. Przestarzały okręt został przeklasyfikowany na [[krążownik pancerny]], której to klasie już bardziej w tym czasie faktycznie odpowiadał<ref name=mieln/>. "Pierieswiet"„Pierieswiet” miał być okrętem flagowym kontradmirała A. Bestużewa-Riumina, mianowanego dowódcą Flotylli, lecz podczas pierwszego ćwiczebnego wyjścia w morze 10 (23) maja 1916 r. wszedł we mgle na skały podwodne przed Władywostokiem. Został z nich zdjęty dopiero 25 czerwca (8 lipca) 1916 roku, po znacznym odciążeniu części dziobowej, połączonym z demontażem części dział i pancerza, z pomocą japońskich specjalistów<ref name=mieln/>. Nowym dowódcą okrętu został komandor K. Iwanow-Trinadcatyj. Po załataniu przebić we Władywostoku, 14 lipca 1916 roku okręt został wysłany na remont do [[Maizuru]] w Japonii, przy tym na skutek zaniedbań przy dokowaniu doszło tam do jeszcze dalszych deformacji dna<ref name=mieln/>. Koszt prac ratowniczych ogółem wyniósł 740 000 rubli<ref name=krest/>.

Po remoncie "Pierieswiet"„Pierieswiet” wypłynął 5 (18) października 1916 roku do Rosji z przeznaczeniem dla Flotylli Oceanu Lodowatego, przez [[Kanał Sueski]]. Po wypłynięciu z [[Port Said]]u, 22 grudnia 1916 (4 stycznia [[1917]]) r. o 17.30 "Pierieswiet"„Pierieswiet” wszedł na dwie [[mina morska|miny]] postawione w grudniu przez niemiecki [[okręt podwodny]] [[SM U-73|U-73]]. Doszło do wybuchu dziobowej komory amunicyjnej i okręt szybko zatonął o 17.47, ok. 10 mil morskich od Port Saidu. Większość załogi zdołała się uratować – zginęło 91 członków załogi (w tym 6 oficerów i 82 marynarzy), alianckie jednostki z Port Saidu uratowały 737 ludzi wraz z dowódcą, z czego 9 jednak zmarło<ref group=uwaga>Dane według W. Krestjaninow, S. Mołodcow, ''Eskadriennyje...'' (2007), s. 114-115. Źródło P. Mielnikow, (op. cit.) podaje podobne dane: 737 uratowanych, z czego 6 zmarło, oraz 82 poległych marynarzy i 6 oficerów (nie wymieniając podoficerów). W starszym źródle W. Krestjaninow, S. Mołodcow, ''Bronienoscy...'' - 557 uratowanych, 252 poległych.</ref>. 10 kwietnia (28 marca) 1917 roku okręt skreślono z listy floty<ref name=krest2/>.

* [[wyporność]]: projektowa – 12. 674 [[tona|t]], pełna – 14. 790 t.

* [[siłownia]]: 3 pionowe 3-cylindrowe pionowe [[maszyna parowa potrójnego rozprężania|maszyny parowe potrójnego rozprężania]] (VTE) o mocy łącznej 14. 500 [[Koń mechaniczny|KM]], 30 [[kocioł parowy|kotłów parowych]] wodnorurkowych Belleville, 3 [[śruba okrętowa|śruby]] napędowe

* zapas paliwa: 1046 t., max. 2058 t. [[Węgle kopalne|węgla]]

* zasięg przy prędkości: 5000 [[mila morska|mil morskich]] / 12 w.

* 4 działa [[Kaliber broni|kaliber]] '''254 mm''' Zakładów Obuchowskich wz. 1891 w [[wieża artyleryjska|wieżach]] na dziobie i rufie (2xII2&nbsp;x&nbsp;II)

* 11 dział [[Kaliber broni|kaliber]] '''152 mm''' Canet wz. 1891 w [[kazamata (okrętownictwo)|kazamatach]]

* 20 dział '''75 mm''' Canet wz. 1891, L/50 w stanowiskach burtowych

* 20 dział '''47 mm''' wz. 1896 Hotchkiss (4 na dziobie i 2 na rufie w nieopancerzonych kazamatach na pokładzie bateryjnym, 4 na pokładzie na śródokręciu, po 2 na skrzydłach dziobowego i rufowego mostka, 4 na marsie masztu dziobowego i 2 - rufowego).

* 6 dział '''37 mm''' wz. 1896 Hotchkiss (można było je ustawić na kutrach i szalupach)

* 2 działa '''63,5 mm''' Baranowskiego wz. 1882 dla oddziałów desantowych

** pas pancerny na linii wodnej: 178-229 mm (wymiary: 95x295&nbsp;x&nbsp;2,4 m)

** górny pas pancerny: 102 mm (wymiary: 57,3x23&nbsp;x&nbsp;2,2 m)

* masa: 2900 t.

* {{lang|ru}} W.J. Krestjaninow, S.W. Mołodcow (В.Я.Крестьянинов, С. В. Молодцов), ''Bronienoscy tipa "Pierieswiet"„Pierieswiet” (Броненосцы типа "Пересвет"„Пересвет”)'', Morskaja Kollekcja 1/1998.

* {{lang|ru}} W.J. Krestjaninow, S.W. Mołodcow (В.Я.Крестьянинов, С. В. Молодцов), ''Eskadriennyje bronienoscy tipa "Pierieswiet"„Pierieswiet”'', Gangut, Sankt Petersburg, 2007, seria Midel-szpangout Nr 12bis, ISBN 5-85875-053-2.

* {{lang|ru}} Rafaił M. Mielnikow, ''Bronienoscy tipa "Pierieswiet"„Pierieswiet”'', Wojennaja Kniga, 2006, ISBN 5-902863-11-2.