Ilja Erenburg: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Wycofano ostatnią zmianę treści (wprowadzoną przez Paulina94k). Niestylistycznie, dużo nieuźródłowionego tekstu. |
Paulinak94 (dyskusja | edycje) Utworzono przez tłumaczenie strony "Эренбург, Илья Григорьевич" Znaczniki: usuwanie kategorii (filtr nadużyć) Tłumaczenie treści |
||
Linia 1:
Ilja Grigorjewicz Erenburg, (ros. Илья́ Григо́рьевич Эренбу́рг; ur. (14) 26 stycznia 1891 w Kijowie, zm. 31 sierpnia 1967 w Moskwie) – rosyjski pisarz, publicysta, poeta.
==
Ilja Erenburg urodzony w Kijowie, pochodził z zamożnej rodziny żydowskiej. Jego ojciec – Gersz Gerszonowicz (Giersz Germanowicz, Grigorij Grigoriewicz) Erenburg (1852–1921) – był inżynierem i kupcem; matka – Hana Bierkowna (Anna Borisowna) Erenburg (z domu Arinsztejn, 1857–1918) – gospodyni domowa. Rodzina mieszkała w mieszkaniu dziadka od strony ojca – kupca Grigorija (Gierszona) Ilicza Erenburga – w domu Natalii Iskry na ul. Instytuckiej 22. W 1895r. rodzina wyprowadziła się do Moskwy, gdzie ojciec otrzymał posadę dyrektora zakładu piwowarskiego.
<span class="cx-segment" data-segmentid="182"></span>Od 1901r. wraz z N. S. Buharinem uczył się w Pierwszym moskiewskim gimnazjum, ale szkoły nie skończył.
=== Rewolucje. Emigracje. Powroty. ===
[[Plik:Quand_finira_la_guerre_marevna.jpg|prawo|mały|Kiedy skończy się wojna?<br>
Rysunek [[Maria Marevna|Маревны]], 1916, Paryż.<br>
Od lewej do prawej — [[Diego Rivera|Rivera]], [[Amedeo Modigliani|Modigliani]], Erenburg]]
[[Plik:Ilya_Ehrenburg_1925.jpg|prawo|mały|Erenburg w 1925 roku]]
<span class="cx-segment" data-segmentid="207"></span>Od 1905r. uczestniczył w działaniach rewolucyjnych, przyłączył się do bolszewików. W styczniu 1908r. został aresztowany, spędził pól roku w więzieniu i został odzyskał wolność, ale w grudniu wyemigrował do Francji i żył tam ponad 8 lat. Stopniowo oddalał się od działalności politycznej.
W Paryżu zajmował się literaturą, obracał się w kręgu artystów-modernistów, wydał zbiory "Wiersze" (1910), "Żyję" (1911), "Dni powszednie" (1913), książkę tłumaczeń F. Wijona (1913). W latach 1914-1917 był korespondentem rosyjskich gazet "Poranek Rosji" i "Wiadomości giełdowe" na zachodnim froncie.
Latem 1917r. wrócił do Rosji. Jesienią 1918r. przeprowadził się do Kijowa, gdzie mieszkał u swojego brata ciotecznego – lekarza- dermatologa i wenerologa w miejskim szpitalu europejskim Aleksandra Grigoriewicza Łyre na ul. Władymirskiej 40. W sierpniu 1919r. ożenił się z siostrzenicą doktora Łure (swoją kuzynką cioteczną od strony matki) Lubow Kozincewoj. Od grudnia 1919r. do września 1920r. razem z żoną mieszkali w Kokteblu u Maksymiliana Wołoszyna.
<span class="cx-segment" data-segmentid="231"></span>Negatywnie przyjąwszy zwycięstwo bolszewików (zbiór wierszy "Modlitwa za Rosję", 1918), w 1921r. ponownie wyjechał za granicę. W latach 1921–1924 mieszkał w Berlinie, w 1922r. opublikował filozoficzno-satyryczną powieść "Niezwykłe przygody Julio Jurenito i jego uczniów", do której dołączył mozaikę życia Europy i Rosji za czasów I Wojny Światowej i rewolucji, ale co najważniejsze – dołączył zbiór zadziwiająco trafnych proroctw.
Kilkadziesiąt lat później japońscy pisarze i dziennikarze próbowali się dowiedzieć od Erenburga: skąd w 1922r. wiedział o przyszłym bombardowaniu w Hiroszimie i Nagasaki?
I. Erenburg był propagandzistą sztuki awangardowej ("A ona i tak..?", 1922). W 1923r. napisał zbiór opowiadań "Trzynaście fajek" i powieść "Trust D.E.". Erenburg był bliski lewicowym kręgom francuskiego społeczeństwa, aktywnie współpracował z radzieckimi drukarniami. Od 1923r. pracował jako korespondent "Izwiesij". Jego imię i talent publicysty były często wykorzystywane w radzieckiej propagandzie w celu ukazania pozytywnego obrazu reżimu Stalina za granicą. Jeździł dużo po Europie (Niemcy – 1927, 1928, 1930, 1931; Turcja, Grecja – 1926; Hiszpania – 1926; Polska – 1928; Czechosłowacja – 1927, 1928, 1931, 1934; Szwecja, Norwegia – 1929, Dania – 1929, 1933; Anglia – 1930; Szwajcaria – 1931; Rumunia, Jugosławia, Włochy – 1934). Po tym jak Hitler doszedł do władzy, Erenburg był jednym z większych propagandzistów. Na początku lat 30. ubiegłego wieku, regularnie przyjeżdżał do ZSRR i zaczął przedstawiać w swoich pracach myśl o "nieuniknionym zwycięstwie socjalizmu". Odwiedził obóz w Tomsku. Wydał powieści "Dzień drugi" (1934), "Książka dla dorosłych" (1936).
<span class="cx-segment" data-segmentid="288"></span>W czasie wojny domowej w Hiszpanii 1936–1939, Erenburg był korespondentem wojennym "Izwiestij"; była eseistą, prozaikiem (zbiór opowiadań " Bez zawieszenia broni", 1937; powieść "Czego potrzeba człowiekowi", 1937), poeta (zbiór wierszy "Lojalność", 1941). Po klęsce republikanów przeprowadził się do Paryża. Po niemieckiej okupacji Francji ukrył się w Radzieckiej ambasadzie.
=== Twórczość wojenna. ===
[[Plik:Эренбург_в_гостях_у_танкистов,_1942_год.jpg|lewo|mały|280x280px|Ilja Erenburg (z prawej) z czołgistami na froncie, 1942 rok]]
W 1940r. wrócił do ZSRR gdzie napisał i opublikował powieść "Upadek Paryża" (1941) o politycznych, moralnych i historycznych przyczynach pogromu Francji przez Niemcy w czasie II Wojny Światowej.
W czasach II Wojny Światowej był korespondentem gazety "Czerwona gwiazda", pisał dla innych gazet i Radzieckiego Biura Informacyjnego. Wsławił się propagandowymi antyniemieckimi artykułami i inną twórczością. Znaczna część tych artykułów, nieustannie drukowana w gazetach "Prawda", "Izwiestija", "Czerwona gwiazda", zostały zebrane w trzytomowej publicystyce "Wojna" (1942-44). W 1942r. wstąpił do Żydowskiego Komitetu Antyfaszystowskiego i aktywnie działał po obwieszczeniu materiałów o Holokauście, które razem z pisarzem Wasilijem Grossmanem zebrali w "Czarną książkę".
Ilji Erenburgu i Konstantinowi Simonowemu można przypisać autorstwo sloganu "Zabij Niemca!", który był powszechnie używany na plakatach i w roli nagłówka – na ulotkach z cytatami z artykułu Erenburga "Zabij" (opublikowanym 24 lipca 1942r.) Dla podtrzymania skuteczności hasła w radzieckich gazetach tych czasów, powstały specjalne rubryki (jedna z typowych nazw "Zabiłeś dzisiaj Niemca?"), w których publikowano raporty radzieckich żołnierzy o liczbie zabitych Niemców i sposobach ich unicestwienia. Adolf Hitler osobiście rozkazał pojmać i powiesić Erenburga. Dzięki nazistowskiej propagandzie zdobył przydomek "Rodzimy Żyd Stalina".
<span class="cx-segment" data-segmentid="377"></span>W dni, kiedy Armia Czerwona przekroczyła granicę niemiecką, radzieckie władze czynności na terytorium Niemiec traktowały jako wypełnienie wyzwoleńczej misji przez Armię Czerwoną – wyzwolenie Europy i narodu niemieckiego od nazizmu. I dlatego po wydaniu artykułu Erenburga "Wystarczy!" opublikowanego w "Czerwonej gwieździe" 11 kwietnia 1945r., pojawił się artykuł będący odpowiedzią dowódcy biura propagandy i agitacji CK WKP(b) G. F. Aleksandrowa "Towarzysza Erenburga uprasza się o" (gazeta "Prawda").
=== Twórczość powojenna. ===
[[Plik:Могила_писателя_Ильи_Эренбурга.JPG|lewo|mały|267x267px|Grób Erenburga na cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie.]]
Po wojnie wydał dwie powieści "Burza" (1946–1947) i "Dziewiąta fala" (1950). Jeden z liderów ruchu wojowników w obronie świata.
<span class="cx-segment" data-segmentid="393"></span>
<span class="cx-segment" data-segmentid="395"></span>W 1948r. Hollywood wypuściło na ekrany film "Żelazna kurtyna" (reż. William Wellman; o zwycięstwie kryptologa Głównego Zarządu Wywiadowczego I. S. Guzienko i radzieckim szpiegostwie). 21 lutego tego samego roku Erenburg w gazecie "Kultura i życie" publikuje artykuł "Prowokatorzy kina", napisaną na zlecenie ministra kinematografii I. G. Bolszakowa.
<span class="cx-segment" data-segmentid="406"></span>Położenie Erenburga wśród radzieckich pisarzy było osobliwe: z jednej strony otrzymywał dobra materialne, często wyjeżdżał zagranicę, z drugiej strony – był pod kontrolą służb specjalnych i często też wypowiedzenia/zarzuty. Tak więc dwojaki był stosunek władzy do Erenburga w epoce N. S. Chruszczowa i L. I. Breżniewa.
<span class="cx-segment" data-segmentid="415"></span>Po śmierci Stalina napisał opowiadanie "Odwilż" (1954), która była wydrukowana w majowym wydaniu magazynu "Flaga" i dała nazwę całej epoce historii radzieckiej. W 1958r. zostały wydane "Francuskie kajety" – esej o francuskiej literaturze, malarstwie i przekłady z Joachima du Bellay. Autor memuarów "Ludzie, lata, życie", który zdobył dużą popularność wśród radzieckiej inteligencji lat 60-tych i 70-tych 20. wieku. Erenburg zapoznał młode pokolenie z wieloma "zapomnianymi" nazwiskami, sprzyjał publikacjom jak zapomnianych (M. I Cwietajewa, O. E. Mandelsztam, I. E. Babel), tak i młodych autorów (B. A. Cłuckij, S. P. Gudzienko). Propagandował nową zachodnią sztukę (P. Cezanne, A. Renoir, E. Manet, P. Picasso).
<span class="cx-segment" data-segmentid="442"></span>W marcu 1966r. podpisał list trzynastu działaczy radzieckiej nauki, literatury i sztuki w prezydium Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego przeciwko rekultywacji I. W. Stalina.
Zmarł po długiej chorobie na rozległy atak serca 31 sierpnia 1967r. Na ostatnie pożegnanie z pisarzem przyszło ok. 15 tysięcy osób.
Został pochowany w Moskwie na cmentarzu Nowodziewiczym.
== Utwory. ==
Zbiór utworów Ilji Erenburga w pięciu tomach zostało wydane w latach 1951–1954 pod tytułem "Literatura piękna".
Następny zbiór, pełniejszy, w dziewięciu tomach został wydany pod tym samym tytułem w latach 1962–1967.
W latach 1990–2000 pod tytułem "Literatura piękna" został wydany jubileuszowy zbiór utworów w ośmiu tomach.
== Nagrody i wyróżnienia ==
- Nagroda Stalinowska pierwsze miejsce (1942) – za powieść "Upadek Paryża" (1941)
<br>
- Nagroda Stalinowska pierwsze miejsce (1948) – za powieść "Burza" (1947)<br>
- Międzynarodowa Nagroda Stalinowska "Za umocnienie pokoju między narodami" (1952)– pierwszy z dwóch laureatów-radzieckich obywateli
<br>
- dwa Ordery Lenina (30 kwietnia 1944, 1961)<br>
- Order Czerwonego Zakładu Pracy
<br>
- Order Czerwonej Gwiazdy (1937)<br>
- Order Legii Honorowej
- medale
== Udział w organizacjach. ==
- Wiceprezydent Światowej Rady Pokoju od 1950r.
- Poseł Rady Najwyższej ZSRR od 1950r. w Dyneburgu, Łotewska Socjalistyczna Republika Radziecka
== Rodzina ==
* - Pierwsza żona (1910–1913) – tłumacz Katerina (Jekaterina) Ottowna Szmidt (1889–1977, po drugim mężu – Sorokina).
* - Ich córka – tłumacz literatury francuskiej Irina Iliniczina Erenburg (1911–1997), była żoną pisarza Borysa Matwiejewicza Łapina (1905–1941). Po tragicznej śmierci męża zaadoptowała i wychowała córkę.
<blockquote style="min-height: 576px;" class="">
Przywiózł z wojny dziewczynkę Фаню, na oczach której w [[Winnica (miasto)|Winnicy]] Niemcy rozstrzelali jej rodziców i siostry. Starsi bracia służyli w polskiej armii. Фаню zdążył ukryć jakiś staruszek, ale to było związane z większym ryzykiem i powiedział jej: "Idź, szukaj partyzantów". I Fania pobiegła.
Tę dziewczynkę Erenburgu przywiózł do Moskwy, w nadziei odwrócić Irenę od smutku. I ona adoptowała Фаню. Na początku wszystko było dość trudne, gdyż dziewczynka słabo mówiła po polsku, była to jakaś potworna mieszanina języków. Potem szybko opanowała rosyjski i mówiła płynnie w tym języku.
Irina z Фаней żyły w Ławurszyńsku; tam mieszkał i poeta Stefan Щипачев z synem Wiktorem. Wiktora Fania poznała jeszcze w kręgu pisarzy; Romans trwał nadal w Moskwie i zakończył się małżeństwem. Mama uczęszczała na fakultet filologiczny na Moskiewskim Uniwersytecie Państwowym, ale szybko zrozumiała, że to nie dla niej, zaczęła studiować medycynę i została lekarzem. Małżeństwo trwało krótko — trzy lata. Ale ja mimo wszystko zdążyła się narodzić.<ref>[http://www.lechaim.ru/ARHIV/161/rurikova.htm Из воспоминаний правнучки писателя Ирины Щипачёвой (с фотографиями)]</ref>
</blockquote>
Druga żona (od 1919r.) –artystka Lubow Michaiłowna Kozincewa (1899–1970), siostra reżysera Grigorija Michaiłowicza Kozincewa, uczennica Aleksandry Ekster, Roberta Falka, Aleksandra Rodczenko. Była siostrą cioteczną Erenburga
<br>
- Brat cioteczny – artysta i dziennikarz Ilja Łazarewicz Erenburg (1887–1920, syn Łazara Grigorjewicza Erenburga); z nim i jego żoną Mariją Michaiłownoj małżeństwo Erenburg przyjaźniło się w czasie pierwszej emigracji do Paryża
<br>
- Siostra cioteczna – kolekcjoner, artystka i pedagog Natalia Łazariewna Erenburg (po ślubie Erenburg–Mannati, fr. Nathalie Ehrenbourg-Mannati; 1884—1979).
<br>
- Brat i siostra cioteczni (od strony matki) – lekarz-ginekolog Roza Grigorjewna Łure i lekarz dermatolog i wenerolog Aleksandr Grigoriewicz Łure (1868–1954), profesor i szef katedry dermo- i wenerologii w Instytucie doskonalenia lekarzy w Kijowie (1919–1949).
== Słynne zdanie ==
I. Erynburgu należy przypisać znane słowa: "Zobaczyć Paryż i umrzeć".<span class="cx-segment" data-segmentid="574"></span>
== Bibliografia ==
-1910 – Wiersze – Paryż
<br>
-1911 – Żyję – Petersburg, drukarnia zrzeszenia "Obywatelska korzyść"
<br>
-1912 – Dmuchawce – Paryż
<br>
-1913 – Dni powszednie: Wiersze – Paryż
<br>
-1914 – Dziecięcy – Paryż, drukarnia Rirachowskiego
<br>
-1916 – Opowiadanie o niejakiej Nadusi i znakach które jej się ukazały – Paryż
<br>
-1916 – Wiersze o Wigilii – drukarnia A. A. Lewensona
<br>
-1917 – O obywatelu Ciemionie Drozd: Modlitwa – Paryż
-1918 – Modlitwa za Rosję –drugie wydanie, "W czas śmierci"; Kijów "Latopis"
<br>
-1919 – W gwiazdach – Kijów, drugie wydanie. Berlin<br>
-1920 – Oblicze wojny – Sofia, "Rosyjsko-bułgarskie wydawnictwo" -1920; Berlin, 1923; M., 1924
<br>
-1921 – Wigilia – Berlin, "Myśl"
<br>
-1921– Refleksje – Ryga; drugie wydanie, Petersburg , "Krzew gorejący"
<br>
-1921 – Nieprawdopodobne historie – Berlin, "S. Efron"
-1922 – Zagraniczne rozmyślenia – Petersburg, "Ogniska"
-1922 – O sobie – Berlin, "Nowa rosyjska książka"
<br>
-1922 – Portrety rosyjskich poetów. Berlin. "Agronauci". – M. Pierwina, 1923; M. "Nauka", 2002
<br>
-1922 – Zniszczona miłość – Berlin, "Światełka"
<br>
-1922 – Złote serce: Misterium, Wiatr, Tragedia – Berlin, -1922 – Niezwykłe przygody Julio Jurenito i jego uczniów – Berlin; M. "GIHL", 1923
<br>
-1922 – Sześć opowiadań z lekkim zakończeniem – Berlin, "??"; M., "Puczyna", 1925
<br>
-1922 – Życie i śmierć Mikołaja Kurbowa – Berlin; M., "Nowe życie" <br>
-1923 – Trzynaście trąbek – Berlin, M., "Nowe kamienie milowe"
<br>
-1923 – Zwierzęce ciepło – Berlin
<br>
-1923 – Trust "D.E." Historia śmierci Europy – Berlin
<br>
-1924 – Miłość Żanny Niej – M., wydanie czasopisma "Rosja"; M., "Nowela", 1925; Ryga, 1927
<br>
-1924 – Trąbka/ Fajka – "Czerwona nowizna"
<br>
-1925 – Walet karo i reszta – L.-M., "Piotrogród"
<br>
-1926 – Lato 1925r. – M. "Krąg"
<br>
-1926 – Warunkowe cierpienia bywalca kawiarni – Odessa, "Nowe życie"
<br>
-1926 – Trzy opowiadania o trąbkach – L., "Przybój"
<br>
-1926 – Czarna przeprawa – M., "Guise"
<br>
-1927 – Na ślepej uliczce – Paryż; M. "Ziemia i Fabryka";
-1927 – Materializacja fantastyki – M.-L.
<br>
-1927–1929 – Zbiór utworów w 10-ciu tomach – "ZiF" (wydano 7 tomów: 1–4 i 6–8)
<br>
-1928 – Biały węgiel lub Łzy Wertera – L. "Priboj"
<br>
-1928 – Burzliwe życie Lejzorka Rojtszwańca – Paryż; w Rosji powieść wydano w 1990
<br>
-1928 – Opowiadania – L., "Priboj"
<br>
-1928 – Trąbka komunarda – Niżny Nowogród
<br>
-1928 – Spisek równych sobie – Berlin, "Piotropolis"
<br>
-1929 – 10 L. S. Kronika naszych czasów – Berlin, "Piotropolis"
<br>
-1930 – Wiza czasu – Berlin, "Piotropolis"
<br>
-1931 – Fabryka snów – Berlin, "Piotropolis"
<br>
-1931 – Anglia – M., "Federacja"
<br>
-1931 – Jedyny front – Berlin, "Piotropolis"
<br>
-1931 – My i oni (razem z O. Sawiczem) – Francja; Berlin, "Piotropolis"
<br>
-1931 – Hiszpanaia – M., "Federacja"; Berlin, 1933
<br>
-1933 – Dzień drugi – M. "Federacja" i jednocześnie "Literatura radziecka"
<br>
-1933 – Nasz chleb powszedni – M., "Nowe kamienie milowe" i jednocześnie "Literatura radziecka"
<br>
-1933 – Mój Paryż – M., "Sztuki wizualne"
<br>
-1933 – Moskwa łzom nie daje wiary – Paryż, M. "Literatura radziecka"
<br>
-1934 – Rozwiązanie które przeciąga się w czasie – M. "Pisarze radzieccy"
<br>
-1934 – Wojna domowa w Austrii – M., "Literatura radziecka"
-1935 – Kronika naszych dni – M. "Pisarz radziecki"
<br>
-1935 – Bez tchu – Archangielsk
<br>
-1936 – Cztery trąbki – M., "Młoda gwardia"
<br>
-1936 – Granice nocy – M. "Pisarz radziecki"
<br>
-1936 – Książka dla dorosłych – M., "Pisarz radziecki"
<br>
-1937 – Bez zawieszenia broni – M. "Goslitizdat" <br>
-1937 – Co potrzeba człowiekowi – M. "Goslitizdat"
<br>
-1938 – Hiszpański zakalec – M. "Goslitizdat"
<br>
-1941 – Wierność: (Hiszpania. Paryż): Wiersze – M.: "Goslitizdat"
<br>
-1941 – Usidlony Paryż – M. "Goslitizdat"
<br>
-1941 – Gangsterzy – M.: "Goslitizdat"
<br>
-1941 – Wściekłe wilki – M. -L., "Wojenmorizdat"
<br>
-1941 – Kanibale. Droga do Niemiec (w 2-óch książkach) – M. "Wojenne wydawnictwo NKO"
<br>
-1942 – Upadek Paryża – M., "Goslitizdat"
<br>
-1942 – Zawziętość
<br>
-1942 – Ogień wroga – Taszkent, "Goslitizdat"
<br>
-1942 – Kaukaz – Erywań, "Armigiz"
<br>
-1942 – Przesilenie – M. "Prawda"
<br>
-1942 – Przywódcy faszystowskich Niemiec: Adolf Hitler – Penza, wydanie gazety "Stalinowska flaga"
<br>
-1942 – Za życie! – M., "Pisarz radziecki"
<br>
-1942 – Bazyliszek – M., "Goslitizdat"
<br>
-1942-1944 – Wojna (w 3 tomach) – M., "GIHL"
<br>
-1943 – Wolność – Poematy, M., "Goslitizdat"
<br>
-1943 – Niemiec – M. "Wydawnictwo wojenny NKO"
<br>
-1943 – Leningrad – L. "Wydawnictwo wojenny NKO"
<br>
-1943 – Nowy porządek – M., "Prawda"
<br>
-1943 – Wiersze o wojnie – M., "Pisarz radziecki"
<br>
-1946 – Drzewo: Wiersze: 1938–1945 – M., "Pisarz radziecki"
-1946 – Drogami Europy – M., "Prawda"
<br>
-1947 – Burza – M., "Pisarz radziecki"
<br>
-1947 – W Ameryce – M., "Moskiewski robotnik "
<br>
-1948 – Lew na placu – M., "Sztuka"
<br>
-1950 – Dziewiąta fala – M., "Pisarz radziecki", drugie wydanie 1953
<br>
-1952–1954 – Zebranie utworów w pięciu tomach – M., GIHL
-1952 – Za pokój! – M., "Pisarz radziecki"
<br>
-1954 – Odwilż – w 1956 wydana w dwóch częściach M., "Pisarz radziecki"
<br>
-1956 – Sumienie narodów – M., "Pisarz radziecki"
<br>
-1958 – Francuskie kajety – M., "Pisarz radziecki"
<br>
-1959 – Wiersze: 1938 - 1958 – M., "Pisarz radziecki"
<br>
-1960 – Indie, Grecja, Japonia – M., "Pisarz radziecki", drugie wydanie M. "Sztuka"
<br>
-1960 – Czytając Czechowa – M., "Goslitizdat"
<br>
-1961–1967 – Ludzie, lata, życie – (książki 1-6); trzecie wydanie (książki 1-7), 1990; piąte wydanie "Tekst", 2005
-1962–1967 – Zebranie utworów w dziewięciu tomach – M., "Literatura piękna"
<br>
-1969 – Cień drzew – M., "Progres"
<br>
-1974 – Kronika odwagi. Publicystyczne artykuły lat wojennych – M., "Pisarz radziecki"
<br>
-1990–2000 – Zbiór utworów w ośmiu tomach (na setną rocznicę urodzin) – M., "Literatura piękna"
<br>
-1996 – W czasie śmierci. Artykuły 1918–1919 – Petersburg
-2004 – Pozwól, że się rozejrzę. Listy 1908-1930 – M., "Agraf"
-2004 – Na piedestale historii. Listy 1931–1967– M., "Agraf"
-2006– Wszystko słyszę. Poczta 1916–1967 – M., "Agraf"
== Cm. również ==
* Zabij Niemca!
==
<div style="font-size: 85%">
</div>
== Literatura ==
* <span class="citation">''Konstantin Simonow, Mieczysława Ehrenburgu.'' W jednej gazecie. Reportaże i artykuły 1941-1945 / Предисл. K. Simonowa i Moc Łazariewa. — 2-e wyd. — M.: Publ Agencja prasowa "Aktualności", 1984. — 328 s.</span>
* ''Popow W., Фрезинский B. J.'', Eliasz Ehrenburgu: Kronika życia i twórczości (w dokumentach, listach, wypowiedziach i komunikatów prasowych, wspomnieniach współczesnych, Sankt-Petersburg, 1993
* Рубашкин A. Eliasz Ehrenburgu. Droga pisarza, Moc: Radziecki pisarz,1990. — 528 s., rys.
* ''Сарнов, Benedykt''. Przypadek Эренбурга. M., Tekst, 2004.
* ''Чаленко H. W.'', Wystąpienia paryskich wydawnictw Eliasza Эренбурга z fundacji Muzeum książki RSL // O Książki. Magazyn библиофила. 2012. Nr 2. S. 53 — 61.
* ''Фрезинский B. J.'', O Illiers Эренбурге (Książki, ludzie, kraje): Fav. art. i publikacji. M.: Nowe literacki, 2013. — 904 s., il., 1000 egz., [[:ru:Special:BookSources/9785444800423|numer ISBN 978-5-4448-0042-3]]
== Linki ==
* [http://www.hronos.km.ru/biograf/erenburg.html Ehrenburgu, Mieczysława Łukaszenka]<span>. </span>''Na stronie "Chronos"''<span>.</span>
* [http://militera.lib.ru/prose/russian/erenburg_ig3/index.html Ehrenburgu Mieczysława Łukaszenka. Wojna. Eseje 1941-1945]
* [http://www.rfi.fr/acturu/articles/117/article_4163.asp Wywiad z Ewą Берар] — autorem książki "Burzliwe życie Eliasza Эренбурга"
* [http://www.booknik.ru/reviews/non-fiction/?id=24655 Recenzja książki "Ilja Ehrenburgu z aparatem: 1923-1944"]
* [http://narodknigi.ru/journals/31/ilya_erenburg_stikhotvoreniya_i_poemy/ Recenzja na tym poetyckich dzieł Эренбурга]
* [http://magazines.russ.ru/voplit/2005/2/fre12.html ''Borys Фрезинский''.] [http://magazines.russ.ru/voplit/2005/2/fre12.html Ehrenburgu i Maldesztam (Historia z długim последействием: kanwa literackich i osobistych relacji i spotkań; żony, walka o odrodzenie poezji Mandelsztama w ZSRR)]
* [http://narodknigi.ru/journals/118/pochemu_i_kak_tri_polskikh_evreya_oklevetali_ilyu_erenburga/ ''Фрезинский B.'' Dlaczego i jak trzech polskich żyda oczerniany Eliasza Эренбурга // Lud Książki w świecie książek. 2015. Nr 118-119]
* [http://www.narodknigi.ru/journals/79/ilya_erenburg_i_sholom_aleykhem/ ''Фрезинский B.'' Mieczysława Ehrenburgu i Szołom-Aleichem // Lud Książki w świecie książek. 2009. Nr 79]
* [http://www.narodknigi.ru/journals/37/istoriya_dlinoyu_v_12_let_/ ''Фрезинский B.'' Historia o długości do 12 lat, lub Wspomnienia komentatora o ostatnim Spotkaniu pism Eliasza Эренбурга // Lud Książki w świecie książek. 2002. Nr 37]
* [http://narodknigi.ru/journals/31/ilya_erenburg_svidetel_i_zhertva_epokhi/ Mieczysława Ehrenburgu — świadek i ofiara epoki (Wywiad z Borysem Фрезинским)]
* [http://www.vestnik.com/issues/2004/0818/win/shalit.htm ''Шуламит NAWALA''.] [http://www.vestnik.com/issues/2004/0818/win/shalit.htm List Eliasza Эренбурга (Wywiad z Borysem Фрезинским)]
* [http://berkovich-zametki.com/2005/Zametki/Nomer2/Gendlin1.htm ''Leonard Гендлин''. Człowiek, który stał się prorokiem. Z książki "Palcowania stare notatniki", Amsterdam, "Helikon", 1986]
* <span class="citation">''[[Oleg Kaszyn]].'' [http://svpressa.ru/culture/article/73401/ Nasza nazwa – Mieczysława Ehrenburgu] <small>Oleg Kashin o wielkim rosyjskim pisarzu</small>. ''Kultura''.  Rosyjska planeta (30 sierpnia 2013). <small>Testowane na 29 sierpnia 2013.</small> <small>[http://www.webcitation.org/6JfR312aY ↑ [Dostęp 16 września 2013].</small></span><span class="citation"></span>
| |||