Ilja Erenburg: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Paulinak94 (dyskusja | edycje) Utworzono przez tłumaczenie strony "Эренбург, Илья Григорьевич" Znaczniki: usuwanie kategorii (filtr nadużyć) Tłumaczenie treści |
Wycofano ostatnią zmianę treści (wprowadzoną przez Paulinak94) i przywrócono wersję 45996949 autorstwa Czytelnik Janek w dalszym ciągu usuwanie kategorii |
||
Linia 1:
{{Artysta infobox
| Imię i nazwisko = Ilja Erenburg
| Grafika = Ilya Ehrenburg Russian writer.jpg
| Podpis = <!-- Podpis grafiki -->
| link_do_zdjęcia = <!-- W przypadku braku na Commons: [http://cośtam Coś Tam] -->
| Pełne imię i nazwisko = Ilja Grigorjewicz Erienburg
| Data i miejsce urodzenia = {{data|1891-01-26}}<br />{{flaga|RUS|wariant=1721}} [[Kijów]]
| Data i miejsce śmierci = [[31 sierpnia]] [[1967]]<br />{{flaga|SUN}} [[Moskwa]]
| Narodowość =
| Dziedzina sztuki = [[Literatura]], [[publicystyka]]
| Styl =
| Ważne dzieła = ''[[Niezwykłe przygody Julio Jurenito i jego uczniów]]''<br />''[[Burzliwe życie Lejzorka Rojtszwańca]]''<br />''[[Odwilż (powieść)|Odwilż]]''
| Muzeum artysty =
| odznaczenia = [[Plik:Medal Stalin Prize.png|20px|Nagroda Stalinowska (1942)]] [[Plik:Medal Stalin Prize.png|20px|Nagroda Stalinowska (1948)]] [[Plik:Leninpeace.jpg|23px|Międzynarodowa Leninowska Nagroda Pokoju]] <br />{{order|OL (ZSRR)}} {{order|OL (ZSRR)}} [[Plik:Orderredbannerlabor rib.png|30px|Order Czerwonego Sztandaru Pracy]] [[Plik:Order redstar rib.png|30px|Order Czerwonej Gwiazdy (ZSRR)]] [[Plik:Legion Honneur Officier ribbon.svg|40px|Oficer Legii Honorowej (Francja)]]
| nagrody =
| commons = Category:Ilya Ehrenburg
| source =
| quote = Ilja Erenburg
| e-teatr_id = <!-- dla aktorów teatralnych -->
| www = <!-- z http:// -->
}}
'''Ilja Grigorjewicz Erenburg''', ([[Język rosyjski|ros.]] Илья́ Григо́рьевич Эренбу́рг; ur. (14) [[26 stycznia]] [[1891]] w [[Kijów|Kijowie]], zm. [[31 sierpnia]] [[1967]] w [[Moskwa|Moskwie]]) – rosyjski pisarz, publicysta, poeta.
==
Pochodził z kupieckiej zasymilowanej rodziny żydowskiej. W gimnazjum zaprzyjaźnił się z [[Nikołaj Bucharin|Nikołajem Bucharinem]] i w wieku 14 lat wstąpił do partii [[KPZR|bolszewickiej]]. W 1908 aresztowany, spędził w więzieniu osiem miesięcy. Wyjechał do Francji, gdzie wydał pierwsze tomiki wierszy. Do [[rewolucja październikowa|rewolucji październikowej]] początkowo odniósł się wrogo, ale w 1923 został korespondentem radzieckiej gazety "[[Izwiestija]]" na Zachodzie, stając się częścią establishmentu. W latach 1936–1939 korespondent wojenny w [[Hiszpania|Hiszpanii]]. W latach 1941–1945 korespondent wojenny z walk z III Rzeszą. Jako pisarz i publicysta cieszący się dużym autorytetem na Zachodzie wspierał propagandę państwową, tuszując zbrodnie reżimu. W 1944 wchodził w skład komisji rządowej (tzw. [[Komisja Nikołaja Burdenki|komisja Burdenki]]), która stwierdziła, że [[zbrodnia katyńska|zbrodni katyńskiej]] dokonali Niemcy. Dwukrotny laureat [[Nagroda Stalinowska|Nagrody Stalinowskiej]] - w 1942 za ''Upadek Paryża'' i w 1948 za ''Burzę''.
Erenburg najbardziej jest znany obecnie z powieści, będących pamfletami na współczesne czasy i obrazujące tragikomiczne niedostosowanie jednostki do dążącego do uniformizacji świata: ''Niezwykłe przygody Julio Jurenito i jego uczniów'' (1922), ''Miłość Joanny Ney'' (1924), ''Rwacz'' (1925), ''[[Lejzorek Rojtszwaniec|Burzliwe życie Lejzorka Rojtszwańca]]'' (1928), socrealistyczny ''Dzień wtóry'' (1934). Po powrocie z Francji napisał ''Upadek Paryża'' (1941). Tytuł jego krytykującej [[stalinizm]] powieści ''Odwilż'' (1954–1956) stał się nazwą okresu w historii [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]], a także [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]]. W ostatnich latach życia napisał sześciotomową autobiografię ''Lata, ludzie, życie'' (siódmy tom nie ukończony).
W Niemczech jest do dziś oskarżany o wzywanie do odwetowych masakr cywilów w [[Prusy Wschodnie|Prusach Wschodnich]] w 1944. Według brytyjskiego historyka [[Antony Beevor|Antony'ego Beevora]], pośród żołnierzy 4 Armii Pancernej rozpowszechniany był przedruk jego apelu z ''[[Krasnaja Zwiezda|Krasnoj Zwiezdy]]'' z 1942<ref>[[Antony Beevor]], ''Stalingrad'', Znak Horyzont, Kraków 2015, s. 147.</ref>:
{{CytatD|1=Niejaki Otto Essman pisze do lejtnanta Helmuta Weiganda:
„Mamy tu rosyjskich więźniów. Te typy pożerają dżdżownice na terenie lotniska, rzucają się na wiadro z odpadkami. Widziałem jak jedli chwasty. I pomyśleć, że to — ludzie!..”
Właściciele niewolników, oni chcą przemienić nasz naród w niewolników. Oni wywożą Rosjan do siebie, zastraszają, doprowadzają głodem do szaleństwa, do tego, że umierając ludzie jedzą trawę i robaki, a pieprzony Niemiec ze zgniłym cygarem w zębach filozofuje: „Czy to naprawdę ludzie?..”
My wiemy wszystko. My pamiętamy wszystko. My zrozumieliśmy: Niemcy to nie ludzie. Odtąd słowo „Niemiec” to dla nas najstraszniejsze przekleństwo. Odtąd słowo „Niemiec” odpala broń. Nie będziemy mówić. Nie będziemy się odgrażać. Będziemy zabijać. Jeśli nie zabiłeś w ciągu dnia choć jednego Niemca, twój dzień jest stracony. Jeśli myślisz, że za ciebie Niemca zabije twój sąsiad, nie pojąłeś grozy. Jeśli nie zabijesz Niemca, Niemiec zabije ciebie. On pojmie twoich bliskich i będzie męczyć ich w swoich nędznych Niemczech. Jeśli nie możesz zabić Niemca kulą, zabij go bagnetem. Jeśli na twoim odcinku jest zastój, jeśli czekasz na bój, zabij Niemca przed bojem. Jeśli zostawisz Niemca żywego, Niemiec powiesi rosyjskiego człowieka i zhańbi rosyjską kobietę. Jeśli zabiłeś jednego Niemca, zabij drugiego — nie ma dla nas niczego weselszego od niemieckich trupów. Nie licz dni. Nie licz wiorst. Licz jedno: zabitych przez ciebie Niemców. Zabij Niemca! — to prosi matka staruszka. Zabij Niemca! — to modlą się do ciebie dzieci. Zabij Niemca! — to krzyczy ojczysta ziemia. Nie spudłuj. Nie przepuść. Zabij!
|2=Ilja Erenburg|3=[[Krasnaja Zwiezda]]'' z 24 lipca 1942 roku}}
W Polsce wielokrotnie drukowany i wznawiany od pierwszego wydania ''Niezwykłych przygód Julio Jurenity...'' w 1924 (powieść poprzedzona została wstępem [[Juliusz Kaden-Bandrowski|Juliusza Kadena-Bandrowskiego]]). Na język polski przełożono praktycznie całą jego twórczość.
[[Plik:Ilya Ehrenburg 1925.jpg|thumb|Erenburg w roku 1925]]
Sygnatariusz [[apel sztokholmski|apelu sztokholmskiego]] w [[1950]] roku<ref>Dziennik Polski, rok VI, nr 91 (1861), Kraków 1 kwietnia 1950 roku, s. 1.</ref>.
== Twórczość ==
(w wyborze)
* 1918 ''Modlitwa za Rosję (W godzinę śmierci)''
* 1919 ''Ogień''
* 1922 ''[[Niezwykłe przygody Julio Jurenito i jego uczniów]]''
* 1922 ''Życie i śmierć Nikołaja Kurbowa''
* 1922 ''Portrety poetów rosyjskich''
* 1923 ''Trust D.E.''
* 1925 ''Rwacz''
* 1927 ''W przechodniej uliczce''
* 1928 ''[[Lejzorek Rojtszwaniec|Burzliwe życie Lejzorka Rojtszwańca]]''
* 1934 ''Dzień wtóry''
* 1935 ''Jednym tchem''
* 1936 ''Gdzie rozejm nie sięga''
* 1941-1942 ''Upadek Paryża''
* 1942-1944 ''Wojna''
* 1947 ''[[Burza (powieść)|Burza]]''
* 1952 ''Dziewiąta fala''
* 1954-1956 ''[[Odwilż (powieść)|Odwilż]]''
* 1960-1965 ''Ludzie, lata, życie''
{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
* E. Zarzycka-Bérard: ''Burzliwe życie Ilii Erenburga. Rosyjski los, żydowskie szczęście''. tłum. A. Kozak. Warszawa Iskry 2002, ISBN 83-207-1678-0
==
* [http://lib.pushkinskijdom.ru/LinkClick.aspx?fileticket=-lnano92vpQ%3d&tabid=10547 Biogram Erenburga ze zbioru ''Russkaja litieratura XX wieka'' opublikowanego przez Instytut Literatury Rosyjskiej "Puszkinskij Dom w 2005 (ros.)]
* [http://militera.lib.ru/prose/1/abc/ea.html Teksty wojenne Erenburga (ros.)]
* [http://www.antonybeevor.com/berlin/index.htm ''Berlin - The Downfall 1945'' (ang.)]
* [http://lib.ru/PROZA/ERENBURG/ Teksty Erenburga w portalu lib.ru (ros.)]
{{Kontrola autorytatywna}}
{{DEFAULTSORT:Erenburg, Ilja}}
[[Kategoria:Laureaci Międzynarodowej Leninowskiej Nagrody Pokoju]]
[[Kategoria:Laureaci Nagrody Stalinowskiej]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Czerwonej Gwiazdy]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Lenina]]
[[Kategoria:Oficerowie Legii Honorowej]]
[[Kategoria:Członkowie Związku Pisarzy ZSRR]]
[[Kategoria:Rosyjscy pisarze]]
[[Kategoria:Rosyjscy publicyści]]
[[Kategoria:Sygnatariusze apelu sztokholmskiego 1950]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1891]]
[[Kategoria:Zmarli w 1967]]
[[Kategoria:Pochowani na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie]]
|