Głuchoniemcy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m lit. zapewne
uzup
Linia 177:
 
Studia nad pochodzeniem nazwisk mogą być przydatne nad analizą regionów i kierunków, z których mogli przybywać osadnicy<ref>[[Wojciech Blajer]], Uwagi o stanie badań nad enklawami średniowiecznego osadnictwa niemieckiego między Wisłoką i Sanem, (w:) Późne średniowiecze w Karpatach polskich (red. J. Gancarski), Krosno 2007, s. 57-104.</ref>. Przykłady nazw osobowych.
[[Braun]], [[Braunek]], [[Benner]] (obecnie [[Bonar]]<ref>Przyrostek ''–ar'' w przyswojonych do języka polskiego nazwach niemieckich zakończonych na ''–er'' jest już bardzo dobrze poświadczony w staropolskiej antroponimii. W opracowanym przez Pracownię Antroponimiczną Instytutu Języka Polskiego PAN w Krakowie, a wydawanym we Wrocławiu Słowniku staropolskich nazw osobowych, obejmującym nazwy osobowe pochodzące ze źródeł z okresu od XII do końca XV w., imion, przezwisk i nazwisk pochodzenia niemieckiego z przyr. ''–ar'' jest już bardzo duża ilość. Niemiecki przyrostek ''–er'' substytuowany był na gruncie polskim głównie przyrostkami ''–ar, -(i)erz, -arz''. Pochodzenie przyrostka ''–ar'' nie zostało do końca wyjaśnione. E. Eggers [ [[Eckhard Eggers]]. Die Phonologie der deutschen Lehnwörter im Altpolnischen bis 1500. Broschiert. [[1988]]] widzi w zjawisku substytucji ''–er'' przez ''–ar'' tylko niedoskonałość starej ortografii polskiej. Może jest to też zjawisko z zakresu fonologii, gdzie starowysokoniemiecki przyr. ''-âri'' na obszarze górnoniemieckim przechodził w ''–aere''. Polskie ucho niemiecki fonem "''ae''" mogło odbierać zarówno ''a'' jak i ''e''. Może też jest jeszcze i inna możliwość, o której pisze E. Kaestner [ [[Erich Kaestner]]. Die deutschen Lehnwörter im Polnischen, Leipzig. [[1939]]], mianowicie wpływ niemieckich dialektów górno-środkowoniemieckich i śląskich, gdzie fonem ae realizowany jest jak â. [[Polska Akademia Nauk]]. ''Słownik Etymologiczno-Motywacyjny Staropolskich Nazw Osobowych. Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego.'' Część 5. Kraków. 1997. prof. dr hab. [[Barbara Czopek-Kopciuch]]</ref>), [[Albrycht]]/[[Olbrycht]] ([[Albrecht]]), [[Aszlar]] ([[Hassler]]), [[Bader]], [[Balawajder]]/[[Balawender]]/[[Walawender]] ([[Bärenwälder]]), [[Bar]] ([[Baur]], [[Bauer]]), [[Bartman]] ([[Barthmann]]), [[Bawor]] ([[Bauer]]), [[Bek]] ([[Beck]]), [[Berdel]] ([[Berdel]]), [[Bajgier]] ([[Beiger]], [[Berger]]), [[Bester]], [[Blajer]] ([[Blayer]], [[Bleier]]), [[Blok]] ([[Block]]), [[Boczar]] ([[Böttcher]]), [[Bok]] ([[Bock]]), [[Bołd]] ([[Bold]]), [[Bonar]]/[[Bunar]] ([[Boner]]/[[Benner]]/[[Böhner]]), [[Borcz]] ([[Bortz]]), [[Brach]], [[Brej]] ([[Brey]]), [[Brągiel]]/[[Brongiel]] ([[Briengel]]), [[Brozbar]] ([[Brunsbaur]]), [[Bruk]] ([[Bruck]]), [[Busz]] ([[Busch]]), [[Butnar]]/[[Bytnar]] ([[Büttner]]), [[Cwykiel]] ([[Zwienkel]]), [[Cwynar]] ([[Zwierner]]), [[Cyburt]] ([[Siebert]]), [[Cymerman]] ([[Zimmermann]]), Cyntler, [[Cypcar]] ([[Zipser]]), [[Czesnar]] ([[Schiessner]]), [[Czuchman]], [[Dopart]] ([[Dopphard]]), [[Dressler]] ([[Dreslar]]), [[Duran]], [[Ek]] ([[Eck]]), [[Englot]] ([[Engelhard]]), [[Eschenrath]], [[Fabisz]] ([[Fabisch]]), [[Fajks]]/[[Foks]] ([[Fuchs]]), [[Fichner]], [[Flejszar]] ([[Fleischer]]), [[Flossnitzer]], [[Fakenday]], [[Firszt]] ([[Fürst]]), [[Frend]] ([[Freund]]), [[Fryda]] ([[Friede]]), [[Frydrych]] ([[Friedrich]]), [[Fuksa]] ([[Fuchs]]), [[Fugiel]] ([[Vogel]]), [[Gefert]] ([[Geppert]], [[Gebhard]]), [[Glazar]] ([[Glaser]]), [[Gocman]] ([[Gotzmann]]), [[Grebestetter]], [[Gierlach]]/[[Gierloch]] ([[Gerlach]]), [[Glockenbrecht]], [[Grob]], [[Gotfryd]] ([[Gottfried]]), [[Groma]]/[[Krochmal]] ([[Grohmann]]), [[Gucwa]] ([[Gutz]]), [[Guznar]] ([[Güßner]]), [[Gut (nazwisko)|Gut]] ([[Guoth|Guth]], [[Guott|Gutt]], [[Guodt|Gudt]]), [[Hap]] ([[Happ]]), [[Hawer]] ([[Hauer]]), [[Hejnar]] ([[Heiner]]), [[Henczel]] ([[Hentschel]]), [[Herbut]] ([[Herbert]]), [[Hoffmann]], [[Hofman]], [[Hoc]] ([[Hotz]]), [[Hallmann]], [[Haechsler]], [[Hansel]], [[Hartman]] ([[Hartmann]]), [[Ekiert]] ([[Eckert]], [[Ekkehard]]), [[Hutman]] ([[Huttmann]]), [[Homa]] ([[Hohmann]]), [[Huc]] ([[Hutz]]), [[Hundz]] ([[Hunds]]), [[Hycnar]] ([[Hitzner]]), [[Hypnar]] ([[Hübner]]), [[Inglot]] ([[Engelhard]]), [[Ignar]] ([[Aigner]]), [[Itner]] ([[Ittner]]), [[Jekiel]] ([[Jäckel]]), [[Janas]] ([[Janess]]), [[Jaślar]] ([[Jessler]]), [[Kandefer]] (Kaymedfel), [[Kajzar]] ([[Kaiser]]), [[Kenar]] ([[Kenner]]), [[Kin]] ([[Kühn]]), [[Kinel]] ([[Kienel]], [[Künel]]), [[Klejna]] ([[Kleiner]]), [[Kluz]] ([[Klaus]], [[Klose]]), [[Kranc]] ([[Kranz]]), [[Krause]], [[Krauze]], [[Krukar]] ([[Krüger]], [[Kruger]]), [[Keller]] ([[Kyellar]], obecnie [[Kielar]]/[[Kielur]]), [[Kiedos]] ([[Kiedoss]]), [[Kichard]] ([[Kienhard]]), [[Klejman]] ([[Kleinmann]]), [[Kolb]], [[Kochman]]/[[Kochmanski]] ([[Kochmann]]), [[Kojder]] ([[Keuder]]), [[Krauss]] ([[Krausz]]), [[Kassner]], [[Kurc]]/[[Kurcz]] ([[Kurz]]), [[Kuter]] ([[Kütter]]), [[Lampart]]/[[Lempart]] ([[Lempard]], [[Lamprecht]]), [[Lignar]] ([[Liegner]]), [[Linde]], [[Linda]], [[Lonc]] ([[Lanz]]), [[Lenard]], [[Macnar]] ([[Matzner]]), [[Matthorn]], [[Mermer]], [[Miler]]/[[Mylar]] ([[Müller]]), [[Megger]], [[Majer]]/[[Majerz]]/[[Major]] ([[Maier]], [[Mayer]], [[Meier]], [[Meyer]]), [[Meierth]], [[Międlar]] ([[Mildner]]), [[Mika]] ([[Nitze]]), [[Misygar]] ([[Messinger]]), [[Nachman]], [[Nachtigal]], [[Najbar]]/[[Nejbar]] ([[Neiber]], [[Neubauer]]), [[Neumaier]], [[Neumayer]], [[Niemeyer]], [[Naumaier]], [[Nigbor]] ([[Niggebuhr]], [[Neubauer]]), [[Nikiel]] ([[Nickel]]), [[Niebel]], [[Nojman]] ([[Neumann]]), [[Nauman]], [[Oberc]] ([[Oberst]]), [[Ochman]] ([[Ochmann]]), [[Olbrot]], [[Olbrych]] ([[Albrecht]], [[Olbricht]]), [[Penar]] ([[Penner]], [[Benner]]), [[Pojnar]] ([[Beuthner]]), [[Pulnar]] ([[Bullner]]), [[Prajsnar]] ([[Preisner]]), [[Prugar]] ([[Brügger]]), [[Pelc]]/[[Pelczar]] ([[Pelz]]/[[Pelzer]]), [[Polnar]] ([[Pojnar]]), [[Paetzhold]], [[Poznar]]/[[Pyznar]] ([[Peisner]], [[Beisner]]), [[Rajchel]] ([[Reichel]]), [[Rejman]] ([[Reimann]]), [[Rozenbajger|Rozenbanger]]/[[Rozembeiger]] ([[Rosenberger]]), [[Rumpel]], [[Runge]], [[Rysz]] ([[Reiss]]), [[Rothbart]], [[Regel]], [[Ross]] ([[Ross]], [[Rautenkranz]], [[Rupar]] ([[Rupper]]), [[Ruttar]], [[Rygiel]] ([[Riegel]]), [[Rymar]] ([[Reimer]]), [[Riezer]] ([[Reiser]]), [[Ryzner]] ([[Riesner]]), [[Rysz]] ([[Reiss]]), [[Sauhaar]], [[Szajer]] ([[Scheier]]), [[Szelar]]/[[Szeler]] ([[Scheller]]), [[Sziler]]/[[Szylar]]/[[Silar]] ([[Schiller]]), [[Szmid]]/[[Szmyt]] ([[Schmied]]/[[Schmidt]]), [[Szott]] ([[Schott]]), [[Solcz]] ([[Scholz]]), [[Szyndlar]] ([[Schindler]]), [[Struner]], [[Szprynglar]] ([[Springler]]), [[Szajna]]/[[Schajnar]] ([[Scheiner]]), [[Szreder]] ([[Schröder]]), [[Schweingreber]], [[Strampe]], [[Szlemp]] ([[Schlempp]]), [[Szloch]] ([[Schlacht]]), [[Szorf]] ([[Scharf]]), [[Szpilma]] (= [[Szpilman]], [[Spielmann]]), [[Szpunar]] ([[Spanner]]), [[Szpytma]] ([[Späthmann]]), [[Szrepfer]] ([[Schrepfer]]), [[Szturc]] ([[Sturz]]), [[Szulc]] ([[Schulz]], [[Schultz]]), [[Schulzenhayn]], [[Szwarc]]/[[Szworc]] ([[Schwarz]]), [[Szuba]]/[[Szubart]]/[[Szuber]]/[[Szuwart]]/[[Schubryt]]/[[Szubrycht]] ([[Schubert]]/[[Schubricht]]), [[Szuch]] ([[Schuh]]/[[Schuch]]), [[Szuma]] ([[Schumann]]), [[Szumakier]] ([[Schuhmacher]]), [[Szuster]] ([[Schuster]]), [[Stygar]] ([[Steiger]]), [[Szul]] ([[Schull]]), [[Szular]] ([[Schuler]]), [[Szultys]] ([[Schultheiß]]), [[Szwech]] ([[Schwach]]), [[Tasz]] ([[Tasch]]), [[Teczar]] ([[Tetzer]]), [[Tejchma]] ([[Teichmann]]), [[Telma]] ([[Tellmann]]), [[Trojnar]] ([[Treuner]]/[[Dreher]]), [[Trygar]] ([[Träger]]), [[Tys]] ([[Theiss]]/[[Theiß|-ß]]), [[Uberman]] ([[Übermann]]), [[Ulma]] ([[Uhlmann]]), [[Uchman]] ([[Uchmann]]), [[Vlamann]], [[Wal]] ([[Wahl]]), [[Weiss]] ([[Weys]], [[Weisz]], [[Wajs]], [[Wais]]), [[Weissgerber]] ([[Weisgirb]]), Wejbryner (w Rytrze),[[Wencel]] ([[Wenzel]]), [[Weiner]], [[Wenc]] ([[Wenz]]), [[Wojnar]] ([[Weiner]]), [[Wolmar]] ([[Vollmar]], [[Vollmer]]), [[Wulw]] ([[Wulf]]([[Wulff|-ff]]), [[Wolf]]([[Wolff|-ff]])), [[Zajdel]] ([[Seidel]]), [[Zöckler]], [[Zwan]] ([[Schwan]], [[Zwang]]), [[Zygar]] ([[Zieger]]) (zob. [[Haczów]], [[Klimkówka (województwo podkarpackie)|Klimkówka]], [[Markowa]], etc.)
 
Do niemieckich przodków z omawianego regionu, przyznaje się współczesny polski poeta [[Janusz Szuber]], zamieszkały w [[Sanok]]u<ref>"syn Zbigniewa Szubera żył w latach 1918-1996, wywodził się z rodziny sięgającej swymi korzeniami niemieckiego osadnictwa w [[Haczów|Haczowie]] w XV wieku." [w:] Jacek Mączka. Janusz Szuber. Instytut Adama Mickiewicza. culture.pl [http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/os_szuber_janusz Janusz Szuber]</ref>.