Tilman Riemenschneider: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Tilman Riemenschneider Marienaltar.jpg|thumb|right|200px|[[Ołtarz Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny|Ołtarz NMP]] w [[Creglingen]]]]

'''Tilman Riemenschneider''' (ur. [[1459]]-–[[1462]], zm. [[7 lipca]] [[1531]]) – niemiecki rzeźbiarz doby późnego gotyku. Twórca licznych dzieł rzeźbiarskich; tworzył dzieła z kamienia i przede wszystkim z drewna lipowego.

Tilman Riemenschneider przyszedł na świat pomiędzy [[1459]] a [[1462]] rokiem. Pochodził z [[Heilbad Heiligenstadt|Heiligenstadt]] -– niewielkiego miasteczka w [[Turyngia|Turyngii]]. Nie miał łatwego dzieciństwa – kiedy miał 5 lat, jego ojciec utracił majątki; co więcej, był uwikłany w polityczny konflikt -– tzw. Mainzer Stiftsfehde. Rodzina przeniosła się do [[Osterode am Harz]], gdzie wkrótce ojciec otrzymał urząd mincmistrza. Tam mały Tilman zaczął się interesować sztuką i wkrótce odkrył swój talent artystyczny.

Około [[1473]] rozwijał swoje zdolności snycerskie prawdopodobnie w [[Strasburg]]u i [[Ulm]]. Poznał także grafika [[Martin Schongauer|Martina Schongauera]]. W [[1483]] r. przeniósł się do [[Würzburg]]a, gdzie [[7 grudnia]] [[1483]] wstąpił do Cechu św. Łukasza, gdzie działali rzeźbiarze, malarze, oraz witrażyści. Poznał tam Annę Schmidt, wdowę (przedtem urodziła trzech synów) po mistrzu złotniku, z którą się ożenił 28 lutego [[1485]]. W tym czasie awansował z czeladnika na mistrza cechu rzeźbiarzy. Po 10 latach małżeństwa Anna zmarła, zostawiając go z córką.

Po trzech latach ponownie się ożenił, małżeństwo to przyniosło nowe korzyści -– żona artysty zajęła się własnym dużym gospodarstwem, zaś Tilman skupił się wyłącznie na twórczości, rada miasta Würzburga zleciła mu wykonanie kilku rzeźb, pierwszym poważniejszym zleceniem było wykonanie ołtarza dla kościoła Św. [[Maria Magdalena|Marii Magdaleny]] w [[Münnerstadt]] ([[1490]]) znamy m.in. rzeźby postaci świętej oraz aniołów. W roku następnym rada Würzburga zleciła mu wykonanie do kaplicy NMP dwóch naturalnej wielkości rzeźb przedstawiających [[Adam i Ewa (postacie biblijne)|Adama i Ewę]]. Sam rzeźbiarz wkrótce stał się cenionym urzędnikiem: otrzymał spore majątki ziemskie oraz winnicę, by następnie zostać rajcą miejskim ([[1504]]), zaś w latach [[1520]]-[[1524]]1520–1524 piastował urząd [[burmistrz]]a . W tym czasie jako artysta zrealizował ok. 40 zleceń.

Kres owej prosperity położyła [[Wojna chłopska w Niemczech|Wojna chłopska]]. Riemenschneider, jak i rada miejska przystąpili do obozu chłopskiego, który był zwaśniony z Konradem von Thüngen -– ówczesnym arcybiskupem Würzburga. 4 VI [[1525]] wojska powstańcze zostały stłumione, po kapitulacji miasta, rajców wraz z rzeźbiarzem uwięziono w twierdzy Marienberg. Był tam prześladowany i torturowany – według legendy biskup wiedząc o zdolnościach burmistrza-artysty rozkazał połamać mu ręce. Utracił też wszystkie swoje majątki. Został uwolniony po dwóch miesiącach. Ze źródeł wiadomo o następnych jego rzeźbach, ale nie udało mu się odzyskać renomy, jaką miał przed wojną chłopską. Po raz czwarty się ożenił. Tilman zmarł w Würzburgu w roku [[1531]]. Warsztat artysty przejął jego syn z drugiego małżeństwa – Jörg.

Warsztat Riemenschneidera jest nazywany często fabryką rzeźb. Artysta seryjnie wykonywał pojedyncze rzeźby, płaskorzeźby służące, do prywatnej dewocji, albo dzieła monumentalne, pojedyncze figury albo ołtarze, nieraz o bardzo złożonej strukturze. Od strony stylistycznej, był wierny tradycji gotyckiej, ale patrząc się na pozbawione zupełnie idealizacji postaci, co więcej, zupełnie rezygnując z polichromowania, rzeźby otrzymały bardzo surową fakturę, co pogłębiało [[Naturalizm (sztuka)|naturalizm]], w niektórych figurach będący na pograniczu z [[turpizm]]em. Dzięki znajomości niemieckiej sztuki renesansowej, oraz na bazie doświadczeń z gotycką snycerką osiągnął specyficzny styl -– często uwydatniał emocje, ekspresję, oraz ekstremalną brzydotę bólu, a z drugiej strony potrafił zachować rzeczywiste, naturalne piękno.

[[Plik:Riemenschneider (Werkstatt) Musizierende Engel.jpg|thumb|right|200px|Muzykujące anioły]]

[[Plik:Rothenburg BW 16.JPG|thumb|right|200px|Ostatnia Wieczerza -– fragment [[Ołtarz Świętej Krwi|Ołtarza Najświętszej Krwi]] -– [[Rothenburg ob der Tauber]] -– Kościół Św. Jakuba]]

** Ołtarz Rozesłania Apostołów w kościele Wszystkich Świętych w Kleinschwarzenlohe k. [[Norymberga|Norymbergi]] -– 1491

** Ołtarz Św. Marii Magdaleny w kościele farnym w [[Münnerstadt]] -– 1490/92

** Trzy Ołtarze: Apostołów, Ojców Kościoła, oraz Zwiastowania w kościele św. Leonarda w miejscowości [[Bibra (powiat Schmalkalden-Meiningen)|Bibra]] -– ok. 1500

** [[Ołtarz Świętej Krwi]] w kościele Św. Jakuba w [[Rothenburg ob der Tauber]] -– 1501-1505

** [[Katedra w Bambergu#Ołtarz Świętego Henryka|Ołtarz Świętego Henryka]] w [[Katedra w Bambergu|katedrze w Bambergu]].

** Ołtarz Ukrzyżowania, z kościoła w Detwang, (obecnie w. Kurpfälzisches Museum, w Heidelbergu) -– 1510/13

** Nagrobek cesarza [[Henryk II Święty|Henryka II]] i jego żony [[Kunegunda Luksemburska|Kunegundy Luksemburskiej]], w katedrze w [[Bamberg]]u -– 1499/1514

** Nagrobek biskupa Rudolfa von Scherenberg, w katedrze w [[Würzburg]]u 1496/99

** Nagrobek biskupa Wawrzyńca z Bibry w katedrze w Würzburgu -– 1520/22

** Rzeźba Św. Anny -– 1505/1510 (ob.w Skulpturensammlung und Museum für Byzantinische Kunst w [[Berlin]]ie)

** Adam i Ewa z kaplicy Mariackiej w Wurzburgu -– 1491/94 -– obecnie w tamtejszym Mainfränkisches Museum.

** Opłakująca Maria z Acholshausen, (Würzburg, Mainfränkisches Museum) ok. 1505

** Madonna Różańcowa, w kościele w Weingarten k. Volkach -– ok. 1521/24

** Scena Złożenia do Grobu w kościele ŚŚ Piotra i Pawła w Großostheim -– ok. 1515,

** Krucyfiks w Kościele parafialnym Św. Mikołaja w Eisingen ([[Bawaria]])) -– ok. 1505

** Płaczące niewiasty ob. w Landesmuseum Württemberg, w [[Stuttgart]]cie -– 1508

** Św. Jerzy pokonujący smoka ob. w [[Muzeum Bodego|Bode-Museum]] w Berlinie

[[Plik:Riemenschneider Trauernde Frauen.jpg|thumb|right|200px|Rzeźba pt. Płaczące Niewiasty]]

* Michael Baxandall, ''Die Kunst der Bildschnitzer. Tilman Riemenschneider, Veit Stoß & ihre Zeitgenossen,'' München 2004.

Julien* CapuisFritz Knapp, ''[http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/docmetadata?id=24474&from=latest Tilman Riemenschneider: MasterWürzburgs Sculptorgroßer of the Late Middle AgesBildschnitzer]'', 1999Paderborn 1931.

{{DEFAULTSORTSORTUJ:Riemenschneider, Tilman}}