Sylaba: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
dam ja ci motylki, drobne techniczne |
|||
Linia 1:
'''Sylaba''' ({{greka|συλλαβή}} ''syllabḗ'') (zgłoska) – element struktury [[fonologia|fonologicznej]] aktu komunikacyjnego, który pomimo pozornej oczywistości wciąż nie ma ustalonej jednoznacznej definicji. Prób zdefiniowania podejmowało się wielu badaczy
{{fakt|data=2016-07|Zdaniem Leokadii Dukiewicz sylabę można rozumieć jako uwarunkowane fizjologicznie zjawisko ''segmentacji wiązek głosek'', zachodzące podczas artykulacji, wynikające ze zmian stopnia rozwarcia kanału głosowego i natężenia drgań więzadeł głosowych, odbieranych jako zmiany intensywności i donośności głosu.
Sawicka rozumie sylabę jako najmniejszą samodzielną jednostkę fonetyczną, której funkcją jest ''segmentacja wypowiedzi'', mająca na celu ułatwienie artykulacji i percepcji (u nadawcy) oraz recepcji (u odbiorcy) wypowiedzi. Podział na sylaby miałby mieć w tym wypadku charakter skonwencjonalizowany (umowny) i opierać się na tym samym uzusie społecznym, jakim jest język naturalny.
Podstawową różnicą definicji jest przyczyna powstania sylabizacji
Cechą wspólną dla tych definicji jest uznanie sylabizacji za zjawisko segmentacji, tj. podziału potoku mowy na pewne wyróżnialne artykulacyjnie (ale nie funkcjonalnie) segmenty. Mechanicznie można zatem uznać sylabę, za fragment aktu mowy ograniczony dwoma obserwowalnymi spadkami natężenia głosu z zaznaczeniem miejsca jego szczytowej intensywności. Sylaba musi zawierać co najmniej jeden ośrodek (nucleus), którym jest zazwyczaj [[samogłoska]] (w niektórych językach może to być też [[spółgłoska]] sylabiczna (sonant)). Jeśli ośrodek poprzedzony jest spółgłoskami, nazywamy je nagłosem, jeśli z kolei następują po nim jakieś spółgłoski, tworzą one wygłos.
Pisma posiadające odrębne znaki dla każdej sylaby to [[sylabariusz]]e (zobacz
== Klasyfikacja sylab ==
Linia 21:
Sylaba lekka (słaba) to taka, która ma prosty ośrodek (a więc nie jest to [[dyftong]] ani samogłoska długa) i albo nie ma wygłosu, albo ma tylko jedną spółgłoskę w wygłosie.
Przykład: ''ma'' w wyrazie ''ma·te·ma·ty·ka''
Sylaby ciężkie (mocne) to wszystkie inne sylaby.
Linia 39:
* chłopców → chłop-ców
== Sylaby w innych językach =={{fakt|data=2016-07|Różne języki różnią się dopuszczalną strukturą sylab. Na przykład w [[Język japoński|języku japońskim]] występują tylko sylaby otwarte oraz sylaby zakończone na ''n'' (w pewnych kontekstach bardziej przypominające ''m''), które jednak może być traktowane jako samogłoska nosowa i jest wypowiadane z pełną długością sylaby krótkiej, czyli np. słowo ''in'' (員 - いん) trwa tak samo długo jak słowo ''kana'' (仮名 - かな).▼
== Sylaby w różnych językach ==
▲
W [[język arabski|języku arabskim]] dopuszczalne są jedynie zbitki złożone z dwóch spółgłosek, a w nagłosie jedynie pojedyncze samogłoski.
Linia 45 ⟶ 47:
Natomiast w [[języki słowiańskie|językach słowiańskich]], [[język gruziński|gruzińskim]], [[języki berberyjskie|językach berberyjskich]] i [[języki salisz|salisz]] dopuszczalne są złożone zbitki spółgłoskowe, jak w polskim wyrazie ''wstrzemięźliwość'' czy gruzińskim ''mc'vrtneli'' (trener).
W niektórych językach istnieją sylaby pozbawione samogłosek, których ośrodkiem jest [[Spółgłoska zwarto-otwarta|spółgłoska sylabiczna]], które mogą występować osobno, a zatem słowo składa się tylko ze spółgłosek:
* w [[Język czeski|czeskim]] ''prst'' (''palec''), ''vlk'' (''wilk'')
* w [[Język słoweński|słoweńskim]] ''grb'' (''godło'')
Linia 51 ⟶ 53:
== Bibliografia ==
* Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych PWN.
{{wikisłownik|sylaba}}
[[Kategoria:Fonetyka i fonologia]]
| |||