Klejnot herbowy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
-oczywiście (WP:POV)
m lit.
Linia 6:
Do XIX wieku słowem '''klejnotny''' określano osobę mającą prawo do herbu, a '''klejnocić się''' – pieczętować herbem. Słowem klejnot określano niekiedy (np. w [[Henryk Sienkiewicz|sienkiewiczowskiej]] [[Trylogia|Trylogii]]) także cały herb. Niepoprawne nazywanie klejnotem calego herbu spotyka się także dziś, także w innych językach – np. w [[Język angielski|angielskim]] '''''[[:en:Crest|crest]]''''' potocznie bywa używane jako synonim herbu. W dawnej literaturze nazywa się niekiedy klejnot cymerem (z [[Język niemiecki|niem]] ''Zimir'', ''Helmzimir''). Później mianem '''klejnotu herbowego''' zaczęto określać wyłącznie figurę na [[hełm heraldyczny|hełmie heraldycznym]].
 
Klejnot jest heraldycznym ujęciem ozdób, jakie umieszczano w średniowieczu na zamkniętych hełmach rycerskich: rogów, skrzydeł, piór pawich i strusich itd. Heraldyczną formę klejnotu ozdoby owe przyjęły w początkach [[XIII wiek|XIII]] wieku początkowo w heraldyce angielskiej, następnie niemieckiej, później kolejnych krajów. Słowo "klejnot" wywodzi się greckich słów "kleinos" 'sławny' i "oide" 'pieśń', w staropolszczyźnie było używane przede wszystkim w kontekście heraldycznym, chociaż już w [[Biblia królowej Zofii|Biblii Królowej Zofii]] zostało użyte na określenie drogocennych przedmiotów<ref>A. Bańkowski, ''Etymologiczny słownik języka polskiego''</ref>. "Klejnot" bywa tezteż wywodzony ze starogórnoniemieckiego „chleinodi – mały, zgrabny”. Początkowo klejnot był często mniej lub bardziej dokładnym powtórzeniem [[Godło|godła heraldycznego]], z czasem – w miarę powstawania nowych herbów – stał się niezależnym wyobrażeniem. Najczęściej spotykane klejnoty to rogi (turze lub bycze), skrzydła (orle), pióra, nakrycia głowy (czapki książęce, [[Mitra (nakrycie głowy)|infuły]]), [[chorągiew (weksylologia)|chorągwie]] oraz postacie ludzi i zwierząt. Figury ludzi i zwierząt wystąpić mogą w całej postaci, półpostaci bądź jako element ciała.
 
Klejnoty heraldyczne – również i te występujące w heraldyce polskiej – podzielić można na cztery kategorie: