Proszowice: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
EmptyBot (dyskusja | edycje)
m →‎Historia: poprawa linkowań
Selso (dyskusja | edycje)
uzupełnienie
Linia 7:
|herb = POL Proszowice COA.svg
|flaga = POL Proszowice flag.svg
|dewiza =
|województwo = małopolskie
|powiat = [[powiat proszowicki|proszowicki]]
|gmina = [[Proszowice (gmina)|Proszowice]]
|data założenia =
|prawa miejskie = 1358
|stanowisko zarządzającego =
|zarządzający = Grzegorz Cichy
|powierzchnia = 7,21
|wysokość =
|rok = 2010
|liczba ludności = 6152
Linia 26:
|stopniE = 20 |minutE = 17 |sekundE = 19.38
|TERYT = 2121514054
|SIMC =
|slogan =
|adres urzędu miasta = ul. 3 Maja 72<br />32-100 Proszowice
|commons = Category:Proszowice
|wikipodróże =
|wikinews =
|wikicytaty =
|wikisłownik =
|www = http://www.proszowice.pl
|bip =
}}
[[Plik:Attack of Polish Krakusi on Russians in Proszowice 1846.JPG|thumb|210px|Szarża krakusów na Rosjan w Proszowicach w 1846 r., [[akwarela]] [[Juliusz Kossak|Juliusza Kossaka]] z 1866 r.]]
Linia 49:
== Historia ==
; Prehistoria
W rejonie Proszowic spotyka się ślady pochodzące jeszcze z czasów [[Neolit|neolituneolit]]u, a także [[Kultura łużycka|kultury łużyckiej]]. W okresie migracji i ekspansji [[Słowianie|Słowian]] (VI–VII w.) obszary [[Małopolska|Małopolski]] zostały przez nich zasiedlone. Powstałe plemię [[Wiślanie|Wiślan]] stworzyło silne jednostki administracyjne, przypominające państwo, w skład którego weszły tereny powiatu proszowickiego.{{Fakt|data=2015-10}}. Wybudowali oni [[gród]]ek książęcy, który nie tylko był siedzibą władcy, ale również spełniał funkcje obronne. Dolina Szreniawy sprzyjała rozwojowi rolnictwa, dlatego Proszowice były w dawnych czasach ośrodkiem handlu zbożem.
; Średniowiecze
W XI–XIII w. okolice Proszowic były gęsto zaludnione. W 1222 r. rycerz Przybysław ''Prosowic'' z rodu Szreniawitów. Początkowo miejscowość była własnością rycerską, do początku XIV w. należały prawdopodobnie do rodu Szreniawitów lub Drużynnitów, później przeszły w ręce królewskie. W połowie XIII w. według tradycji powstała parafia i wzniesiono kościół, w którym miała znajdować się inskrypcja, mówiąca że najstarszy kościół został zbudowany w czasach [[Bolesław V Wstydliwy|Bolesława V Wstydliwego]] w 1240 r. W 1358 r. miasto królewskie lokowane pomiędzy [[1356]] a 1358 rokiem<ref>Anna Berdecka, Nowe lokacje miast królewskich w Małopolsce w latach 1333-1370 : chronologia i rozmieszczenie, w: Przegląd Historyczny, T. 65 (1974), z. 4, tabela 1 po s. 617.</ref> na [[Prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]] otrzymało przywileje samorządowe i targowe. Osada rozrosła się w miasteczko handlowe i rzemieślnicze. Od połowy XIV w. odbywały się [[roki sądowe]] [[Ziemia krakowska|ziemi krakowskiej]], po raz pierwszy wzmiankowane w źródłach pisanych w 1377 r. Działając z dłuższymi przerwami, zwłaszcza w XVII w. i XVIII w., przetrwały aż do reformy sądownictwa przeprowadzonej przez zaborcę pod koniec wieku XVIII.<ref><span lang="DE">M. Pawlikowski, ''Sądownictwo ziemskie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej'', Strzałków 2012</span></ref>.
 
Wiek XV był czasem rozkwitu Proszowic. Miejscowi rzemieślnicy, m.in. [[kowal]]e, pracujący dla dworu królewskiego, przyjmowani byli do cechów krakowskich. Miasto wówczas zaliczano w [[Województwo krakowskie (I Rzeczpospolita)|województwie krakowskim]] do grupy II, to jest do osad, które na wypadek wojny mogą wystawić od 4 do 12 pieszych. W kategorii tej znalazły się także [[Wieliczka]], [[Olkusz]], [[Kłobuck]], [[Lelów]]. W 1403 r. odnotowany został pierwszy student [[Uniwersytet Jagielloński|Akademii Krakowskiej]] pochodzący z Proszowic Mikołaj, który studiował [[sztuki wyzwolone]]. W 1407 r. wielki pożar zniszczył miasto, a wraz z nim dwór królewski, szybko po katastrofie odbudowany. W 1410 r. wybudowano bitą drogę z Proszowic do [[Kraków|Krakowa]]. Od 1456 r. miasto miało przywilej cotygodniowych [[jarmark]]ów. Kronikarz [[Jan Długosz]] opisuje Proszowice jako miasto mające 14 łanów i folwark królewski, kościół parafialny był murowany, trakt przechodzący przez Proszowice służył królom w drodze do [[Nowy Korczyn|Korczyna]], [[Kielce|Kielc]], [[Lublin]]a i na [[Litwa|Litwę]]. Statutem króla [[Jan I Olbracht|Jana I Olbrachta]] z 1496 r. miasto zostało wyznaczone na miejsce [[Sejmiki ziemskie|sejmików ziemskich]] [[Województwo krakowskie (I Rzeczpospolita)|województwa krakowskiego]], odbywały się w kościele.
Linia 75:
 
== Demografia ==
* Piramida wieku mieszkańców Proszowic w 2014 roku <ref>[http://www.polskawliczbach.pl/Proszowice#dane-demograficzne http://www.polskawliczbach.pl/Proszowice], w oparciu o dane GUS.</ref>.
<br />[[Plik:Piramida_wieku_ProszowicePiramida wieku Proszowice.png|690x480px]]
== Zabytki ==
{{Osobny artykuł|Zabytki Proszowic}}
Linia 121:
* Gimnazjum w Proszowicach im. 6 Brygady Desantowo-Szturmowej gen. [[Stanisław Sosabowski|Stanisława Sosabowskiego]]
* Zespół Szkół w Proszowicach im. [[Bartosz Głowacki|Bartosza Głowackiego]]
 
== Ogród biblijny ==
W 2008 r. oddano do użytku pierwszy w Polsce [[Ogród biblijny w Proszowicach|ogród biblijny]]<ref name=caritas>{{Cytuj stronę |url=http://www.caritas-proszowice.eu/ogrod|tytuł=Zespół placówek Caritas w Proszowicach. Ogród biblijny|data dostępu =2016-07-13}}</ref>.
 
== Kluby sportowe w Proszowicach ==
Linia 127 ⟶ 130:
 
== Współpraca międzynarodowa ==
Miasta i gminy partnerskie: {{Flaga|DEU}} [[Fichtenberg (Badenia-Wirtembergia)|Fichtenberg]]<ref name="Miasto partnerskie Proszowic">{{cytuj stronę|url=http://www.proszowice.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&menu=73&strona=1|tytuł=Fichtenberg - Niemcy|data dostępu=2012-03-10}}</ref>
 
== Znani Proszowianie ==