Autokefalia: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Sprzątam Szablon:Cytuj |
ilustracja, meryt. |
||
Linia 1:
'''Autokefalia''' (z [[Język grecki|gr]]. {{grc|αὐτο}} – ''samo'', {{grc|κεφαλή}} – ''głowa'') – status [[Kościół (organizacja)|Kościoła]] [[Chrześcijaństwo|chrześcijańskiego]] (najczęściej [[Cerkiew prawosławna|prawosławnego]] albo [[Kościoły orientalne|orientalnego]]) oznaczający, że jego głowa ([[biskup]], [[metropolita]], [[patriarcha]]) nie jest odpowiedzialny przed jakimkolwiek innym [[Hierarchia kościelna|hierarchą]] o wyższej randze.
== Otrzymywanie, przyznawanie i uznawanie autokefalii ==
[[Plik:World canonical territories orthodox.png|mały|321x321px|Autokefaliczne i autonomiczne Kościoły prawosławne na mapie świata (kliknij, żeby powiększyć). ]]
Jeśli [[Sobór powszechny|sobór]] albo wyższy rangą hierarcha zwalnia spod swojej władzy [[Prowincja kościelna|prowincję kościelną]], a w powstały w ten sposób Kościół pozostaje w [[Interkomunia|pełnej komunii]] ze swoim dotychczasowym zwierzchnikiem – wówczas znaczy to, że sobór albo hierarcha przyznaje nowo powstałemu Kościołowi autokefalię. Za przykład może posłużyć [[Kościół Cypru]], któremu autokefalię nadał [[sobór efeski]] w [[Kanon (prawo kanoniczne)|kanonie]] VIII<ref>{{Cytuj|tytuł=Kanon VIII soboru efeskiego|data dostępu=2016-06-22|url=http://www.ccel.org/ccel/schaff/npnf214.x.xvi.xii.html}}</ref>. Głową tego Kościoła jest [[Arcybiskupi Cypru|arcybiskup Cypru]], który nie podlega żadnej wyższej władzy kościelnej, choć kościół, któremu przewodzi, pozostaje w łączności z innymi kościołami prawosławnymi. W przypadku Kościołów orientalnych przykładem jest w pełni niezależny [[Malankarski Kościół Ortodoksyjny]], zachowujący komunię z [[Syryjski Kościół Ortodoksyjny|Syryjskim Kościołem Ortodoksyjnym]].
Kontrowersje budzi kwestia tego, kto może przyznać autokefalię. W 1970 roku [[Rosyjski Kościół Prawosławny]] nadał autokefalię [[Kościół Prawosławny w Ameryce|Kościołowi Prawosławnemu w Ameryce]], co nie zostało uznane przez większość patriarchatów. W następstwie [[Rewolucja lutowa 1917|obalenia]] [[Car|cara]] [[Mikołaj II Romanow|Mikołaja II]] gruzińscy biskupi jednostronnie przywrócili 25 marca 1917 roku autokefalię [[Gruziński Kościół Prawosławny|Gruzińskiego Kościoła Prawosławnego]], który pozostaje w komunii z innymi Kościołami prawosławnymi, a jego autokefalia jest uznawana m.in. przez [[Patriarcha Konstantynopola|ekumenicznego patriarchę Konstantynopola]] (od 1990 r.). Rosyjski Kościół Prawosławny utrzymuje, że jego własna autokefalia daje mu prawo przyznawania autokefalii dowolnej wspólnocie wchodzącej w jego skład, zaś [[Patriarchat Konstantynopolitański|patriarchat konstantynopolitański]] utrzymuje, iż prawo to należy wyłącznie do soboru.
== Obszar działania Kościoła ==
Jest [[Dogmat|dogmatyczną]] zasadą, że wszyscy wyznawcy prawosławia mieszkający na danym terytorium są członkami jednego Kościoła<ref>{{Cytuj|autor=|tytuł=Can there be an autocephalous Orthodox Church in America which does not encompass all Orthodox Christians living in this territory?|data=|opublikowany=Orthodox Church in America|url=http://oca.org/questions/autocephaly}}</ref>. Niemniej jednak na [[Ukraina|Ukrainie]] obok [[Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego|Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego]] podległego [[Patriarchat Moskiewski|Patriarchatowi Moskiewskiemu]] (patrz mapka) istnieją także konkurencyjne: [[Ukraiński Autokefaliczny Kościół Prawosławny]] oraz [[Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Kijowskiego]]<ref>{{Cytuj|autor=DEON.pl|tytuł=Ukraińska autokefalia - "Mission: Impossible"?|data dostępu=2016-07-19|url=http://www.deon.pl/religia/kosciol-i-swiat/komentarze/art,1815,ukrainska-autokefalia-mission-impossible.html|język=pl-pl}}</ref>. Kanoniczność oraz autokefalia dwóch ostatnich nie jest uznawana przez pozostałe Kościoły prawosławne. W 2016 roku niekanoniczny patriarchat kijowski wystosował do [[Bartłomiej I (patriarcha Konstantynopola)|Bartłomieja I]] prośbę o anulowanie decyzji z 1686 roku, podporządkowującej [[Prawosławna metropolia kijowska|metropolię kijowską]] władzy patriarchatu moskiewskiego<ref>{{Cytuj|tytuł=Ukraina z nadzieją na autokefalię i zjednoczenie prawosławia - dzieje.pl|data dostępu=2016-07-19|url=http://dzieje.pl/aktualnosci/ukraina-z-nadzieja-na-autokefalie-i-zjednoczenie-prawoslawia}}</ref>.
Autokefalia Kościoła nie zawsze musi być związana z [[Terytorium państwowe|terytorium państwa]] stanowiącego obszar jego działania, ani z narodowością jego wiernych. Gruziński Kościół Prawosławny oraz Rosyjski Kościół Prawosławny przez wiele lat istniały równocześnie na terenie [[Rosja|Rosji]] (później [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]), zaś [[Prawosławny Patriarchat Antiocheński|patriarchat antiocheński]] obejmuje swoim obszarem terytorium kilku państw<ref>{{Cytuj|autor=|tytuł=Are autocephalous churches always churches of separate nations?|data=|opublikowany=Orthodox Church in America|url=https://oca.org/questions/autocephaly/autocephaly-05}}</ref>.
== Autokefalia a autonomia ==
Kościoły autokefaliczne są w pełni samorządne: same wybierają swojego zwierzchnika, mają też prawo do konsekrowania własnego [[Krzyżmo|Krzyżma]]. Tego przywileju nie mają Kościoły autonomiczne. Ich przełożeni są ponadto wskazywani przez Kościół, w którego skład wchodzą<ref>{{Cytuj|autor=|tytuł=What is the difference between an “autocephalous” and an “autonomous” church if both types are truly independent?|data=|opublikowany=Orthodox Church in America|url=https://oca.org/questions/autocephaly/autocephalous-autonomous}}</ref>.
== Kanoniczne prawosławne Kościoły autokefaliczne{{Fakt|data=2016-06}} ==
| |||