Kanon turyński: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m linki + jeszcze jedna funkcjonująca nazwa + dr. redakcja
+ zdjęcie + dr.red. + linki
Linia 1:
[[Grafika:Turine Papyrus, ca. 1320 v.C..jpg|thumb|200px|Kanon Turyński]]
'''Kanon Turyński''', '''Papirus Turyński''', '''Królewska Lista z Turynu''' – unikatowy papirus, napisany w [[hieratyka|hieratyce]], obecnie znajdujący się w Muzeum Egipskim w [[Turyn]]ie, skąd wywodzi się jego współczesna nazwa. Prawdopodobne datowanie tekstu przypada na czasy [[Ramzes II|Ramzesa II]]. Papirus wymienia imiona oraz lata panowania wszystkich królów egipskich, poprzedzone listą imion bogów, którzy według tradycji rządzili [[Starożytny Egipt|Egiptem]] przed erą [[faraon|faraonów]].
[[Grafika:Zapis na K-T.png|thumb|200px|right|Sposób zapisu imion władców i czasu ich panowanie]]
 
'''Kanon Turyński''', '''Papirus Turyński''', '''Królewska Lista z Turynu''' – unikatowy [[papirus]], napisany w [[hieratyka|hieratyce]], obecnie znajdujący się w Muzeum Egipskim w [[Turyn]]ie, skąd wywodzi się jego współczesna nazwa.
Długość zabytku wynosi 170 cm, a szerokość (wysokość) 41 cm. Obecnie składa się (porozrywany) z ponad 160 fragmentów. Wiele bardzo drobnych fragmentów zostało zniszczonych lub zaginęło. Znaleziony został w [[Teby (Egipt)|Tebach]], w 1822 roku, przez włoskiego podróżnika [[Bernardino Drovetti]]ego. Został odkryty w stanie niemalże nienaruszonym. Jednakże od czasów, gdy król [[Sardynia|Sardynii]] podarował go Muzeum w Turynie, jego stan nieustannie pogarszał się. Jego ogromne znaczenie jego znaczenie docenił [[Jean François Champollion]], który później, wspomagany przez Gustawa Seyffartha, podjął się jego rekonstrukcji i konserwacji.
Pomimo ich wysiłków zakończonych częściowym sukcesem (wiele spośród fragmentów udało się umieścić na swoim miejscu), wydaje się, że próbę rekonstrukcji podjęto zbyt późno i znaczna część fragmentów uległa zniszczeniu.
 
'''Kanon Turyński''', '''Papirus Turyński''', '''Królewska Lista z Turynu''' – unikatowy papirus, napisany w [[hieratyka|hieratyce]], obecnie znajdujący się w Muzeum Egipskim w [[Turyn]]ie, skąd wywodzi się jego współczesna nazwa. Prawdopodobne datowanie tekstu przypada na czasy [[Ramzes II|Ramzesa II]]. Papirus wymienia imiona oraz lata panowania wszystkich królów egipskich, poprzedzone listą imion bogów, którzy według tradycji rządzili [[Starożytny Egipt|Egiptem]] przed erą [[faraon|faraonów]].
Rewers papirusu zawiera nieznaną liczbę stron, na których spisano imiona osób i nazwy instytucji oraz najprawdopodobniej ich należności podatkowe. Znacznie ciekawszy jest jednak jego awers, który zawiera spis bogów, bóstw oraz mitycznych i rzeczywistych królów, którzy rządzili Egiptem od zarania dziejów aż do czasów współczesnych autorom tego dokumentu.
Niestety nie zachował się ani jego początek, ani koniec. Nie znamy zatem ani wstępu (jeśli istniał), ani listy władców następujących po XVII dynastii. Nie ma zatem pewności, kiedy anonimowy skryba spisał na starszym spisie podatkowym listę imion królewskich. Nastąpiło to prawdopodobnie za czasów Ramzesa II, lecz nie można wykluczyć datowania za czasów XX dynastii. Fakt, iż spisano go na liście podatkowej, może oznaczać, że nie miał on dużego znaczenia dla autora. Nieznane są źródła, z których korzystał autor. Być może jest to kopia istniejącego wcześniej dokumentu lub lista stworzona przez autora, mającego dostęp do archiwów świątynnych, spisów podatkowych i innych dokumentów.
 
Długość zabytku wynosi 170 cm, a szerokość (wysokość) 41 cm. Obecnie składa się (porozrywany) z ponad 160 fragmentów. Wiele bardzo drobnych fragmentów zostało zniszczonych lub zaginęło. Znaleziony został w [[Teby (Egipt)|Tebach]], w [[1822]] rokur., przez włoskiego podróżnika [[Bernardino Drovetti]]ego. Został odkryty w stanie niemalże nienaruszonym. Jednakże od czasów, gdy król [[Sardynia|Sardynii]] podarował go Muzeum w Turynie, jego stan nieustannie pogarszał się. Jego ogromne znaczenie jego znaczenie docenił [[Jean François Champollion]], który później, wspomagany przez Gustawa Seyffartha, podjął się jego rekonstrukcji i konserwacji.
[[Grafika:Zapis na K-T.png|thumb|200px|right|Sposób zapisu imion władców i czasu ich panowanie]]
Pomimo ich wysiłków zakończonych częściowym sukcesem (wiele spośród fragmentów udało się umieścić na swoim miejscu), wydaje się, że próbę rekonstrukcji podjęto zbyt późno i znaczna część fragmentów uległa zniszczeniu.
 
[[Rewers]] papirusu zawiera nieznaną liczbę stron, na których spisano imiona osób i nazwy instytucji oraz najprawdopodobniej ich należności podatkowe. Znacznie ciekawszy jest jednak jego [[awers]], który zawiera spis bogów, bóstw oraz mitycznych i rzeczywistych królów, którzy rządzili Egiptem od zarania dziejów aż do czasów współczesnych autorom tego dokumentu.
Niestety nie zachował się ani jego początek, ani koniec. Nie znamy zatem ani wstępu (jeśli istniał), ani listy władców następujących po [[XVII dynastia|XVII dynastii]]. Nie ma zatem pewności, kiedy anonimowy [[skryba]] spisał na starszym spisie podatkowym listę imion królewskich. Nastąpiło to prawdopodobnie za czasów Ramzesa II, lecz nie można wykluczyć datowania za czasów [[XX dynastia|XX dynastii]]. Fakt, iż spisano go na liście podatkowej, może oznaczać, że nie miał on dużego znaczenia dla autora. Nieznane są źródła, z których korzystał autor. Być może jest to kopia istniejącego wcześniej dokumentu lub lista stworzona przez autora, mającego dostęp do archiwów świątynnych, spisów podatkowych i innych dokumentów.
 
Lista podaję imiona władców, grupując niektórych z nich i podając lata panowania grup, co w większości pokrywa się z systemem dynastii [[Manethon|Manetona]]. Co więcej podaje również szczegółowo lata, miesiące i dni panowania poszczególnych władców. Co więcej wymieniaWymienia również władców efemerycznych lub mających władzę tylko na ograniczonych terytoriach lub też nie wymienianych w innych źródłach. Lista podaję także władców [[Hyksosi|Hyksoskich]], pomijanych w innych dokumentach. Ich imiona jednak nie zostały zapisane na liście w królewskich [[kartusz (hieroglif)|kartuszach]] i dodano do nich [[hieroglif|hieroglificzny]] znak identyfikujący ich jako obcych.
 
[[Kategoria:Starożytny Egipt]]