Wikipedia

Bazylika św. Michała Archanioła i św. Stanisława Biskupa w Krakowie: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m drobne redakcyjne
drobne techniczne
Linia 77:
Niepotwierdzone podania podają informację, że stała tu niegdyś świątynia pogańska i na jej miejscu zbudowano kościół romański pw. [[Archanioł Michał|św. Michała Archanioła]]. W XIV w. [[gotyk|gotycką]] świątynię postawił król [[Kazimierz III Wielki]]. Od 1472 opiekuje się nią [[Paulini|Zakon Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika]], sprowadzony do Krakowa przez [[Jan Długosz|Jana Długosza]], który niebawem wystawił nowy kościół. Jan Długosz w 1480 spoczął na Skałce.
 
Z kościołem na Skałce związana jest historia zmagania się dwóch potęg: świeckiej – króla [[Bolesław II Szczodry|Bolesława Szczodrego]] i kościelnej – biskupa krakowskiego [[Stanisław ze Szczepanowa|Stanisława]]. W wyniku konfliktu z królem biskup, podając za przekazem [[Gall Anonim|Galla Anonima]], został skazany w 1079 na obcięcie członków za zdradę, której się dopuścił i zmarł. Dokonać to się miało na Wzgórzu Wawelskim. Według alternatywnej wersji, pozostawionej przez [[Wincenty Kadłubek|Wincentego Kadłubka]], król rozkazał swoim sługom zabicie biskupa w kościele na Skałce w czasie odprawiania przez niego [[msza|mszy świętej]], a gdy ci nie chcieli, sam własnoręcznie zamordował przyszłego świętego. Wersja ta jednak ze względu na moralizatorski charakter kroniki Kadłubka, a także to, że również był biskupem jest mało wiarygodna.
 
Król musiał opuścić kraj. Kościół uznał biskupa świętym i kanonizował go w 1253. Papież [[Innocenty IV]] jako podstawę kanonizacji przyjął cuda czynione nad grobem biskupa. W 750 rocznicę kanonizacji papież [[Jan Paweł II]] podniósł kościół na Skałce do rangi [[bazylika mniejsza|bazyliki mniejszej]].
 
Od 1089 zwłoki biskupa spoczywają w [[bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie|katedrze wawelskiej]], ale to Skałka jest miejscem jego [[kult religijny|kultu]].
 
== Kalendarium historyczne ==
Linia 93:
* 1253 – kanonizacja Stanisława ze Szczepanowa. Kościół na Skałce stał się miejscem pielgrzymek i zyskał nowego, właśnie kanonizowanego biskupa.
* 1270 – Król węgierski [[Stefan V węgierski|Stefan V]] wraz z żoną i dziećmi odbył pielgrzymkę do kościoła na Skałce.
* 25 marca 1471 – na prośby Jana Długosza, król [[Kazimierz IV Jagiellończyk|Kazimierz Jagiellończyk]] przyzwolił na oddanie kościoła na Skałce ojcom paulinom. Dekret wydał ówczesny biskup krakowski [[Jan Rzeszowski (biskup krakowski)|Jan Rzeszowski]].
* 1593 – [[Janusz Ostrogski]], [[Kasztelanowie krakowscy|kasztelan krakowski]], rozgromiwszy zbuntowane oddziały kozackie, zawiesił na Skałce zdobyte na nieprzyjacielu chorągwie.
* 1655 – kościół został oblężony przez Szwedów.
Linia 112:
* 1891 – uroczyście poświęcono obraz [[Matka Boża|Matki Boskiej]] znajdujący się w nawie północnej kościoła
* 1889-1890 – powstała neorokokowa polichromia wnętrza kościelnego wykonana przez Antoniego Mikołajskiego, wedle projektu Juliana Niedzielskiego.
* 3 listopada 1889 – odnowiony kościół poświęcił kardynał [[Albin Dunajewski]]. Po uroczystości poświęcono ołtarz [[Święta Rodzina|św. Rodziny]] wyobrażający ucieczkę do Egiptu, zamieszczony w ołtarzu bocznym.
* 1890 – została ukończona główna restauracja świątyni. Na tę pamiątkę na fasadzie świątyni umieszczono tabliczkę z datą.
* 1892 – kościół zyskuje obraz [[Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej|Matki Boskiej Częstochowskiej]] autorstwa Jana Nepomucena Grotta wraz z sukienką wykonaną przez Tadeusza Rybskiego.
Linia 134:
** firma Truszczyńskich dokonała rekonstrukcji i rozbudowy organów.
** firma Fleczyńskich wykonała trzy nowe dzwony.
 
* 1993-2002
** w latach przeoratu ojców Zygmunta Oklińskiego i Jana Mazura dokonano gruntownej renowacji elewacji kościoła.
* 2005 – Kościół na Skałce otrzymał tytuł Bazyliki Mniejszej. Był to dar papieża upamiętniający 750-lecie kanonizacji św. Stanisława, biskupa i męczennika. Ojciec ŚwiętyPapież wydał z tej okazji list „Beatum Stanislaum", zaś na krakowskie uroczystości rocznicowe wysłał jako swojego legata kardynała [[Benedykt XVI|Józefa Ratzingera]], późniejszego papieża Benedykta XVI.
* 2008 – na dziedzińcu koło kościoła 8 maja kardynał [[Stanisław Dziwisz]] poświęcił [[Ołtarz Trzech Tysiącleci]]
 
Linia 211 ⟶ 210:
 
== Kościół barokowy ==
 
Obecny [[barok]]owy kościół św. Michała i Stanisława powstał w latach 1733-1751 według pierwotnych planów architekta Antoniego Müntzera, zmienionych kilka lat później przez [[Antonio Solari]]ego, który to przeprojektował fasadę budynku i wystrój wnętrza. Wejście do świątyni poprzedzają schody, których stopnie noszą nazwiska ofiarodawców wspierających przeprowadzaną w latach 1888-1899 renowację, kierowaną przez [[Karol Knaus|Karola Knausa]].
 
[[Ołtarz]] główny kościoła zawiera obraz [[Tadeusz Kuntze|Tadeusza Kuntzego]], wykonany około roku 1758 i przedstawiający [[Archanioł Michał|św. Michała Archanioła]]. W lewej, południowej [[nawa|nawie]] (ostatniej licząc od wejścia) znajduje się ołtarz św. Stanisława. Zawiera on XVII-wieczny obraz świętego, a także [[Relikwie|relikwię]] w postaci drewnianego stopnia ołtarza, na którym zachować miały się ślady krwi biskupa. Ściana na prawo od ołtarza nosi ponadto trzy wyeksponowane ślady krwi, przykryte szklanymi osłonami w metalowej tablicy.
 
W kościele znajduje się popiersie [[Augustyn Kordecki|o. Augustyna Kordeckiego, paulina]] – obrońcy [[Jasna Góra|Jasnej Góry]], wykonane w 1902 przez [[Tola Certowiczówna|Tolę Certowiczównę]]. W prawej bocznej nawie świątyni stoi popiersie papieża [[Jan Paweł II|Jana Pawła II]], wykonane w 1981 przez [[Adam Wojnar|Adama Wojnara]].
 
== Krypta zasłużonych ==
Linia 222 ⟶ 220:
W latach 1876-1880 urządzono według projektu [[Teofil Żebrawski|Teofila Żebrawskiego]] w podziemiach kościoła narodowy panteon w postaci [[Krypta Zasłużonych na Skałce|Krypty Zasłużonych]], w której spoczęły znamienite postacie polskiej kultury i nauki.
 
Rolę Skałki jako [[panteon]]u narodowego utrwalił zwyczaj specjalnych paradnych pogrzebów, które zaczynały się u [[Kościół Przemienienia Pańskiego w Krakowie (ul. Pijarska)|pijarów]], w [[kościół Mariacki w Krakowie|farze Mariackiej]] czy u [[Bazylika św. Franciszka z Asyżu w Krakowie|franciszkanów]]. W latach [[Rozbiory Polski|zaborów]] tradycja ta stała się wyrazem [[patriotyzm]]u. Otwarcie krypty wiązało się z 400-leciem śmierci Jana Długosza. Tę tradycję kontynuowano także w [[II Rzeczpospolita|wolnej Polsce]]. W każdym roku – 28 listopada – w rocznicę śmierci [[Stanisław Wyspiański|Stanisława Wyspiańskiego]], odbywa się w Krypcie Zasłużonych żałobna msza św., niejednokrotnie związana z wystąpieniami aktorów z [[Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie|Teatru im. Juliusza Słowackiego]].
 
Oprócz wielkiego kronikarza spoczywają tu:
Linia 241 ⟶ 239:
== Sadzawka św. Stanisława ==
[[Plik:Sadzawka sw. Stanislawa.jpg|thumb|Sadzawka św. Stanisława]]
Znajdująca się nieco na północ od wejścia do kościoła ''sadzawka św. Stanisława'', zwana "Kropielnicą Polski", to prawdopodobnie miejsce pradawnych obrzędów [[pogaństwo|pogańskich]], o których w swoich pismach wspomina Jan Długosz. W tym właśnie miejscu porzucone zostały według legendy rozczłonkowane zwłoki św. Stanisława tuż po jego zabójstwie. Istniejąca obecnie kamienna obudowa sadzawki powstała w okresie wczesnego baroku w latach 1683-1689, wykonana przez kamieniarza [[Jacek Napora|Jacka Naporę]] według pomysłu biskupa krakowskiego [[Jakub Zadzik|Jakuba Zadzika]] z 1638 roku. Jego to herb [[Korab (herb szlachecki)|Korab]] obok herbu Długosza (Wieniawa) oraz emblematu Paulinów umieszczony został w zwieńczeniu bramki przed sadzawką.
 
W środku sadzawki stoi rzeźba biskupa, wykonana nieco później od samej obudowy bo w roku 1731. Autorem jej jest prawdopodobnie [[Szwajcaria|szwajcarski]] [[Jezuici|Jezuita]] [[Dawid Heel]], który wykonał również posągi przed kościołem [[Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Krakowie|św. św. Piotra i Pawła]].
Linia 248 ⟶ 246:
 
== Wyższe Seminarium Duchowne Ojców Paulinów ==
W 1472 ks. Jan Długosz sprowadził na Skałkę zakonników z [[Paulini|Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika]]. Są oni tu nieprzerwanie po dziś dzień, tworząc ważną część historii paulińskiego zakonu. W 1653 r. Paulini otrzymali pozwolenie od Stolicy Apostolskiej na otworzenie domu studiów filozoficzno-teologicznych. Los padł na Skałkę. Od 350 lat krakowska Skałka jest związana ze studiami, które obejmują filozofię – 2 lata i teologię – 4 lata, jako etap formacji przyszłych kapłanów – oo. Paulinów. Różne burze dziejowe sprawiły, że nie zawsze na Skałce odbywało się przygotowanie paulińskich kandydatów do kapłaństwa. ▼
 
▲W 1472 ks. Jan Długosz sprowadził na Skałkę zakonników z [[Paulini|Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika]]. Są oni tu nieprzerwanie po dziś dzień, tworząc ważną część historii paulińskiego zakonu. W 1653 r. Paulini otrzymali pozwolenie od Stolicy Apostolskiej na otworzenie domu studiów filozoficzno-teologicznych. Los padł na Skałkę. Od 350 lat krakowska Skałka jest związana ze studiami, które obejmują filozofię – 2 lata i teologię – 4 lata, jako etap formacji przyszłych kapłanów – oo. Paulinów. Różne burze dziejowe sprawiły, że nie zawsze na Skałce odbywało się przygotowanie paulińskich kandydatów do kapłaństwa.
 
Rektorzy Seminarium (po reaktywowaniu studiów w 1975 r.):
 
* O. Rufin Józef Abramek (1975-1978)
* O. Stanisław Turek (1978-1984)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Bazylika_św._Michała_Archanioła_i_św._Stanisława_Biskupa_w_Krakowie”