Manicheizm: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
lit.
PG (dyskusja | edycje)
drobne redakcyjne
Linia 2:
 
== Nauczanie ==
[[Plik:ManichaeismSpread.jpg|thumb|Rozprzestrzenianie się Manicheizmumanicheizmu (300– 500300–500 n.e.).]]
Podobnie do staroirańskiego [[Zaratusztrianizm|zoroastryzmu]] i irańskiej myśli religijnej podstawowym elementem manicheizmu jest ''[[Dualizm (religia)|dualizm]]''. W świecie toczy się walka między dwoma przeciwstawnymi pierwiastkami: światłem (dobrem) i ciemnością (złem). Historia kosmosu dzieli się na trzy etapy: przeszłość – złoty wiek, gdy pierwiastki te współistniały odrębnie, teraźniejszość – gdy pierwiastki te są wymieszane i walczą o dominację w kosmosie oraz przyszłość, w której nastąpi oczyszczenie: rozdzielenie wyznawców światła i ciemności. Przejawem zła jest materia. Walka między dobrem i złem toczy się w każdym człowieku. Człowiek ma dwie dusze: jedną związaną z dobrem i drugą związaną ze złem. Odpowiedź manicheizmu na jeden z centralnych dylematów chrześcijaństwa jest radykalna: zło jest wszędzie i jest wieczne. Manicheizm dzieli w ten sposób z [[gnostycyzm]]em sporą część doktryny, także wspomniany pesymizm postrzegania świata. Doktrynę Maniego ilustruje bogata kosmogoniczna i antropogeniczna mitologia, której przykładem jest mit powstania świata, opisujący walkę między Dobrym Bogiem (wraz z pięcioma eonami, którymi emanował: rozumu, intelektu, postu, poznania i myśli) i Złym Bogiem, [[Demiurg]]iem, twórcą materialnych rzeczy, w wyniku której powstają [[Adam i Ewa (postacie biblijne)|Adam i Ewa]]. Mitologia manicheizmu czerpie z wielu tradycji, przemawiających do ludzi różnych kultur.
 
Dzieje świata wgwedług manichejczyków polegały na ciągłym uwalnianiu duszy z ciemności ku światłości (dusza przebywała w ciemności), natomiast grzechem był każdy kontakt z materią. Również prokreacja była uważana za złą, ponieważ w wyniku poczęcia dziecko, istniejące dotąd jako eon, musiałoby przyjąć powłokę cielesną, a materia była zła. Manichejczycy nie uznawali krzyża za symbol oddania i cierpienia Jezusa za zbawienie ludzi, lecz za symbol krzywdy i zepsucia ludzkiego, jako że jest to narzędzie, materia.
 
Drogą wyzwolenia spod wpływu zła jest ''poznanie''. Zbawienie może być osiągnięte nie tylko dzięki wierze i moralności, ale przede wszystkim dzięki własnemu rozumowi. Dzięki zdobywaniu wiedzy o sobie i Bogu można zrozumieć naturę siebie, świata i przeznaczenia, to skąd przychodzimy, gdzie jesteśmy i dokąd zmierzamy. Ten aspekt manicheizmu zbliża go do [[gnostycyzm]]u, czyniąc go czymś więcej niż systemem religijnym: mieszaniną systemu religijnego i filozoficzno-naukowego.
Linia 15:
 
== Ekspansja ==
W odróżnieniu od innych nurtów [[gnostycyzm]]u manicheizm miał ambicję religii uniwersalnej, nie zarezerwowanej jedynie dla wtajemniczonych. Mani prowadził działalność misyjną. Po próbach zdobycia wyznawców wśród buddystów w południowo-wschodnim [[Iran]]ie, Mani powrócił do Persji, gdzie pod przychylnym okiem [[Szapur I|Szapura I]], władcy [[Sasanidzi|państwa perskiego]], i jego urzędników zdobywał swoich wyznawców w Persji. Przewodzona przez Maniego religia manichejska zaczęła zdobywać wyznawców także poza granicami imperium. Po blisko ćwierćwieczu zmienił się stosunek władz do manicheizmu, głównie ze względu na konflikty z hierarchami oficjalnej religii – [[Zaratusztrianizm|zoroastryzmu]]. Z ich inicjatywy około roku [[276]] r. Mani został stracony. Manichejczycy byli w [[Cesarstwo Rzymskie|Cesarstwie Rzymskim]] zwalczani zarówno przez władzę, jak i jeszcze silniej przez chrześcijańską ortodoksję. Również muzułmanie nie tolerowali ich, wyznaczając do ich ścigania specjalnych inkwizytorów. Manicheizm najbardziej trwale zakorzenił się we wschodnim Turkiestanie (w roku 1000 tam istniały najsilniejsze wspólnoty), był też w średniowieczu przez krótki okres oficjalną religią państwa [[Ujgurzy|Ujgurów]], a w [[Chińska Republika Ludowa|Chinach]] przetrwał do XIV wieku (wyznawców manicheizmu spotkał tam [[Marco Polo]])<ref> Steven Runciman, ''Manicheizm średniowieczny'', s. 30 Wydawnictwo ``Ksiaznica`` Sp. z o.o.</ref>.
 
== Zobacz też ==
* [[Josef Markwart]]
* [[abstynenci]]
* [[paulicjanie]]
* [[Katarzykatarzy]]
* [[Bogomilibogomili]]
* [[gnostycyzm]]
 
{{Przypisy}}
Linia 23 ⟶ 31:
* Runciman, S., ''Manicheizm średniowieczny'', Wydawnictwo "Książnica".
* {{Cytuj książkę| tytuł = Dictionnaire de théologie catholique (DTC)| autor r = Bardy G.| rozdział = Manichéisme | tom = 9/2 | miejsce = Paryż |rok = 1927 | strony = kol. 1841-1895| język = fr}}
 
== Zobacz też ==
* [[Josef Markwart]]
* [[Abstynenci]]
* [[Paulicjanie]]
* [[Katarzy]]
* [[Bogomili]]
* [[Gnostycyzm]]
 
== Linki zewnętrzne ==