Wikipedia

Jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku): Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Lowdown (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
242 280 edycji
poprawa linków
Linia 68:
Część ocalałych stanowili oficerowie, którzy podjęli współpracę agenturalną lub skłaniali się do współpracy jawnej w przyszłości. Była to grupa skupiona wokół ppłk. [[Zygmunt Berling|Z. Berlinga]] (deklarowali współpracę na warunkach jednoczesnej lojalności wobec rządu emigracyjnego) i ppłk. M. Morawskiego (uważali za możliwe powstanie w wyniku wojny Związku Europejskich Republik Socjalistycznych). Innym przypadkiem jest ocalenie gen. Wołkowickiego, związane z jego służbą w carskiej Marynarce Wojennej, gdy będąc miczmanem sprzeciwił się kapitulacji podczas bitwy w cieśninie [[Cuszima]] (1905 r.) – opisywał to w swoim dziele o tej bitwie pisarz-batalista [[Aleksiej Nowikow-Priboj]]. Po przewiezieniu gen. Wołkowickiego do obozu griazowieckiego skupili się wokół niego oficerowie, stroniący od dwóch wyżej wymienionych grup.
 
Przez długi czas podawano 448 osób jako liczbę ocalałych. Ostatecznie, po udostępnieniu w Rosji dokumentów z Centrum Przechowywania Kolekcji Dokumentów Historycznych (''Центр хранения историко-документальных коллекций'''<ref group="uwaga">Centrum zostało w 1999 r. włączone do Rosyjskiego Państwowego Archiwum Wojskowego (''Российский государственный военный архив'').</ref>), wiadomo, że do obozu griazowieckiego ''via'' juchnowski wybrano 395 osób, z czego:
* 47 ze wskazania przez V Wydziału (wywiadu) [[Główny Zarząd Bezpieczeństwa Państwowego|Głównego Zarządu Bezpieczeństwa Państwowego]]
: Była to grupa osób interesujących dla wywiadu jako źródło informacji lub gotowych do współpracy w razie wojny Niemiec z ZSRR
Linia 95:
 
==== Losy ocalałych ====
Jeńcy, którzy w wyniku opisywanych przyczyn uniknęli zagłady, zostali skupieni w obozie griazowieckim, i według stanu na 23 lipca 1940 było ich 394 – 1 generał (Wołkowicki), 8 pułkowników, 16 podpułkowników, 9 majorów, 18 kapitanów oraz 342 młodszych oficerów, policjantów i cywili. Komendantem obozu był w tym czasie st. lejt. bp. Wasilij Jakowliewicz Wołkow. Poprzez próby nakłonienia do czynnej współpracy, doczekali się oni tzw. amnestii, uwolnienia i utworzenia [[Polskie Siły Zbrojne w ZSRR (1941-19421941–1942)|Armii Andersa]].
 
=== Obozy jenieckie (pracy przymusowej) ===
Linia 103:
 
== Druga grupa jeńców polskich w ZSRR ==
Przyjmując za cezury zbrodnię katyńską oraz tzw. amnestię, można uznać za taką grupę jeńców ocalałych w 1940 r. oraz przemieszczonych z republik nadbałtyckich. Wojskowi z tej grupy w większości doczekali tworzenia [[Polskie Siły Zbrojne w ZSRR (1941-19421941–1942)|Armii Andersa]].
 
=== Przemieszczenie internowanych z krajów nadbałtyckich ===
Linia 124:
Wybuch wojny ZSRR z III Rzeszą spowodował zwrot w stosunkach polsko-sowieckich, co doprowadziło do zawarcia [[układ Sikorski-Majski|układu Sikorski-Majski]] i w konsekwencji do wydania 12 sierpnia 1941 przez [[Prezydium Rady Najwyższej ZSRR]] dekretu o [[Amnestia dla obywateli polskich w ZSRR|amnestii dla obywateli polskich]]. Przewidywał on zwolnienie jeńców wojennych i internowanych oraz innych kategorii represjonowanych etnicznych Polaków. Zgodnie z informacjami [[NKWD]] dotyczyło to 26&nbsp;160 (byłych) jeńców, a w sumie 381&nbsp;220 (byłych) obywateli polskich.
 
Wykonywanie dekretu spowodowało sukcesywnie przemieszczanie amnestionowanych do wyznaczonych na zbiorcze [[obozy NKWD dla jeńców polskich|obozów „poamnestyjnych”]] – griazowieckiego, jużskiego i suzdalskiego, natomiast część z takich osób już się znajdowała w obozie starobielskiem. Jednocześnie władze radzieckie zwolniły z więzień przetrzymywanych w nich wyższych dowódców i umożliwiły rozpoczęcie formowania [[Polskie Siły Zbrojne w ZSRR (1941-19421941–1942)|Armii Andersa]]. Praktycznie natychmiast zetknięto się z niezrozumiałą wówczas nieobecnością wśród zgłaszających się jeńców, więzionych wiosną 1940 roku w trzech obozach specjalnych: kozielskim, ostaszkowskim i starobielskim.
 
==== Obóz NKWD w Spassku ====
Linia 142:
Według ocen Ośrodka „Karta” w latach 1944-1945 aresztowano ok. 16&nbsp;000 członków podziemia niepodległościowego, a więc nie tylko z AK.
 
Ujęci członkowie AK najczęściej nie byli traktowani jako jeńcy, chociaż występowali wobec władz radzieckich w sposób zorganizowany, a w ramach realizacji [[akcjaAkcja Burza„Burza”|akcji „Burza”]], współdziałali zbrojnie z lokalnymi dowódcami Armii Czerwonej jako miejscowi sojusznicy. Często byli później sądzeni jako sabotażyści, sojusznicy Niemców, ale też jako wrogowie władzy radzieckiej. Osadzani byli w [[Obozy NKWD dla jeńców polskich|wielu obozach NKWD]], mających charakter obozów wojskowych (przy skłanianiu do wstępowania do Armii Czerwonej), jenieckich lub pracy przymusowej. Większość przetrzymywanych była wkrótce zwalniana i w ramach repatriacji powracała do Polski, gdzie w przeważającej części poddawano ich ponownie represjom.
 
W 1984 roku jeńcy z obozów w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie odznaczeni zostali [[Gwiazda Wytrwałości|Gwiazdą Wytrwałości]]<ref>[[Stefan Melak]], Gwiazda Wytrwałości, usqe ad finem, Warszawa 1997.</ref>.
 
{{Uwagi}}
 
{{Przypisy}}
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Jeńcy_polscy_w_niewoli_radzieckiej_(od_1939_roku)”