Jakub Kołas: Różnice pomiędzy wersjami

{{pisarzPisarz infobox

|pisarz = Jakub Kołas<br />(Якуб Колас)

|grafika = Yakub Kolas.jpg

|opis grafiki =

|pełne imię i nazwisko = Kanstancin Mickiewicz

|pseudonim =

|data i miejsce urodzenia = [[3 listopada]] [[1882]]

|data i miejsce śmierci = [[13 sierpnia]] [[1956]]<br />[[Mińsk]], [[Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka|BSRR]]

|narodowość = [[Białorusini|Białorusin]]

|język =

|obywatelstwo = <!-- W wypadku braku rozbieżności z polem narodowość pozostawić puste -->

|Alma Mater =

|edukacja = <!-- W wypadku braku rozbieżności z polem alma mater pozostawić puste -->

|okres = <!-- Okres prowadzenia działalności pisarskiej -->

|gatunki =

|ważne dzieła =

|muzeum artysty =

|odznaczenia =

|commons = Category:Yakub Kolas

|source = Jakub Kołas

|quote =

|www =

|podpis =

Rodzice poety – Michał Kazimirawicz i Hanna (nazwisko panieńskie Losik) wywodzili się z chłopskiej ludności wsi Mikałajeuszczyzna (12 km od miasta [[Stołpce]]). Spośród ich trzynaściorga dzieci dziewięcioro dożyło dorosłości. Ojciec poety służył na posadzie leśniczego w dobrach [[Radziwiłłowie|Radziwiłłów]], matka zajmowała się domem. Wkrótce po narodzeniu Kostusia (jak nazywano przyszłego poetę w domu) rodzina przeniosła się na teren [[Uroczysko|uroczyska]] Łastok. W latach 1890–1904 rodzina Mickiewiczów mieszkała w leśniczówce Albuć, w pobliżu Mikałajeuszczyny. Wielki wpływ na chłopca miał wuj ze strony ojca Antoś, który obudził w nim zainteresowanie [[Literatura|literaturą]]. Kostuś samodzielnie opanował [[Cyrylica|pismo cyrylickie]]. Przez dwa lata wraz ze starszymi braćmi pobierał nauki w domu, u tak zwanego darektara (to jest absolwenta ówczesnej szkoły ludowej). W późniejszym czasie sam ukończył szkołę ludową w Mikałajeuszczynie (1892–1894). W latach 1895–1897 Kostuś mieszkał w leśniczówce Albuć, pomagając rodzicom w prowadzeniu gospodarstwa, a jednocześnie dużo czytał, przygotowując się do wstąpienia do seminarium nauczycielskiego. W wieku około 10 lat pod wpływem utworów [[Iwan Kryłow|Kryłowa]], Kostuś ułożył bajkę ''Warona i lisica''. W wieku 12 lat napisał swój pierwszy wiersz ''Wiasna'', który spotkał się z pochwałą ze strony ojca. W tym też czasie młody Mickiewicz po raz pierwszy zetknął się z [[Literatura białoruska|białoruską twórczością literacką]] (wiersz [[Janka Łuczyna|Janki Łuczyny]] ''Stary Liaśnik''), co wywarło na nim wielkie wrażenie.

W tym czasie w gazecie [[Nasza Niwa]] regularnie drukowane były wiersze Kołasa poświęcone na ogół rozmaitym aspektom życia białoruskiej wsi. W 1912 w Wilnie ukazał się zbiór „Apawiadanńni”. W 1913 w Petersburgu uykazują się w postaci osobnych wydań opowiadania: ''Niomanaŭ dar'', ''Toŭstaje paliena'', a także zbiór wierszowanych opowiadań ''Prapaŭ czaławiek''. Głównym tematem tych utworów było życie białoruskiego chłopstwa. W 1914 w Wilnie wydany został zbiór opowiadań o różnorodnej tematyce ''Rodnyja zjawy''. [[Proza|Utwory prozatorskie]] Kołasa tego okresu zbliżają się do jego [[Poezja|utworów poetyckich]] zarówno pod względem poruszanej tematyki, jak i kierunku ideowego oraz struktury wyobrażeniowej. W 1916 w Petersburgu w wydawnictwie ''Zahlianie sonca i ŭ nasza akonca'' opublikowany zostaje również utwór dramatyczny pisarza- – niewielka sztuka ''Czarka usio na świecie robić'', mająca podtytuł ''Tragedia z niedawnych lat (z życia wiejskiego)''.

Już w połowie [[Lata 20. XX wieku|lat 20.]] Kołas zaczął być rozpracowywany przez radzieckie [[Służby specjalne|organy represji]]. W 1925 roku przeprowadzono u niego przeszukanie, a następnie poddano przesłuchaniu w związku z tak zwaną „sprawą listopadową”, związaną z „organizacją kontrrewolucyjną” na ziemi słuckiej. W [[Lata 30. XX wieku|latach 30.]] nacisk na Kołasa wzmocnił się jeszcze bardziej. Został on wprost oskarżony o propagandę idei bezklasowości narodu białoruskiego, w jego utworach doszukiwano się ideologizacji [[Kułak|kułactwa]] oraz indywidualnego gospodarowania, przecenianie roli [[Inteligencja (społeczeństwo)|inteligencji]]. W 1930 Kołas został zmuszony do złożenia publicznej samokrytyki z powodu politycznych „pomyłek”. W tym czasie aresztowano i represjonowano bliskich poety – wujka ze strony matki językoznawcę i działacza społeczno- politycznego [[Jazep Losik|Jazepa Losika]], a także Aliaksandra Kamieńskiego, brata żony Kołasa. 6 lutego 1938 w domu pisarza przeprowadzono poszukiwanie broni, a samego artystę zmuszono do stania w czasie przeszukania twarzą do ściany z rękoma w górze. Kołasowi groził wówczas areszt, jednakże odpowiedni nakaz ze strony radzieckiego kierownictwa nie został ostatecznie wydany, prawdopodobnie ze względu na powszechną rozpoznawalność i uznanie, jakim cieszył się poeta.

Jak podkreślają biografowie Kołasa literaturoznawcy M. Maciuch oraz M. Muszyński, począwszy od końca [[Lata 20. XX wieku|lat 20.]] po początek [[Lata 30. XX wieku|lat 30.]] pisarz znalazł się w sytuacji bez wyjścia, będąc uzależniony od aktualnego ideologicznego stanowiska partii komunistycznej oraz społecznych i państwowych struktur systemu totalitarnego. Nieszczęścia przymusowej [[Kolektywizacja|kolektywizacji]], zburzenie tradycyjnej struktury wsi, całkowita kontrola nad wszelkimi środkami życia społeczno-politycznego oraz duchowego, likwidacja wolności słowa i myśli, masowe represje przeciwko narodowo ukierunkowanej [[Inteligencja (społeczeństwo)|inteligencji]]- – wszystko to negatywnie wpłynęło na Kołasa jako na twórcę. Stał się on zakładnikiem systemu, mimowolnym propagatorem [[Socrealizm|socjalistycznego realizmu]], uznawanego za [[Kategoria estetyczna|kategorię estetyczną]], choć będącego w istocie wyrazem określonych potrzeb politycznych.

W 1926 roku Kołas rozpoczął prace nad poematem ''Na szliachach woli'', dotyczącym ciężkich warunków życia w okresie [[I wojna światowa|I wojny światowej]], ich wpływu na formowanie nastrojów sprzeciwu wśród mas ludowych i w efekcie jednoznacznej postawy wobec [[Bolszewicy|bolszewików]] w okresie [[Rewolucja październikowa|rewolucji roku 1917]]. Nad utworem tym poeta przeprowadził masę rozważań, wkładając w niego wiele pracy tak w [[Lata 30. XX wieku|latach 30.]], jak i [[Lata 50. XX wieku|50.]], nie udało mu się jednak go ukończyć. W twórczości Kołasa lat 30. obecne jest również zagadnienie [[Kolektywizacja|kolektywizacji]]. Główny bohater jego dość schematycznej powieści ''Adszczapieniec'' (1930–1931, wydana w 1932) po długich wątpliwościach dochodzi jednak do wniosku o przewadze gospodarki kolektywnej nad indywidualną. Dodatkowo w okresie tym J. Kołas zwrócił się ku dramatycznym wydarzeniom [[I wojna światowa|I wojny światowej]]- – w sztuce ''Wajna wajnie'' (1927–1931, ostatnia redakcja w 1938), powieści ''Drhywa'' (1933) oraz stworzonej na jej podstawie sztuce ''U puszczach Paleśsia'' (''1937''). W 1940 rozpoczął prace nad poematem ''Rybakowa chata'', opowiadającego o życiu [[Białorusini w Polsce|białoruskiej ludności]], która znalazła się w granicach [[Polska|Polski]] i jej walce o swe prawa. W tym okresie Kołas oddaje się również sztuce przekładu z [[język rosyjski|języka rosyjskiego]], [[język ukraiński|ukraińskiego]] oraz [[język polski|polskiego]]. Wśród dokonanych przez niego ówcześnie przekładów znajduje się ''Połtawa'' [[Aleksander Puszkin|Puszkina]], utwory [[Michaił Lermontow|Lermontowa]], [[Adam Mickiewicz|Mickiewicza]], [[Taras Szewczenko|Szewczenki]], [[Pawło Tyczyna|Tyczyny]] i innych.

Po [[Atak Niemiec na ZSRR|napaści Niemiec na Związek Radziecki]] poeta mieszkał w Klaźmie pod Moskwą, [[Taszkent|Taszkencie]], samej Moskwie. W wierszach tego okresu (tomiki ''Adpomścim'' 1942, ''Hołas ziamli'' ''1943''), poematach ''Sud u liesie'' (1942), ''Adpłata'' (1943–1944) oraz powstałych wówczas artykułach publicystycznych Kołas wychwalał [[patriotyzm]], heroizm radzieckiego ludu, obnażał skierowaną na nienawiść do człowieka istotę faszyzmu. W 1944 artysta otrzymał tytuł Zasłużonego Działacza Nauki Białorusi. W końcu 1944 roku powrócił do [[Mińsk]]a.

{{DEFAULTSORTSORTUJ:Kołas Jakub}}