|
'''Bombardowanie Wielunia''' – seria ataków [[Luftwaffe|lotnictwa niemieckiego]] na polskie miasto [[Wieluń]] 1 września 1939. Ataki były przeprowadzone przez [[bombowiec nurkujący|bombowce nurkujące]] typu [[Junkers Ju 87|Ju 87B]]. Jest ono często przywoływane jako przykład bestialstwa i nieuzasadnionego terroru niemieckiego lotnictwa<ref name="www.historiawielunia.uni.lodz.pl" />. Nalot przeprowadzono nagle, bez wypowiedzenia wojny [[II Rzeczpospolita|Polsce]] przez [[III Rzesza|III Rzeszę]]. Jego skutkiem było zniszczenie zabudowy miejscowości w 75 procentach, ze szpitalem i zabytkami włącznie. Szacunki odnośnie strat w ludności są bardzo rozbieżne.
NalotNiektórzy przyjmują, że nalot na Wieluń rozpoczął [[II wojna światowa|II wojnę światową]], jako rzekomo pierwszy [[chronologia|chronologicznie]] akt agresji Niemiec wobec Polski<ref>{{cytuj stronę|url=http://lotniczapolska.pl/Wielun-byl-pierwszy-%E2%80%93-publikacje-IPN,8747|tytuł=Wieluń był pierwszy – publikacje IPN|autor=Źródło: IPN; Sławomir Kasjaniuk|język=pl|data dostępu=2010-03-02}}</ref>, nie ma jednak w tej sprawie jednomyślności<ref>[http://wiadomosci.onet.pl/dr-grzegorz-bebnik-ii-wojna-swiatowa-rozpoczela-sie-3-a-nie-1-wrzesnia/91e18 Dr Grzegorz Bębnik: II wojna światowa rozpoczęła się 3, a nie 1 września]</ref>.
== Naloty na Wieluń ==
{{ambox
|typ = wiadomość
|tekst = Istnieją kontrowersje co do dokładnej godziny nalotu – patrz następny akapit. Dla przejrzystości w tej sekcji wszystkie godziny są identyczne z dokumentami niemieckimi.
}}
Naloty na Wieluń odbyły się siłami [[Luftflotte 4]].
=== Pierwszy nalot ===
; '''I/StG 76'''
czasuO Polskiego)godzinie 4:40 rozpoznawczy [[dornier Do 17]]P wystartował z niemieckiego lotniska celem rozpoznania miasta Wieluń i okolic; z powodu mgły załoga nie odnalazła miasta. O 5:02 następny Do 17P wystartował w tym samym celu, jednak i ten samolot prawdopodobnie nie odnalazł Wielunia. ▼O godzinie 4:40 (czasu obowiązującego na terenie III Rzeszy, 3:40
▲czasu Polskiego) rozpoznawczy [[dornier Do 17]]P wystartował z niemieckiego lotniska celem rozpoznania miasta Wieluń i okolic; z powodu mgły załoga nie odnalazła miasta. O 5:02 następny Do 17P wystartował w tym samym celu, jednak i ten samolot prawdopodobnie nie odnalazł Wielunia.
Wtedy również wystartowało 29 [[Junkers Ju 87|junkersów Ju 87B]] oraz mający sfotografować skutki nalotu Do 17P (5.21)
=== Uwagi ===
Opis Joachima Trenkera nieco się różni w detalach od powyższego – sugeruje on, że w drugim nalocie<ref group=uwaga>W artykule pisze o „trzecim nalocie” – wynika to z rozbicia pierwszego na dwa oddzielne bombardowania wykonane przez dwie różne jednostki.</ref> uczestniczyły wszystkie 29 maszyn<ref name="Wieluń, czwarta czterdzieści" />; ponadto [[pikowanie (manewr lotniczy)|lot nurkowy]] stukasów trwał 5 minut<ref name="Wieluń, czwarta czterdzieści" />. B. Bojarska podaje, że miasto było wielokrotnie bombardowane do godziny 14 (trzy rano i kilka późniejszych nalotów)<ref name=olejnik />. Według Olejnika tuż przed nalotem ogłoszono alarm przeciwlotniczy<ref name=olejnik />.
== Spór o miejsce rozpoczęcia wojny ==
=== Argumenty za uznaniem Wielunia za miejsce rozpoczęcia II wojny światowej ===
[[Adolf Hitler]] 1 września w przemówieniu powiedział „Od godziny <u>piątej</u> czterdzieści pięć odpowiadamy ogniem! Od tej chwili na każdą bombę odpowiedzią będzie bomba!”<ref name="Wieluń, czwarta czterdzieści" />; [[Joachim Trenkner]] uważa, że w wyniku zmiany czasu pomiędzy II RP a III Rzeszą należy uznać, że według czasu polskiego nalot na Wieluń odbył się o 4:40<ref group=uwaga>Cytat: Hitler powiedział: „Piąta czterdzieści pięć”. Według czasu obowiązującego wówczas w Polsce – gdzie nie stosowano jeszcze zmiany czasu na letni – była to czwarta czterdzieści pięć.</ref><ref name="Wieluń, czwarta czterdzieści">{{cytuj stronę |url=http://tygodnik.onet.pl/35,0,14103,wielun__czwarta_czterdziesci,artykul.html |tytuł=Wieluń, czwarta czterdzieści |data dostępu=2011-08-07 |data= |autor=Joachim Trenkner |język=pl |opublikowany=Tygodnik Powszechny}}</ref> a start stukasów o 4:02<ref name="Wojna zaczęła się w Wieluniu">{{cytuj stronę|url=http://lodz.wyborcza.pl/lodz/1,37846,4530641.html|tytuł=Wojna zaczęła się w Wieluniu|autor=Michał Jagiełło|opublikowany=GW|język=pl|data dostępu=2010-03-04}}</ref><ref name="www.historiawielunia.uni.lodz.pl" />. Wersję nalotu o 4:40 potwierdzają niektórzy świadkowie, którzy jeszcze teraz pamiętają dokładną godzinę niemieckiego ataku<ref name="Dr Bębnik: wojna nie zaczęła się w Wieluniu" />; zeznania naocznych świadków są niespójne (niektórzy pierwsze bomby słyszeli już o 4:20)<ref name=olejnik />. Burmistrz Wielunia uważa prace kwestionujące pierwszeństwo tego miasta za „wesołą twórczość”<ref name="Dr Bębnik: wojna nie zaczęła się w Wieluniu" />.
Również historycy prof. [[Tadeusz Olejnik]], prof. [[Leon Kieres]] i szef [[Główna Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu|Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu]] – pionu śledczego [[Instytut Pamięci Narodowej|IPN]] – prof. [[Witold Kulesza]] – uważają, że Wieluń był miejscem rozpoczęcia II wojny światowej<ref name="PRZEGLĄD MEDIÓW – 2 września 2004 r." />; jest to też teza powszechnie przyjęta w Polsce<ref name="Wojna zaczęła się w Wieluniu" /><ref name="www.historiawielunia.uni.lodz.pl" />. Kulesza powiedział, że „W tym stanie rzeczy ustalony w toku polskiego śledztwa czas rozpoczęcia bombardowania Wielunia nabiera zasadniczego znaczenia, gdyż staje się elementem działania oczywiście podstępnego”<ref>W. Kulesza – Zbrodnia i sprawcy. Bombardowanie Wielunia w dniu 1 IX 1939 r. w świetle akt Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Strona 14.</ref>.
Według Olejnika teza o ataku o 5:45 nie może być prawdziwa, ponieważ polska ludność nie zostałaby zaskoczona we śnie; trwająca godzinę kanonada artylerii obudziłaby każdego<ref name=olejnik />.
=== Argumenty przeciwko uznaniu Wielunia za miejsce rozpoczęcia II wojny światowej ===
Według [[Marius Emmerling|Mariusa Emmerlinga]] wszystkie dokumenty Luftwaffe są czasowo spójne ze sobą i z czasem panującym w Polsce – według nich nalot na Wieluń odbył się o 5:30, natomiast lotnicze działania wojenne zostały zainicjowane [[Obrona mostów tczewskich|bombardowaniem przyczółków mostów tczewskich]], które według niemieckich dokumentów odbyły się o 4:40. Przyjęcie hipotezy przesunięcia czasu wymagałoby zmiany godziny <u>we wszystkich</u> dokumentach niemieckiego wojska (przykładowo, nalot na Tczew odbyłby się wtedy o 3:40, a bombardowanie Westerplatte o 3:45 czasu polskiego, co nie odpowiada prawdzie). [[Grzegorz Bębnik]] z katowickiego oddziału IPN także twierdzi, że nalot na Wieluń był godzinę po ataku na Westerplatte, ponieważ czas w III Rzeszy był identyczny jak w II RP<ref name="Dr Bębnik: wojna nie zaczęła się w Wieluniu">{{cytuj stronę|url=http://wielun.naszemiasto.pl/wydarzenia/911510.html|tytuł=Dr Bębnik: wojna nie zaczęła się w Wieluniu|autor=Daniel Sibiak|język=pl|data dostępu=2010-03-06}}</ref>.
Według tej koncepcji Hitler w oficjalnym przemówieniu podał błędną godzinę ataku.
== Straty w ludności ==
| 