Statyczna próba rozciągania: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian |
- math z tekstu i drobne |
||
Linia 1:
'''Statyczna próba rozciągania''' – podstawowa metoda badań [[wytrzymałość materiałów|wytrzymałościowych]] materiałów konstrukcyjnych.
Badanie polega na osiowym rozciąganiu znormalizowanej próbki ze stałą szybkością w temperaturze pokojowej (10-35 °C), obniżonej lub podwyższonej, aż do jej zerwania. Próbką jest odpowiednio przygotowany [[Pręt (wyrób hutniczy)|pręt]] o przekroju okrągłym, prostokątnym, kwadratowym lub sześciokątnym o znormalizowanych wymiarach<ref name="iso6892">{{cytuj pismo|tytuł=ISO 6892-1: Metallic materials – Tensile testing – Part 1: Method of test at room temperature|język=en|url=http://omk.mas.bg.ac.rs/files/izborni/Tehnicki%20Propisi%20i%20Standardi/Standardi/ISO%206892-1%20Eng%20metodologija%20ispitivanja%20na%20zatezanje%2072%206.pdf}}</ref>. Próbę przeprowadza się wykorzystując urządzenie zwane [[Zrywarka (maszyna wytrzymałościowa)|zrywarką]]. W czasie próby rejestruje się zależność siły rozciągającej od przyrostu długości próbki. Gotowy wykres, będący wynikiem takiego pomiaru, jest przedstawiony jako nominalne naprężenie '''σ<
::<math>\Delta l = l_x - l_0</math>,▼
::<math>l_0</math> - długość próbki nieobciążonej, ▼
[[Plik:Strain diagram.svg|left]]▼
▲<math>\Delta l = l_x - l_0</math>
Przykładowy wykres naprężenie-odkształcenie pokazuje rysunek po lewej. Początkowo wzrost przykładanej siły powoduje liniowy wzrost odkształcenia, aż do osiągnięcia [[granica proporcjonalności|granicy proporcjonalności]] '''R<
Na podstawie wyników pomiarów ze statycznej próby rozciągania można wyznaczyć dodatkowo [[wydłużenie procentowe po zerwaniu]]
▲<math>l_x</math> - długość próbki obciążonej siłą rozciągającą <math>F</math>
[[Plik:Statyczna proba rozciagania probka.svg|600px|thumb
▲<math>l_0</math> - długość próbki nieobciążonej
▲[[Plik:Strain diagram.svg]]
▲Przykładowy wykres naprężenie-odkształcenie pokazuje rysunek po lewej. Początkowo wzrost przykładanej siły powoduje liniowy wzrost odkształcenia, aż do osiągnięcia [[granica proporcjonalności|granicy proporcjonalności]] <math>R_H</math>. W zakresie tym obowiązuje [[prawo Hooke'a]]. Następnie po osiągnięciu wyraźnej [[Granica sprężystości|granicy sprężystości]] <math>R_{sp}</math> materiał przechodzi w stan plastyczny, a odkształcenie staje się nieodwracalne. Jeżeli niemożliwe było określenie wyraźnej [[granica sprężystości|granicy sprężystości]] to wyznacza się umowną [[granica sprężystości|granicę sprężystości]] <math>R_{0,05%}</math>. Dalsze zwiększanie naprężenia powoduje nieliniowy wzrost odkształcenia, aż do momentu wystąpienia zauważalnego, lokalnego przewężenia zwanego szyjką. Naprężenie, w którym pojawia się szyjka, zwane jest [[wytrzymałość na rozciąganie|wytrzymałością na rozciąganie]] <math>R_m</math>. Dalsze rozciąganie próbki powoduje jej zerwanie przy [[Naprężenie zrywające|naprężeniu zrywającym]] <math>R_u</math> (Uwaga! Wykres przedstawia dwie linie. Przerywana pokazuje naprężenie rzeczywiste <math>\ (\sigma_2)\ </math> obliczane przy uwzględnieniu przewężenia próbki. Linia ciągła <math>\ (\sigma_1)\ </math> pokazuje stosunek uzyskiwanych sił do przekroju początkowego. Czyni się tak, by zaobserwować wartość <math>R_m</math>, będącą lokalnym maksimum krzywej. Ten ogólny przypadek znacznie różni się dla różnych materiałów. Przykładowo materiały kruche nigdy nie przechodzą w stan plastyczny, lecz wcześniej ulegają zerwaniu. Dla wielu materiałów granica plastyczności jest trudna do określenia, gdyż nie istnieje wyraźnie przejście z zakresu sprężystego do plastycznego. Wyznacza się wtedy umowną [[granica plastyczności|granicę plastyczności]] <math>R_{0,2%}</math>. W przypadku wystąpienia widocznego płynięcia badanego materiału wyznacza się górną <math>R_{eH}</math> i dolną <math>R_{eL}</math> [[granica plastyczności|granicę plastyczności]].
▲Na podstawie wyników pomiarów ze statycznej próby rozciągania można wyznaczyć dodatkowo [[wydłużenie procentowe po zerwaniu]] <math>A</math>, [[przewężenie procentowe]] <math>Z</math>, [[moduł Younga|moduł sprężystości wzdłużnej]] <math>E</math> oraz [[Liczba Poissona|liczbę Poissona]] <math>\nu</math>.
▲[[Plik:Statyczna proba rozciagania probka.svg|600px|thumb|center|Przykład próbki wykorzystywanej w statycznej próbie rozciągania metali.]]
▲[[Plik:Steel sample.JPG|600px|thumb|center|Próbka po wykonaniu statycznej próby rozciągania.]]
== Normy ==
| |||