Wikipedia:Wiarygodne źródła: Różnice pomiędzy wersjami

Artykuł w Wikipedii powinien opierać się na '''[[Wikipedia:Weryfikowalność#Rzetelne|weryfikowalnych, opublikowanych materiałach]]'''. Osoby piszące artykuły powinny się upewnić, że uwzględniono '''wszystkie opinie większości oraz istotne mniejszości''' pojawiające się w w wyżej wymienionych materiałach (patrz [[Wikipedia:Neutralny punkt widzenia]]). Jeśli nie uda się znaleźć rzetelnego źródła na dany temat, [[Wikipedia:Encyklopedyczność|Wikipedia nie powinna mieć artykułu o nim]].

Artykuły powinny powstawać na bazie wiarygodnych, niezależnych, opublikowanych treści o dobrej reputacji w zakresie faktografii i dokładności. Oznacza to, że publikujemy jedynie opinie rzetelnych autorów, a nie opinie wikipedystów, którzy przeczytali i sami zinterpretowali pierwotny materiał źródłowy. Poniższe przykłady ukazują tylko kilka możliwych typów źródeł (materiałów) rzetelnych (wiarygodnych) oraz spraw związanych z kwestią wiarogodności źródeł i nie mają charakteru wyczerpującego zagadnienie. Właściwe uźródłowienie ''zawsze'' zależy od kontekstu; zdrowy rozsądek oraz ocena edytorska są niezbędnymi częściami tego procesu.

Termin „opublikowany” jest powszechnie wiązany z materiałami w formie tekstu zarówno w tradycyjnej formie drukowanej, jak i online. Jednakże materiały audio, video i multimedialne, które zostały nagrane, a następnie nadane, dystrybuowane bądź zarchiwizowane przez rzetelną instytucję, również mogą spełniać niezbędne kryteria do uznania ich za wiarogodne źródła. Podobnie jak materiały tekstowe i, one również muszą zostać wytworzone przez rzetelne niezależne twory ioraz powinny być właściwie zacytowane. Dodatkowo, zarchiwizowana kopia medium musi istnieć. Wygodne, ale niekonieczne jest, by zarchiwizowana kopia była dostępna przez Internet.

Szczególnie na polu naukowym i akademickim starsze źródła mogą być niewłaściwe, ponieważ pojawiły się nowe informacje, zostały zaproponowane nowe teorie, zmieniło się nazewnictwo. W obszarach takich, jak polityka czy moda, prawo czy trendy mogą uczynić dawne twierdzenia nieprawidłowymi. Należy sprawdzić, czy stare materiały nie zostały zastąpione nowymi, szczególnie jeśli możliwe jest, że nowe odkrycia czy produkty pojawiły się w ostatnich kilku latach. W szczególności [[Wikipedia:Wiarygodne źródła (artykuły o tematyce medycznej)|nowsze źródła są zasadniczo preferowane w medycynie]].

Każde źródło bez względu na wiek może być podatne na skupienie się na ostatnich wydarzeniach z pominięciem historii, co powinno zostać odpowiednio zbalansowane w toku ostrożnejstarannej edycji.

* Materiały w formie artykułu, książki, monografii czy sprawozdania z badań, które zostały sprawdzone przez społeczność akademicką, są uważane za rzetelne, kiedy zostały one opublikowane w recenzowanym źródle o ustalonej reputacji lub w cieszącym się dobrą opinią wydawnictwie akademickim.

* Można potwierdzić, że przedmiot opracowania wszedł do głównego nurtu naukowego dyskursu poprzez sprawdzenie akademickich cytowań, które otrzymał w [[Wskaźnik cytowań|indeksie cytowań]]. Następstwem tego jest, że czasopisma nie ujęte w indeksach cytowań, szczególnie w obszarze dobrze pokrytym przez te ostatnie, powinny być używane z ostrożnością, chociaż to, czy są one odpowiednie do użycia, zależy od kontekstu.

* Z ostrożnością należy podchodzić do czasopism, które istnieją głównie po to, by promować pewien punkt widzenia. Zapewnienie o recenzowaniu (typu ''peer review'') nie jest wskaźnikiem świadczącym o tym, że czasopismo jest poważane czy też, że jakiekolwiek poważne recenzowanie nastąpiło. Czasopisma, które nie są recenzowane przez szerszą akademicką społeczność, nie powinny być rozpatrywane jako wiarogodne, poza przypadkiem, kiedy dochodzi do przedstawienia poglądów grupy, reprezentowanych w tych czasopismach<ref group=uwaga>Przykłady obejmują m.in. ''The Creation Research Society Quarterly'' andoraz ''Journal of Frontier Science'' (to drugie używa [http://jfspeerreview.blogspot.com komentarzy blogowych jako recenzji typu ''peer review'']).</ref>

* W ostatnich latach doszło do lawinowego przyrostu liczby nowych czasopism o bardzo niskiej jakości, które tylko twierdzą, że są recenzowane (czasopisma drapieżne). Czasopisma te po prostu publikują wszystko to, za czego opublikowanie autor zgodzi się zapłacić. Niektóre z nich posuwają się nawet do tego, że udają nazwy uznanych czasopism (ukradzione czasopisma)<ref>{{cytuj stronę |nazwisko=Beall |imię=Jeffrey |autor=Jeffrey Beall |data=1 grudnia 2012 |tytuł=Criteria for Determining Predatory Open-Access Publishers |wydanie=2 |wydawca=Scholarly Open Access |url=http://scholarlyoa.com/2012/11/30/criteria-for-determining-predatory-open-access-publishers-2nd-edition/}}</ref><ref name=NYT4713>{{cytuj pismo |nazwisko=Kolata |imię=Gina |autor=Gina Kolata |data=7 kwietnia 2013 |tytuł=Scientific Articles Accepted (Personal Checks, Too) |czasopismo=The New York Times |url=http://www.nytimes.com/2013/04/08/health/for-scientists-an-exploding-world-of-pseudo-academia.html |data dostępu=11 kwietnia 2013}}</ref><ref name=Nature032713>{{cytuj pismo |nazwisko=Butler |imię=Declan |data=28 marca 2013 |tytuł=Sham journals scam authors: Con artists are stealing the identities of real journals to cheat scientists out of publishing fees |czasopismo=Nature |wolumin=495 |strony=421–422 |url=http://www.nature.com/news/sham-journals-scam-authors-1.12681 |data dostępu=11 kwietnia 2013}}</ref><ref>{{cytuj pismo |nazwisko=Bohannon |imię=John |autor=John Bohannon |data=4 października 2013 |tytuł=Who's afraid of peer review? |czasopismo=Science |doi=10.1126/science.342.6154.60 |wolumin=342 |wydanie=6154 |strony=60–65}}</ref>. Jeśli nie ma pewności, co do jakości czasopisma, należy sprawdzić, czy rada redakcyjna jest afiliowana przy uznanych, akredytowanych jednostkach naukowych i czy jest ono włączone do odpowiedniego [[Wskaźnik cytowań|indeksu cytowań]].

Źródła typu informacyjnego często zawierają zarówno wiadomości faktograficzne, jak i opinie. Informacja typu ''news'' od powszechnie znanego udostępniającego wiadomości jest zasadniczo uznawana za wiarogodną w zakresie stwierdzenia faktu (mimo że nawet najbardziej rzetelne źródła informacji czasem popełniają błędy). Przekazywanie informacji od mniej znanych udostępniających wiadomości jest zasadniczo uznawana za mniej wiarogodną w zakresie stwierdzenia faktu. Większość gazet powiela informacje dostarczane przez [[agencja prasowa|agencje prasowe]], takie jak polskie: [[Polska Agencja Prasowa|PAP]], [[Telewizyjna Agencja Informacyjna|TAI]], [[Katolicka Agencja Informacyjna|KAI]] czy zagraniczne: [[BBC News]], [[Reuters]], [[Interfax]], [[Agence France Presse]], [[United Press International]] orczy theteż [[Associated Press]], które są odpowiedzialne za akuratnośćich dokładność. Agencje powinny być przywoływane w przypisach obok gazet, które przedrukowały informację.

Komentarz redakcyjny, analizy i opinie, te napisane przez redaktorów publikacji ([[redakcja]]) i te przez zewnętrznych autorów, są wiarogodnym źródłem pierwotnym w zakresie stwierdzeń przypisanych temu redaktorowi czy autorowi, ale są rzadko wiarogodne w zakresie stwierdzenia faktu. Publicystyka skoncentrowana na człowieku jest zasadniczo mniej wiarogodna, niż wiadomość typu ''news'' i może nie być przedmiotem takich samych rygorystycznych standardów sprawdzania faktów i akuratnościich dokładności<ref>{{cytuj pismo |nazwisko=Miller |imię=Laura |data=16 października 2011 |tytuł='Sybil Exposed': Memory, lies and therapy |praca=[[Salon (website)|Salon]] |wydawca=Salon Media Group |url=https://www.salon.com/2011/10/16/sybil_exposed_memory_lies_and_therapy/ |data dostępu=17 października 2011 |cytat=[Debbie Nathan] also documents a connection between Schreiber and Terry Morris, a 'pioneer' of this [human interest] genre who freely admitted to taking 'considerable license with the facts that are given to me.'}}</ref>.

* Przy pozyskiwaniu informacji z tekstu typu opinia tożsamość jego autora może pomóc określić ich wiarogodność. Opinie specjalistów i uznanych ekspertów są w większym zakresie wiarogodne i odzwierciedlają istotny punkt widzenia<ref group=uwaga>Należy pamiętać, że każde wyjątkowe twierdzenie wymaga [[Wikipedia:Weryfikowalność#Wyjątkowe informacje wymagają wyjątkowych źródeł|wyjątkowego źródła]] i nie jest to zasadą postępowania.</ref>. Jeśli stwierdzenie nie jest autorytatywne, należy przypisać opinię autorowi w tekście artykułu i nie ukazywać jej jako fakt. Recenzje książek, filmów, sztuki itd. mogą być opiniami, streszczeniami lub tekstami naukowymi<ref name="Princeton">{{cytuj stronę |data=2011 |tytuł=Book reviews |wydawca=Princeton |praca=Scholarly definition document |url=http://wordnetweb.princeton.edu/perl/webwn?s=book%20review |data dostępu=22 września 2011}}</ref><ref name="VirginiaTech">{{cytuj stronę |data=2011 |tytuł=Book reviews |wydawca=Virginia Polytechnic Institute and State University |praca=Scholarly definition document |url=http://www.lib.vt.edu/find/byformat/bookreviews.html |data dostępu=22 września 2011}}</ref>.

{{przypisy|2Uwagi}}