Wikipedia

Robert Hooke: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Nie ma żadnych dowodów na to, że Newton ukradł komuś prace. Usuwam informację wprowadzającą w błąd
poprawa przek., WP:SK, upamiętnienie, przypisy, kat.
Linia 1:
[[Plik:13 Portrait of Robert Hooke.JPG|thumb|200px|Portret Roberta Hooke (wykonany pow jegoroku śmierci2004 na podstawie opisów historycznych)]]
[[Plik:Micrographia Scheme 11.png|thumb|200px|Sporządzony przez Roberta Hooke rysunek oglądanych przez mikroskop komórek korka]]
{{commonscat|Robert Hooke}}
 
'''Robert Hooke''' (ur. [[18 lipca]] [[1635]], zm. [[3 marca]] [[1703]]) – angielski przyrodnik, jeden z największych eksperymentatorów [[XVII wiek]]u. Był synem pastora, urodził się w angielskiej miejscowości [[Freshwater]] na wyspie [[Wight]]<ref name=Huxley>{{Cytuj książkę |nazwisko= Huxley |imię= Robert|tytuł=Wielcy przyrodnicy. Od Arystotelesa do Darwina |rok=2009 |wydawca= Wydawnictwo Naukowe PWN|isbn = 978-83-01-15952-8}}</ref>.
 
== Życiorys ==
Od dzieciństwa cechowało go zainteresowanie przyrodą i wykazywał ogromny zmysł eksperymentatorski. Konstruował bardzo, jak na owe czasy skomplikowane mechanizmy-zabawki, podpatrywał ptaki usiłując zgłębić mechanizm ich lotu, rysował plany różnych konstrukcji. Do 13 roku życia nie chodził do szkoły, gdyż był chorowity. Uczył go w domu jego ojciec. Potem ukończył Westminster School, a następnie [[Uniwersytet Oksfordzki|Uniwersytet w Oksfordzie]]. Tutaj jego zdolności dostrzegł [[Robert Boyle]] i wziął go pod swoją opiekę. Ci dwaj uczeni długo współpracowali ze sobą. Między innymi Robert Hooke pomógł Boylowi zbudować pompę próżniową<ref name=Huxley/>.▼
Był synem pastora, urodził się w angielskiej miejscowości [[Freshwater]] na wyspie [[Wight]]<ref name=Huxley>{{Cytuj książkę |nazwisko= Huxley |imię= Robert|tytuł=Wielcy przyrodnicy. Od Arystotelesa do Darwina |rok=2009 |wydawca= Wydawnictwo Naukowe PWN|isbn = 978-83-01-15952-8}}</ref>.
 
▲Od dzieciństwa cechowało go zainteresowanie przyrodą i wykazywał ogromny zmysł eksperymentatorski. Konstruował bardzo, jak na owe czasy skomplikowane mechanizmy-zabawki, podpatrywał ptaki usiłując zgłębić mechanizm ich lotu, rysował plany różnych konstrukcji. Do 13 roku życia nie chodził do szkoły, gdyż był chorowity. Uczył go w domu jego ojciec. Potem ukończył Westminster School, a następnie [[Uniwersytet Oksfordzki|Uniwersytet w Oksfordzie]]. Tutaj jego zdolności dostrzegł [[Robert Boyle]] i wziął go pod swoją opiekę. Ci dwaj uczeni długo współpracowali ze sobą. Między innymi Robert Hooke pomógł BoylowiBoyle’owi zbudować pompę próżniową<ref name=Huxley/>.
Robert Hooke jest odkrywcą podstawowego prawa elastyczności (tzw. [[prawo Hooke'a]]), wykonał wiele obserwacji mikroskopowych i teleskopowych (odkrył m.in. istnienie [[gwiazda podwójna|gwiazd podwójnych]], [[Wielka Czerwona Plama|Wielkiej Czerwonej Plamy]] na [[Jowisz]]u w 1650 roku{{r|Kosmos}}), wykonał też szkice powierzchni [[Mars]]a użyte 200 lat później do oszacowania szybkości rotacji tej planety<ref name=Huxley/>.▼
 
▲Robert Hooke jest odkrywcą podstawowego prawa elastyczności (tzw. [[prawo Hooke'aHooke’a]]), wykonał wiele obserwacji mikroskopowych i teleskopowych (odkrył m.in. istnienie [[gwiazda podwójna|gwiazd podwójnych]], [[Wielka Czerwona Plama|Wielkiej Czerwonej Plamy]] na [[Jowisz]]u w 1650 roku{{r|Kosmos}}), wykonał też szkice powierzchni [[Mars]]a użyte 200 lat później do oszacowania szybkości rotacji tej planety<ref name=Huxley/>.
 
Hooke odkrył też istnienie [[komórka|komórek]] (roślinnych). Przed 1665 rokiem, posługując się ulepszonym przez siebie mikroskopem, oglądał przekroje [[Korek (surowiec)|korka]] z [[Dąb korkowy|dębu korkowego]] (podłużny i poprzeczny), ujrzał wtedy siatkowate struktury; to co widział, nie było samymi komórkami, lecz ścianami komórkowymi martwych komórek ([[celuloza]] wysycona [[Suberyna|suberyną]]). Obraz przypominał mu przylegające do siebie klasztorne cele, w których mieszkają mnisi, stąd wzięła się nazwa komórki ([[język angielski|ang.]] ''cells'')<ref name=Huxley/>.
Linia 14 ⟶ 17:
''Micrographia: or some Physiological Description of Minute Bodies made by magnifying glasses with Observations and Inquiries thereupon''<ref name=Twarogowski/>.
 
Robert Hooke jest autorem konstrukcji specyficznego systemu teleskopu zwierciadlanego, który sam nazwał [[Teleskop Gregory'egoGregory’ego|teleskopem Gregory'ego]] na cześć szkockiego astronoma [[James Gregory|Jamesa Gregory'egoGregory’ego]]<ref name=Twarogowski>Twarogowski J. ''Poczet wielkich geologów''. Nasza Księgarnia, 1974</ref>.
 
Jako pierwszy uznał, że [[amonity]] są [[skamieniałości|skamieniałymi]] szczątkami dawnych zwierząt podobnymi do współczesnych [[łodziki|łodzików]]. Badał skamieniałe [[żółwie]], sformułował przy tej okazji wniosek, że niektóre rodzaje skamieniałości mogą być wskaźnikiem paleośrodowiska. W ten sposób stał się prekursorem badań paleośrodowiskowych. Był też autorem stwierdzenia, że [[trzęsienie ziemi]] może wpływać na [[Morfologia geologiczna|morfologię]] powierzchni ziemskiej, co zostało później pozytywnie zweryfikowane przez licznych badaczy<ref name=Twarogowski/>.
 
Pod koniec życia wszedł w konflikt z [[Isaac Newton|Izaakiem Newtonem]]. Oskarżał Newtona o przywłaszczenie kilku odkryć naukowych. Ich zaciekłe dyskusje na zebraniach członków [[Royal Society|Towarzystwa Królewskiego]] często przekształcały się w zażarte kłótnie<ref name=Huxley/>. Newton, gdy został prezesem Towarzystwa Królewskiego, zniszczył wiele prac i instrumentów wykonanych przez Hooke'aHooke’a. Na jego polecenie zniszczono również wszystkie obrazy i podobizny Hooke'aHooke’a<ref>Allan Chapman, ''[http://www.roberthooke.org.uk/leonardo.htm England's Leonardo – Robert Hooke (1635–1703) and the art of experiment in Restoration England]'', Proceedings of the Royal Institution of Great Britain '''67''' 239–275, 1996</ref>.
 
== Nagrody i wyróżnienia ==
* od 1663 członek [[Royal Society|Towarzystwa Królewskiego]]{{r|fellows}}
'''Na jego cześć nazwano:'''
* planetoidę [[(3514) Hooke]]{{r|MPC}}
* [[Krater uderzeniowy|krater]] Hook na [[Mars]]ie{{r|gazetteermars}}
* krater Hook na [[Księżyc]]u{{r|gazetteermoon}}
 
{{Przypisy|przypisy=
<ref name="fellows">{{Cytuj stronę | url = http://royalsociety.org/uploadedFiles/Royal_Society_Content/about-us/fellowship/Fellows1660-2007.pdf | tytuł = List of Fellows of the Royal Society 1660 – 2007 | opublikowany = Royal Society | język = en | data dostępu = 2016-08-23}}</ref>
<ref name="gazetteermars">{{Cytuj stronę | url = http://planetarynames.wr.usgs.gov/Feature/2549 | tytuł = Hooke on Mars | praca = Gazetteer of Planetary Nomenclature | opublikowany = IAU, USGS Astrogeology Science Center, NASA | język = en | data dostępu = 2016-08-23}}</ref>
<ref name="gazetteermoon">{{Cytuj stronę | url = http://planetarynames.wr.usgs.gov/Feature/2548 | tytuł = Hooke on Moon | praca = Gazetteer of Planetary Nomenclature | opublikowany = IAU, USGS Astrogeology Science Center, NASA | język = en | data dostępu = 2016-08-23}}</ref>
<ref name=MPC>{{MPC|3514|(3514) Hooke}}</ref>
<ref name="Kosmos">{{Cytuj książkę | autor = Praca zbiorowa | tytuł = KOSMOS | wydawca = Buchmann Sp. z o.o. | miejsce = Warszawa | data = 2012 | strony = 308 | isbn = 978-83-7670-323-7}}</ref>
}}
Linia 26 ⟶ 40:
{{Kontrola autorytatywna}}
 
{{DEFAULTSORTSORTUJ:Hooke, Robert}}
[[Kategoria:Brytyjscy astronomowie]]
[[Kategoria:Brytyjscy biolodzy]]
[[Kategoria:Brytyjscy fizycy]]
[[Kategoria:Członkowie Royal Society]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1635]]
[[Kategoria:Zmarli w 1703]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Robert_Hooke”