Biała (gmina Trzcianka): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m →top: poprawa linkowań |
Nie podano opisu zmian |
||
Linia 32:
== Historia ==
Biała jest uważana za jedną z najstarszych wsi w okolicy. Pierwsza informacja historyczna o wsi pochodzi z roku 1378. Od XIV wieku do roku 1727 była własnością rodziny [[Czarnkowscy|Czarnkowskich]]. Kolejnymi właścicielami była rodzina [[Poniatowscy herbu Ciołek|Poniatowskich]].
Nazwa wsi może pochodzić (wg opinii prof. dr Józefa Kostrzewskiego) od przeważającej tu barwy ziemi lub też od pokrywającej ją roślinności. Na podstawie ustnej tradycji (częściowo popartej źródłami historycznymi) dawnych mieszkańców możemy stwierdzić, że była to znacząca miejscowość posiadająca własny szpital, tartak, cegielnię, kilka kościołów i cmentarzy. Biała słynęła jednak przede wszystkim z zamku wraz ze wspaniałym parkiem zajmowanym obecnie przez szkołę.
Teren nadnotecki nie stwarzał korzystnych warunków dla osadnictwa. Brak więc wyraźnych śladów bytności człowieka w epokach pradziejowych. W początkach polskiej państwowości o ziemie te walczyły plemiona pomorskie. W końcu pierwszego tysiąclecia naszej ery kraina nadnotecka znalazła się pod panowaniem Bolesława Chrobrego.
'''Rok 1108 jest prawdopodobnie rokiem powstania Białej.''' Według kronik znajdował się tu wówczas kościół chrześcijański. W 1245 roku Bolesław Wstydliwy nadaje posiadłość w Białej Sędziwojowi Czarnkowskiemu, potomkowi Dzierżykraja, pana na Człopie. Dokument ten był później potwierdzony przez Władysława Łokietka, jak i ostatniego z Jagiellonów Zygmunta Augusta. Ze względu jednak na trudne warunki, zaludnienie tego terenu było wyjątkowo rzadkie.
Większa ilość osiedleńców notowana jest dopiero od II połowy XVII wieku. W tym okresie zbudowany zostaje zamek (1618-1632), lecz w niecałe sto lat później następuje powolny lecz stały jego upadek.
1739 rok ojciec przyszłego, ostatniego króla Polski wojewoda mazowiecki Stanisław Poniatowski nabył między innymi Białą próbując uporządkować zaniedbane posiadłości. W 1757 roku właścicielem zamku w Białej jak i okolicznego terenu zostaje hrabia Andrzej Radoliński.
Jesienią 1772 roku na mocy układu między Rosją, Austrią i Prusami dokonano rozbioru Polski. teren nadnotecki, w tym także Biała, przypadł Prusom. Syn hrabiego Andrzeja Radolińskiego, Ignacy rozprzedał i rozparcelował posiadłości, sam przenosząc się do Berlina, gdzie zamieszkał na stałe. Chwilowe zmiany przynosi dopiero epoka napoleońska. Na mocy układów pokojowych w Tylży w 1807 roku Biała znalazła się w granicach utworzonego Wielkiego Księstwa Warszawskiego. Tędy przechodziły i tu między innymi stacjonowały przez jakiś czas wojska napoleońskie prze wyprawą na Rosję. Po upadku Naopeona, a formalnie po Kongresie Wiedeńskim w 1815 roku Biała przeszła ponownie pod panowanie Prus. W 1836 roku nabył Białą Georg Livonius, by po ośmiu latach sprzedać ja hrabiemu niemieckiemu Karolowi Ludwikowi von Moldke. za jego czasów zbudowano kościół (obecnie katolicki) oraz szkołę. Po śmierci hrabiego majątek w Białej prowadziła dalej jego żona Eugenia fundując między innymi przedszkole i sierociniec.
Następnym właścicielem był książę Ernest Sachsen-Altenburg.
W roku 1912 Białą nabyła Komisja Kolonizacyjna, która sprzedała lub rozparcelowała ziemie wśród kolonistów przybyłych z zachodnich części Niemiec.
W 1918 roku Polska odzyskała niepodległość. Jednak Biała na mocy traktatu wersalskiego pozostała poza jej granicami.
Na miejscu dawnego zamku powstaje w 1928 roku Ewangelicka Wyższa Szkoła dla Dziewcząt. Synodalny Związek Prowincjonalny założył też szkołę gospodarstwa domowego i dom wypoczynkowy. W szkołach tych miały kształcić się dziewczęta z wielu krajów zachodnioeuropejskich.
W latach okupacji miała tu istnieć tzw. Reichsfhrerinschule- wychowująca dziewczęta w duchu narodowego socjalizmu.
Wojska radzieckie wkroczyły do Białej 25 stycznia 1945 roku. W rejonie tym nie doszło w zasadzie do większych walk. Straty i uszkodzenia były też więc nieznaczne- najbardziej ucierpiały kościoły. Wiele budynków zostało zdewastowanych dopiero później, gdyż ziemie te traktowano zgodnie z sytuacją przedwojenną jako niemieckie.
Konferencja w Poczdamie wytyczyła nowe granice Polski. Na mapie administracyjnej Biała znalazła się w województwie poznańskim. We wrześniu 1945 roku w Trzciance powstaje Gminna Rada Narodowa, która zasięgiem działania objęła także Białą.
Życie społeczno- gospodarcze wsi w okresie powojennym rozwijało się podobnie jak w wielu okolicznych miejscowościach, napływ nowych mieszkańców, organizacja szkół, odbudowa domów, obiektów gospodarczych, później rozbudowa sieci energetycznej, telefonicznej.
Na przedsięwzięcia gospodarcze nakłada się działania organizacji i towarzystw społecznych, biblioteki wiejskiej, wiejskiego domu kultury. Znaczna część mieszkańców została pracownikami Państwowego Gospodarstwa Rolnego, które istniało do 1990 roku
Biała nie należy do wsi typowo rolniczych, choć jest w niej kilka większych (liczących ponad 60 ha każde) i kilka mniejszych gospodarstw.
Spora część mieszkańców utrzymuje się z pracy w okolicznych zakładach.
Perspektywy i rozwój wsi uzależniony jest od zaangażowania, aktywności i przedsiębiorczości jej mieszkańców.
== Zobacz też ==
| |||