MRNA: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Wipur (dyskusja | edycje)
przeredagowanie
Linia 1:
{{DISPLAYTITLE:mRNA}}
[[Plik:Dojrzale mRNA.svg|400px|right|thumb|Dojrzały eukariotyczny mRNA składa się z [[Czapeczka (genetyka)|czapeczki]] na 5'-końcu 5′, 5'-obszaru nieulegającego5′ niepodlegającego translacji ([[5'UTR5′UTR]]), [[otwarta ramka odczytu|sekwencji kodującej]], 3'-obszaru nieulegającego3′ niepodlegającego translacji ([[3'UTR3′UTR]]) i [[poliadenylacja|ogona poli-A]].]]
'''mRNA, matrycowy (informacyjny, przekaźnikowy) RNA''' (zod [[Język angielski|ang.]] ''messenger RNA''), '''informacyjny RNA''', '''matrycowy RNA''', przekaźnikowy RNA – rodzaj [[Kwasy rybonukleinowe|kwasu rybonukleinowego]] (RNA), którego funkcją jest przenoszenie [[informacja genetyczna|informacji genetycznej]] o [[Sekwencja aminokwasów|sekwencji]] poszczególnych [[peptydy|polipeptydów]] z [[gen]]ówgenów do aparatu translacyjnego<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Popielarska-Konieczna | imię = Marzena | tytuł = Słownik szkolny - biologia | data = 2003 | wydawca = Wydawnictwo Zielona Sowa | miejsce = Kraków | isbn = 83-7389-096-3 | strony = 439}}</ref>.
 
Cząsteczki mRNA po przyłączeniu się do [[rybosom]]ów stanowią matrycę do syntezy polipeptydów, w której kolejne trójki [[Nukleotydy|nukleotydów]] mRNA (tzw. [[kodon]]y) są rozpoznawane przez odpowiednie fragmenty (tzw. [[antykodon]]y) cząsteczek [[tRNA]] transportujących [[aminokwasy]], dzięki czemu w procesie [[translacja (genetyka)|translacji]] powstaje właściwa sekwencja [[Peptydy|peptydu]]{{odn|Staroń|2003|s=45–46}}.
 
== Przebieg kodowania mRNA ==
* uU [[Prokarionty|prokariotówprokariontów]] ma od końca 5' niekodujące sekwencje liderowe (mogące braćregulować udział w regulacji ekspresjiekspresję genów), kodon AUG ([[metionina]] – aminokwas zapoczątkowującypoczątkujący każdą biosyntezę [[białka]]), inicjującyinicjujące syntezę białek, a następnie rejon kodujący (kodonykodon) zakończony [[kodon nonsensowny|kodonem terminacyjnym STOP]]{{odn|Staroń|2003|s=47–48}} (UAA, UAG, UGA nie kodują żadnego aminokwasu){{odn|Staroń|2003|s=3}}.
 
* uU [[Eukarionty|eukariotóweukariontów]] powstaje podczas [[transkrypcja (genetyka)|transkrypcji]] [[Kwas deoksyrybonukleinowy|DNA]] jako heterogenne {{fakt|hnRNA|data=2011-01}} ([[pre-mRNA]]), a następnie ulega [[obróbka posttranskrypcyjna|obróbce posttranskrypcyjnejpotranskrypcyjnej]], podczas której dodawana jest ''[[Czapeczka (genetyka)|czapeczka]]'', wycinane są [[intron]]y (''[[splicing]]'') i dodawany jest [[poliadenylacja|ogon poli-A]]. Dojrzała cząsteczka mRNA składa się z czapeczki na [[koniec 5'5′|końcu 5'5′]], {{fakt|5'-obszaru nieulegającego5′ niepodlegającego translacji ([[5'UTR5′UTR]])|data=2011-01}}, sekwencji kodującej, {{fakt|3'-obszaru nieulegającego3′ niepodlegającego translacji ([[3'UTR3′UTR]])|data=2011-01}} i ogona poli-A na [[koniec 3'3′|końcu 3'3′]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko =Praca zbiorowa | imię = | tytuł = Biologia - Repetytoriumrepetytorium dla maturzystów i kandydatów na wyższe uczelnie | data = 2006 | wydawca = [[Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne|WSiP]] | miejsce = Warszawa | isbn = 83-02-09004-2 | strony = 40}}</ref>.
 
Niepotrzebne lub uszkodzone mRNA jest degradowane przez [[rybonukleazy]]. Regulacja czasu półtrwania mRNA w komórce jest jednym z poziomów kontroli [[ekspresja genu|ekspresji genu]]. U bakterii czas półtrwania cząsteczki mRNA wynosi od kilku sekund do ponad godziny. U ssaków czas półtrwania cząsteczki mRNA wynosi od kilku minut do dni. Cząsteczka mRNA może zawierać sekwencje, które wpływają na jej stabilność poprzez wiązanie specyficznych białek. Na stabilność mRNA wpływa także obecność modyfikacji post-transkrypcyjnych ([[Czapeczkapotranskrypcyjnych (genetyka)|czapeczka]], [[poliadenylacja|ogon poli-A]]). Również związanie się cząsteczki mRNA z [[siRNA]] lub [[miRNA]] może być sygnałem do jej degradacji.
 
== mRNA mono- i policistronowepolicystronowe ==
Cząsteczka ''monocistronowego[[cystron|monocystronowego]] mRNA'' to taka, która zawiera informację genetyczną tylko o jednym tylko łańcuchu polipeptydowym. Jest to sytuacja dlawystępująca w większości mRNA [[Eukarionty|eukariota]]eukarionta. Z kolei ''mRNA policistronowe''policystronowe zawiera na pojedynczej nici informację o kilku białkach, które podlegają normalnej [[Translacja (genetyka)|translacji]]. Takie mRNA jest powszechne u [[bakterie|bakterii]] i [[bakteriofag]]ów<ref name="Kozak_1983">{{Cytuj pismo | autor=Kozak M. Kozak | tytuł=Comparison of initiation of protein synthesis in procaryotes, eucaryotes, and organelles | rok=1983 | czasopismo=Microbiol Rev | doi= | wolumin=48 | wydanie=1 | pmid= 6343825 | strony=1-451–45 | pmc = 281560 | url=http://mmbr.asm.org/content/47/1/1.full.pdf}}</ref>. mRNA policistronowepolicystronowe jest m.in. efektem, [[Transkrypcjamiędzy innymi, (genetyka)|transkrypcji]] genów wchodzących w skład jednego [[Operonoperon (biologia)|operonu]].
 
W przypadku nici mRNA kodującej dokładnie dwa białka, używa się czasem terminu ''mRNA„mRNA dicistronowe''dwucystronowe”.
 
{{Przypisy}}
 
== Bibliografia ==
* {{Cytuj książkę | autor = Praca zbiorowa |inni=Krzysztof Staroń (red.)| tytuł = Biologia - podręcznik do liceum ogólnokształcącego: zakres rozszerzony, | część = 2, | tom = 1 | data = 2003 | wydawca = [[Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne|WSiP]] | miejsce = Warszawa | isbn = 83-02-08628-2 | odn={{odn/id|Staroń|2003}}}}
 
{{Budowa kwasów nukleinowych}}