Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kaliszu: Różnice pomiędzy wersjami

Bezpośrednio po wybuchu I wojny światowej większa część ludności prawosławnej opuściła Kalisz (razem z wycofującymi się wojskami rosyjskimi, jeszcze przed zburzeniem miasta przez wojska niemieckie). Według spisu z 1921, w Kaliszu zamieszkiwało na stałe 323 prawosławnych, spośród których aż 193 deklarowało narodowość polską (pozostali – rosyjską, rusińską i [[Ukraińcy|ukraińską]]). Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości zarówno sobór Świętych Piotra i Pawła, jak i cerkiew garnizonowa św. Jerzego znalazły się w gestii polskich władz wojskowych. Początkowo w soborze planowano urządzić kościół garnizonowy, jednak Rada Miejska Kalisza zdecydowała o rozbiórce obiektu, co nastąpiło w 1928<ref name="orth"/>. W dawnej cerkwi św. Jerzego urządzono świetlicę wojskową<ref>[http://www.kalisz.pl/pl/q/o-miescie/najwazniejsze-miejsca-0 Strona Urzędu Miejskiego w Kaliszu – ''Najważniejsze miejsca: Cerkiew garnizonowa p.w. św. Jerzego'']</ref>. Prawosławni organizowali nabożeństwa w kapliczkach cmentarnych (na Czaszkach i w Majkowie), w latach 1921–1926 na terenie szkoły [[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Kaliszu|ewangelickiej]], a od 1926 w odzyskanym budynku parafialnym przy ulicy Niecałej. W 1928 w sąsiedztwie tego budynku rozpoczęto przygotowania do wzniesienia [[Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kaliszu|wolnostojącej cerkwi]]. 7 kwietnia 1929 poświęcono kamień węgielny pod jej budowę, 8 stycznia 1930 miało miejsce [[Poświęcenie kościoła|poświęcenie]] obiektu w surowym stanie, a we wrześniu tegoż roku oddano wyposażoną świątynię do użytku<ref name="orth2016"/>. Do jej zbudowania wykorzystano materiał z rozebranego soboru; nowa cerkiew otrzymała też wezwanie, które nosił sobór – Świętych Apostołów Piotra i Pawła. Niektóre [[utensylia]] dla nowej świątyni pochodziły z rozebranej [[Cerkiew św. Serafina w Sieradzu|cerkwi]] w [[Sieradz]]u<ref name="orth2016"/>. Część wiernych – niezadowolona z używania w języku liturgicznym ([[język cerkiewnosłowiański|cerkiewnosłowiańskim]]) wymowy rosyjskiej – urządziła kaplicę domową, w której nabożeństwa odprawiano po cerkiewnosłowiańsku z wymową ukraińską<ref name="umkalisz"/>.

 

 

W 1920 w Kaliszu utworzono [[Obóz Internowanych nr 10 w Kaliszu|obóz dla internowanych żołnierzy]] [[Armia Czynna Ukraińskiej Republiki Ludowej|Armii Czynnej Ukraińskiej Republiki Ludowej]], w którym działało prawosławne duszpasterstwo wojskowe (na terenie obozu urządzono m.in. dwie cerkwie – Opieki Matki Bożej oraz szpitalną św. Pantelejmona). Prawosławną opieką duszpasterską byli też objęci Ukraińcy przebywający w [[Obóz internowania w Szczypiornie|obozie]] w [[Szczypiorno|Szczypiornie]] (obecnie dzielnica Kalisza), którzy później zostali przeniesieni do obozu kaliskiego. Cerkiew Opieki Matki Bożej działała również po zlikwidowaniu obozu i utworzeniu w jego miejsce [[Stanica Ukraińska w Kaliszu|Stanicy Ukraińskiej]] (1924), w której niekiedy przebywało nawet powyżej 1000 osób. W latach 30. jej duszpasterzami byli: ks. Iwan Weliwczenko i o. [[archimandryta]] Borys (Jakubowski). Zmarłych żołnierzy ukraińskich chowano na trzech cmentarzach: [[Cmentarz grecko-prawosławny w Kaliszu|przy ulicy Górnośląskiej]], w Majkowie oraz na założonym w 1914 [[Ukraiński Cmentarz Wojskowy w Kaliszu|cmentarzu w Szczypiornie]] (wykupionym w 1929 przez [[Ukraiński Komitet Centralny w Polsce]], któremu Stanica podlegała). Stanica Ukraińska istniała jeszcze w czasie [[Okupacja niemiecka ziem polskich (1939–1945)|okupacji hitlerowskiej]] (i nawet w tym okresie posiadała prawosławne duszpasterstwo – w latach 1939–1944 jej [[kapelan]]em był ks. Łazar Woroniuk); kres jej działalności położyło dopiero wkroczenie [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]] w 1945<ref name="umkalisz"/>.