Ajjubidzi: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m MalarzBOT: korekta wielkości nagłówków |
nowa sekcja, szereg poprawek |
||
Linia 80:
|uwagi =
}}
'''Ajjubidzi''' ([[język arabski|arab.]] '''الأيوبيون''' – [[Sunnizm|sunnicka]] [[dynastia]] pochodzenia [[Kurdowie|kurdyjskiego]], panująca w różnych regionach [[Bliski Wschód|Bliskiego Wschodu]] od roku 1174 do XV wieku, u szczytu potęgi na przełomie XII i XIII wieku rządząca w [[Egipt|Egipcie]], [[Lewant|Lewancie]], [[Górna Mezopotamia|Al-Dżazirze]] i [[Jemen]]ie.
== Historia ==
=== Początki dynastii ===
[[Eponim]]icznym protoplastą dynastii był [[Ajjub Ibn Szazi]], wywodzący się z kurdyjskiego klanu [[Rawwadydzi|Rawwadydów]], należącego do plemienia [[Hazbani]]. Szazi, ojciec Ajjuba, służył również kurdyjskim władcom [[Dwin]]u z rodu [[Szaddadydzi|Szaddadydów]], kiedy jednak w roku 1130 ci utracili miasto Szazi wstąpił na służbę [[Seldżukidzi|seldżuckiego]] namiestnika [[Irak]]u, Bihruza, który oddał mu w zarząd miasto [[Tikrit]]. Po śmierci ojca Ajjub przejął jego urząd po czym w roku 1138 wraz ze swoim bratem [[Szirkuh]]em przeszedł na służbę władcy [[Mosul]]u i [[Aleppo]] [[Zengi]]ego (1127 - 1146). Bracia odgrywali zasadniczą rolę w politycznych i wojskowych przedsięwzięciach Zengiego i jego syna [[Nur ad-Din]]a (1146 - 1174). W szczególności w latach 1164 - 1169 Szirkuh trzykrotnie poprowadził [[Zengidzi|zengidzkie]] wojska do [[Fatymidzi|fatymidzkiego]] Egiptu, interweniując przeciwko chcącym podbić kraj [[Królestwo Jerozolimskie|krzyżowcom]], ostatecznie w roku 1169 obejmując urząd [[wezyr]]a ostatniego Fatymidy [[Al-Adid]]a (1160 - 1171). Jeszcze w tym samym roku Szirkuh zmarł, jednak wezyrat przejął obecny przy nim bratanek, [[Saladyn]] (1174 - 1193), który był właściwym założycielem dynastii Ajjubidów{{odn|Cahen|1986|s=796 - 797}}{{odn|Holt|1993|s=62 - 63}}.
Saladyn szybko umocnił swoją władzę w Egipcie i w roku 1171 ostatecznie pozbawił rządów Al-Adida, kończąc tym samym panowanie Fatymidów. Formalnie Saladyn był odtąd jedynie namiestnikiem Nur ad-Dina w Egipcie, w rzeczywistości jednak jego potęga co najmniej dorównywała sile jego pana. Bojąc się utraty władzy w Egipcie Saladyn starał się zdobyć ziemie poza strefą wpływów Zengidów, atakując Nubię w roku 1173 i [[Jemen]] w roku 1174. Ta ostatnia wyprawa dała początek rządom Ajjubidów nad tym krajem, które trwały aż do roku 1232. Do otwartego konfliktu pomiędzy Nur ad-Dinem a Saladynem jednak nie doszło, ponieważ Zengida zmarł w roku 1174 pozostawiając po sobie małoletniego syna [[As-Salih Isma'il Ibn Nur ad-Din|As-Saliha Isma'ila]] (1174 - 1181). Regentem u boku As-Saliha w Aleppo został [[eunuch]] Kumusztakin, zaś Saladyn, także pretendujący do opieki nad młodym Zengidą, jeszcze w tym samym 1174 roku zajął Damaszek. W latach 1175 i 1176 Saladyn pokonał siły As-Saliha w dwóch bitwach i faktycznie zmusił do uznania swojej zwierzchności, ujmując ją jako obowiązek dostarczania wojska na wojnę z Frankami. W grudniu 1181 roku As-Salih zmarł i władzę w Aleppo przejął jego kuzyn [[Izz ad-Din Mas'ud]] (1180 - 1193) z [[Mosul]]u. Szybko wybuchła wojna pomiędzy Izz ad-Dinem a Saladynem i ten ostatni w roku 1183 zajął Aleppo, pomimo kolejnych prób nie udało mu się jednak zdobyć Mosulu i ostatecznie w roku 1186 zadowolił się jedynie uznaniem swojego zwierzchnictwa nad tym miastem{{odn|Cahen|1986|s=797, 803}}{{odn|Holt|1993|s=64 - 71}}.
Do tego momentu doszło jedynie do dwóch poważnych starć pomiędzy Saladynem a Frankami: w roku 1177 został on pokonany przez króla [[Baldwin IV Trędowaty|Baldwina IV]] (1174 - 1185) w [[Bitwa pod Montgisard|bitwie pod Montgisard]], zaś w roku 1179 zdobył nowo zbudowany przez Franków zamek przy tzw. Brodzie Jakuba nad [[Jordan (rzeka)|Jordanem]], na szlaku z Damaszku do wybrzeża [[Palestyna|palestyńskiego]]. Na ogół przeważały jednak okresy zawieszenia broni, a w roku 1185 Saladyn zawarł czteroletni rozejm z [[Królestwo Jerozolimskie|Królestwem Jerozolimskim]]. Sytuacja zmieniła się kiedy w roku 1186 królem został [[Gwidon de Lusignan]] (1186 - 1192, 1192 - 1194) i do głosu wśród krzyżowców doszła partia wojenna. W roku 1187 Saladyn całkowicie zniszczył armię krzyżowców [[Bitwa pod Hittin|pod Hittinem]]. Ponieważ w jej skład wchodzili niemal wszyscy zdolni do walki mężczyźni królestwa wkrótce Saladyn zdobył wszystkie miasta i twierdze państwa Franków, z wyjątkiem [[Tyr (miasto)|Tyru]], pozbawione obrońców były one bowiem właściwie bezbronne. Klęska pod Hittinem i utrata Jerozolimy doprowadziły do zwołania w [[Europa|Europie]] nowej [[III wyprawa krzyżowa|wyprawy krzyżowej]], która w roku 1191 przybyła do [[Ziemia Święta|Ziemi Świętej]]. Przywódcy krucjaty [[Ryszard I Lwie Serce|Ryszardowi Lwie Serce]] (1189 - 1199) udało się odbić z rąk muzułmanów [[Akka|Akkę]], [[Jafa|Jafę]] i [[Aszkelon|Askalon]], jednak nie Jerozolimę. Armia Saladyna została pokonana przez krzyżowców w [[Bitwa pod Arsuf|bitwie pod Arsuf]], jednak nie przestała istnieć i nadal im zagrażała. Sytuacja stała się patowa i we wrześniu 1192 roku zawarto trzyletni rozejm, zgodnie z którym krzyżowcy zatrzymywali wybrzeże aż po Jafę, jednak poza tym zdobycze Saladyna z lat poprzednich pozostały nienaruszone{{odn|Holt|1993|s=68 - 69, 72 - 75}}{{odn|Asbridge|2015|s=294 - 298, 448, 452, 468 - 469}}.
=== U szczytu potęgi ===
Saladyn zmarł 4 marca 1193 roku. Jeszcze za życia podzielił swoje posiadłości pomiędzy członków rodu Ajjubidów, co było zgodne zarówno z [[Ludy tureckie|tureckimi]], jak i kurdyjskimi tradycjami sprawowania władzy. Najważniejsze posiadłości otrzymali jego trzej synowie: [[Al-Afdal Ali]] (1193 - 1196) Damaszek, [[Al-Aziz Usman]] (1193 - 1198) Egipt zaś [[Az-Zahir Ghazi]] (1193 - 1216) Aleppo. W zamierzeniu ojca najstarszy Al-Afdal miał przejąć jego rolę przywódcy rodowej konfederacji, jednak szybko okazało się że nie posiada ku temu jakichkolwiek kwalifikacji. W roku 1196 utracił on Damaszek na rzecz brata Saladyna, [[Al-Adil|Al-Adila
Ajjubidzi przetrwali ten kryzys ponieważ "ku zadziwieniu współczesnych obserwatorów trzej bracia utrzymali skuteczny sojusz podczas trudnych lat piątej wyprawy krzyżowej. Przewrót skierowany przeciwko Al-Kamilowi został szybko stłumiony, Seldżukidzi Rumu zostali przepędzeni przez Al-Aszrafa, a krzyżowcy, którzy dwukrotnie odmówili przyjęcia Jerozolimy w zamian za ewakuację [[Damietta|Damietty]] musieli opuścić Egipt całkowicie pokonani we wrześniu 1221 roku"{{odn|Humphreys|2004|s=750}}. Po ustaniu kryzysu napięcia pomiędzy członkami rodu Ajjubidów wybuchły z nową siłą. Walka toczyła się pomiędzy Al-Kamilem sprzymierzonym z Al-Aszrafem a Al-Mu'azzamem. Jednocześnie Ajjubidzi spotkali się z nowym zagrożeniem ze wschodu. Od początku istnienia dynastii prowadziła ona aktywną politykę na północnym wschodzie. W roku 1180 Saladyn podporządkował swojej władzy [[Artukidzi|Artukidów]], w roku 1207 Ajjubidzi zdobyli [[Ahlat]], zaś Al-Adil pokonał [[Gruzja|gruzińską]] królową [[Tamara (królowa Gruzji)|Tamarę]] (1184 - 1213), na mocy rozejmu z 1209/1210 roku zapewniając sobie kontrolę nad regionem wokół [[Wan (jezioro)|jeziora Wan]]. Od roku 1225 politykę w tym regionie zdominowało jednak pojawienie się [[Imperium Chorezmijskie|chorezmszaha]] [[Dżalal ad-Din Manguberti|Dżalal ad-Dina]] (1220 - 1231), który sprzymierzył się z Al-Mu'azzamem i innymi oponentami Al-Kamila z regionu Al-Dżaziry. W roku 1229 Dżalal ad-Din zdobył i straszliwie złupił Ahlat. W tej sytuacji Al-Kamil wolał uniknąć kolejnego bezpośredniego starcia z krzyżowcami i zaproponował [[Święte Cesarstwo Rzymskie|cesarzowi]] [[Fryderyk II Hohenstauf|Fryderykowi II]] (1212 - 1250) oddanie Jerozolimy pod warunkiem zachowania kontroli nad [[Kopuła na Skale|Kopułą na Skale]] i [[Meczet Al-Aksa w Jerozolimie|meczetem Al-Aksa]]. Ku oburzeniu zarówno wielu chrześcijan, jak i muzułmanów, do zawarcia traktatu na tych warunkach doszło w lutym 1229 roku{{odn|Holt|1993|s=71, 78, 80 - 81}}{{odn|Humphreys|2004|s=748}}{{odn|Cahen|1986|s=799}}.
Linia 97:
Al-Mu'azzam zmarł w roku 1227 i dwa lata później jego braciom udało się ostatecznie pokonać jego syna i następcę [[An-Nasir Dawud|An-Nasira Dawuda]] (1227 - 1229). Al-Aszraf przejął teraz Damaszek, zaś Al-Kamil [[Palestyna|Palestynę]] i [[Zajordanie]]. Z kolei w roku 1230 Dżalal ad-Din został ostatecznie pokonany nieopodal [[Erzincan]]u przez połączone siły seldżuckiego sułtana i Al-Aszrafa. Pokój pomiędzy Ajjubidami przetrwał do śmierci Al-Aszrafa w roku 1237. Jego brat i sukcesor [[As-Salih Isma'il]] (1237, 1239 - 1245) został wyparty z Damaszku przez Al-Kamila, ten jednak wkrótce potem zmarł w marcu 1238 roku. Natychmiast wybuchła walka o sukcesję po Al-Kamilu, przy czym najpoważniejszym pretendentem do władzy był rządzący w Al-Dżazirze najstarszy syn zmarłego [[As-Salih Ajjub]] (1238 - 1249). W Al-Dżazirze As-Salih Ajjub sprzymierzył się z tzw. [[Chorezmijczycy|Chorezmijczykami]], grupą najemników będącą pozostałością po rozbitej armii Dżalal ad-Dina. W roku 1240 As-Salih Ajjub pokonał swojego rządzącego w Egipcie brata [[A-Adil Abu Bakr|Al-Adila Abu Bakra]] (1238 - 1240), zaś w roku 1244 wspólnie z Chorezmijczykami rozbił koalicję krzyżowców i syryjskich Ajjubidów w [[Bitwa pod Harbijją|bitwie pod Harbijją]] i odzyskał Jerozolimę. W roku 1245 As-Salih Ajjub zajął należący ponownie do As-Saliha Isma'ila Damaszek. W roku 1249 As-Salih Ajjub musiał się jednak zmierzyć z kolejną [[VI wyprawa krzyżowa|krucjatą]], tym razem pod wodzą króla [[Francja|Francji]] [[Ludwik IX Święty|Ludwika IX]] (1226 - 1270). W czerwcu 1249 roku krzyżowcy zajęli Damiettę, zaś ciężko chory As-Salih Ajjub zmarł w listopadzie tego samego roku{{odn|Holt|1993|s=82 - 83}}{{odn|Cahen|1986|s=799}}{{odn|Humphreys|2004|s=751}}.
=== Upadek ===
Za panowania As-Saliha Ajjuba państwo Ajjubidów zasadniczo zmieniło swój charakter. W uproszczeniu, przestało ono być rodzinną kofederacją, a stało się unitarnym państwem rządzonym przez funkcjonariuszy wyznaczonych przez jego władcę, a nie przez jego krewnych. Gdy bowiem w roku 1245 As-Salih Ajjub zdobył Damaszek przestał być on autonomiczną dziedziną ajjubidzkiego księcia, a został stolicą prowincji zarządzanej przez mianowanego przez niego gubernatora. W nastepnych latach zniesiono autonomię także innych ajjubidzkich państewek w południowej Syrii i "cały region objęto scentralizowaną strukturą administracyjną podlegającą Egiptowi"{{odn|Holt|1993|s=95}}. Podobną politykę w środkowej i północnej Syrii zaczął także prowadzić panujący w Aleppo [[An-Nasir Jusuf]] (1236 - 1260), jedyny Ajjubida, który nie zrezygnował z ambicji utrzymania niezależności od As-Saliha Ajjuba. Jednocześnie ten ostatni zaczął rozbudowywać oddziały podlegających mu bezpośrednio [[Mamelucy|mameluków]], rekrutujących się głównie spośród [[Połowcy|Kipczaków]], których nazywano Bahrytami. Pełne znaczenie reform As-Saliha Ajjuba objawiło się po jego śmierci. Początkowo faktyczną władzę przejęła wdowa po nim, [[Szadżar ad-Durr]] (1250), działająca w porozumieniu z Bahrytami, którzy pokonali krzyżowców i zmusili ich do odwrotu z Egiptu w maju 1250 roku. W międzyczasie sukcesor As-Saliha Ajjuba, [[Al-Mu'azzam Turan Szah]] (1250), zdążył przybyć z Al-Dżaziry do Egiptu i przejąć władzę, jednak wkrótce został zabity przez niezadowolonych z utraty wpływów Bahrytów. Szadżar ad-Durr zawarła małżeństwo z emirem Bahrytów [[Ajbak]]iem (1250 - 1257) i chociaż szybko nominalnym sułtanem obwołano małoletniego Ajjubidę [[Al-Aszraf Musia Ibn Jusuf|Al-Aszrafa Musę]] (1250 - 1254), to faktycznie oznaczało to koniec rządów tej dynastii w Egipcie. Ajbak, uważany za założyciela nowej [[Egipt mameluków (średniowieczny)|dynastii Mameluków]], w roku 1251 odparł atak syryjskich Ajjubidów pod wodzą An-Nasira i obie strony w obliczu zagrożenia [[Imperium Mongolskie|mongolskiego]] zawarły pokój w roku 1253. W roku 1254 Ajbak złożył z tronu Al-Aszrafa i formalnie objął sułtanat. Pozostali panujący w Syrii Ajjubidzi zostali teraz podbici przez Mongołów, którzy w roku 1260 zdobyli Aleppo i Damaszek. An-Nasir zginął w mongolskiej niewoli i po tym jak Mongołowie zostali wyparci z Syrii po bitwach [[Bitwa pod Ajn Dżalut|pod Ajn Dżalut]] i [[I bitwa pod Hims|Himsem]] w rękach Ajjubidów pozostały tylko [[Hims]], [[Hama]] i [[Al-Karak]]. Linia z Himsu wygasła w roku 1262, zaś Al-Karak został zajęty przez [[Bajbars]]a (1260 - 1277) w roku 1263. Dłużej przetrwało jedynie państewko Ajjubidów w [[Hama|Hamie]], które istniało aż do roku 1342, a jest znane przede wszystkim z literackiej działalności [[Abu al-Fida|Abu al-Fidy]] (1312 - 1331). Inna gałąź rodu, sprowadzona do roli lokalnych [[Senior (feudalizm)|seniorów]] w regionie Hisn Kajfy (dzis. [[Hasankeyf]]), trwała aż do XV wieku, kiedy została ostatecznie wyzuta ze swych ziem przez [[Ak Kojunlu]]{{odn|Holt|1993|s=83, 95, 101 - 108, 114}}{{odn|Cahen|1986|s=804}}{{odn|Elisséeff|1986|s=399}}<ref name="Iranica"/>.
== Kultura, religia, gospodarka ==
Ajjubidzi byli dynastią pochodzenia kurdyjskiego i "podejście do rządzenia w ajjubidzkiej konfederacji może być oczywiście powiązane z politycznymi instytucjami ich pierwotnego kraju pochodzenia. Z drugiej jednak strony te instytucje nie różniły się w znaczący sposób od podstawowych struktur współczesnych państw tureckich i pod wieloma względami Ajjubidzi mogą być rozumiani po prostu jako sukcesorzy [[Seldżukidzi|Seldżuków]]"<ref name="Iranica"/>. Ajjubidzi rekrutowali do swojej armii wielką liczbę Kurdów, nie różnili się jednak w tej kwestii zasadniczo od Zengidów. W ich ekspansji w regionie jeziora Wan możemy widzieć dążenie do opanowania ich dawnej kurdyjskiej ojczyzny, pozostaje to jednak kwestią spekulacji{{odn|Humphreys|2004|s=748 - 749}}{{odn|Cahen|1986|s=802}}. Poza tym Ajjubidzi rządzili regionem w którym dominujący był [[język arabski]] i wielu z nich nader sprawnie posługiwało się nim także na gruncie literackim i naukowym. Za najwybitniejszego poetę dynastii uchodzi panujący w [[Baalbek]]u [[Al-Amdżad Bahram Szah]] (1182 - 1228), zaś autorem ważnego zbioru listów był wspomniany już [[An-Nasir Dawud]]. Na polu historii odznaczyli się dwaj przedstawiciele rodu z Hamy, [[Al-Mansur Muhammad Ibn Umar|Al-Mansur Muhammad]] (1192 - 1220) i [[Abu al-Fida]]. Ten ostatni był także autorem bardzo ważnych prac z dziedziny geografii. Niemniej możemy dostrzec także liczne oznaki kontynuacji powiązań Ajjubidów z ich oryginalną [[Języki irańskie|irańską]] kulturą. Wiemy że [[Al-Adil|Al-Adil Sajf ad-Din]] i jego syn [[Al-Mu'azzam Isa]] nadal mówili po [[język kurdyjski|kurdyjsku]], jeśli nie po [[język perski|persku]]. Zainteresowanie Al-Mu'azzama [[Iran]]em objawiło się w szczególności w jego patronacie w stosunku do dwóch dzieł w języku arabskim napisanych przez [[Al-Bundari]]ego: przekładu "[[Szahname]]" oraz skróconego tłumaczenia historii Seldżuków napisanej w języku perskim przez [[Imad ad-Din al-Isfahani|Al-Isfahaniego]]. Poza tym jednak nie mamy świadectw rozpowszechnionego ruchu tłumaczeniowego wśród Ajjubidów ani generalnego oddania perskim klasykom{{odn|Richards|1998|s=117}}<ref name="Iranica"/>.
Jak pisze [[Claude Cahen]] "Trzynastowieczna Syria była prawdziwym sercem muzułmańskiej kultury w języku arabskim"{{odn|Cahen|1986|s=803}}, a Egipt wkrótce miał zacząć rywalizować z nią na tym polu. Sam Saladyn cenił sobie szczególnie twórczość [[Usama Ibn Munkiz|Usamy Ibn Munkiza]], a na jego dworze działali tacy słynni styliści jak wspomniany już Al-Isfahani i [[Kadi al-Fadil]]. Do tych ostatnich należy zaliczyć także [[Ad-Dija Ibn al-Asir|Ibn al-Asira]], [[wezyr]]a syna Saladyna, Al-Afdala. Al-Isfahani oraz inny bliski towarzysz Saladyna, [[Baha ad-Din Szaddad]], są autorami ważnych biografii sułtana. Innym znanym historykiem okresu, wywodzącym się z Hamy, był [[Ibn Wasil]]. Przedstawicielami poezji [[sufizm|sufickiej]] byli [[Omar Ibn al-Farid|Ibn al-Farid]] i pochodzący z [[Al-Andalus|Andaluzji]] [[Ibn Arabi]]. Ten ostatni wraz z [[Ibn Sana al-Mulk|Ibn Saną al-Mulkiem]] byli odpowiedzialni za pojawienie się w literaturze Egiptu i Syrii poezji [[Strofa|stroficznej]], [[muwaszszaha]]. Kolejnym ważnym poetą okresu był blisko związany z dynastią [[Baha ad-Din Zuhajr]]{{odn|Richards|1998|s=117}}{{odn|Holt|1993|s=52 - 53}}.
Ajjubidzi byli zdecydowanymi obrońcami i propogatorami [[sunnizm]]u. Objawiło się to już na początku historii dynastii w nominalnym przywróceniu panowania [[Abbasydzi|abbasydzkiego]] [[kalif]]atu w Egipcie, później zaś znajdowało swój wyraz w różnych formach okazywania szacunku wobec kalifów, w tym także okazjonalnego korzystania z mediacji ich przedstawicieli. Ponadto Ajjubidzi, podobnie jak inni władcy tego okresu, wstąpili do stworzonej przez kalifa [[An-Nasir]]a (1180 - 1225) organizacji [[futuwwa]]. Dynastia wspierała także budowę [[Medresa|madras]] na rządzonym przez siebie terytorium. W odróżnieniu od Turków Ajjubidzi byli nie [[Hanafici|hanafitami]], ale [[Szafi’ici|szafi'itami]]. Jednakże Al-Mu'azzam Isa i jego syn An-Nasir Dawud byli hanafitami, co być może częściowo wyjaśnia wrogość pomiędzy nimi a [[Al-Kamil|Al-Kamilem Muhammadem]]. Pomimo swojej sunnickiej żarliwości generalnie Ajjubidzi prowadzili tolerancyjną politykę religijną, zarówno w stosunku do mniejszościowych odłamów islamu, jak i Żydów oraz chrześcijan. Jeżeli zdarzały się wyjątki od tego postępowania, to miały one raczej przyczyny polityczne, niż konfesyjne. Żydzi zostali nawet zaproszeni do powrotu do Jerozolimy i uciekinierzy z [[Półwysep Iberyjski|Półwyspu Iberyjskiego]], tacy jak [[Majmonides]], byli chętnie przyjmowani. Najsłynniejszym męczennikiem epoki Ajjubidów był muzułmanin, irański filozof [[Szihab ad-Din as-Suhrawardi]], który na wyraźne żądanie pobożnych kręgów Aleppo został skazany na śmierć w roku 1191. Obok Majmonidesa i Suhrawardiego trzecim wielkim myślicielem religijnym żyjącym pod rządami Ajjubidów był wspomniany już jako poeta Ibn Arabi{{odn|Cahen|1986|s=803}}{{odn|Corbin|2005|s=182, 252}}.
Panowanie Ajjubidów generalnie było okresem gospodarczej pomyślności dla Syrii i Egiptu, co było spowodowane względnym wewnętrznym pokojem oraz rozkwitem ożywionego handlu z Europą, będącego pokłosiem obecności krzyżowców na wybrzeżu Palestyny i Syrii. Jak pisze [[Stephen Humpreys]]: "W ramach jednej z tych ironii, które ożywiają historię każdej epoki, krzyżowcy napędzali finansowanie politycznej i ekonomicznej rewitalizacji swoich oponentów. Wzrost śródziemnomorskiego handlu nie był oczywiście jedynym czynnikiem powrotu ekonomicznej pomyślności w muzułmańskiej Syrii, ale z pewnością był znaczącym elementem procesu"{{odn|Humphreys|2004|s=728}}. Saladyn przyznał szereg przywilejów włoskim kupcom osiedlającym się w [[Aleksandria|Aleksandrii]] i zostały one potwierdzone oraz rozszerzone za panowania jego następców. Było to częściowo spowodowane także koniecznością importu materiałów wojennych, w szczególności na budowę statków. Oprócz handlu śródziemnomorskiego, w którym muzułmanie pełnili bierną rolę dostarczycieli towarów na wymianę oraz poborców podatków Egipt prowadził także handel na [[Ocean Indyjski|Oceanie Indyjskim]], odbywający się całkowicie za pośrednictwem żeglarzy muzułmańskich. Saladyn wśród historyków ma opinię osoby, która nie potrafiła zarządzać swoimi finansami. Ze względów propagandowych zniósł on wszędzie podatki niezgodne z [[Szariat|szari'atem]] oraz zastąpił fatymidzkie monety swoimi własnymi, które jednak były zdecydowanie gorszej jakości. W wyniku tego rodzaju działań, braku nadzoru nad finansami i kosztami ciągłych wojen Saladyn bezustannie znajdował się na granicy bankructwa. Al-Adil oraz jego syn Al-Kamil prowadzili rozsądniejszą politykę gospodarczą oraz sprawowali ścisły nadzór nad finansami państwa, co z biegiem czasu przyniosło pozytywne efekty i pozwoliło m.in. bić monety o standardzie sprzed czasów Saladyna. Armia Ajjubidów niemal w całości opierała się na systemie [[ikta]], który jednak szczególnie w Egipcie posiadał pewne specyficzne cechy. Żołnierz formalnie otrzymywał rodzaj [[Senior (feudalizm)|senioralnej]] autonomii nad określonym terenem, ale w praktyce nie sprawował nad nim administracji. Suma otrzymywanych przez niego dochodów była określana z góry, ciążył jednak na nim obowiązek zebrania wszystkich płatności w okresie żniw i był to główny powód, dla którego Ajjubidzi mieli ogromne trudności z utrzymaniem armii w polu przez cały rok{{odn|Cahen|1986|s=798, 800, 802}}.
{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
* {{Cytuj książkę | odn=tak | nazwisko=Asbridge | imię=Thomas | autor link=Thomas Asbridge | inni= | tytuł=Krucjaty. Wojna o Ziemię Świętą | data=2015 | wydawca=Wydawnictwo Astra | miejsce=Kraków | isbn=978-83-89981-59-2}}
* {{Cytuj książkę | odn=tak | nazwisko=
* {{Cytuj książkę | odn=tak | nazwisko=Gibb | imię=H. A. R. | nazwisko2=Kramers | imię2=J.H. | nazwisko3=Lévi-Provençal | imię3=E. | nazwisko4=Schacht | imię4=J. | autor link= | tytuł=The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume I | autor r=[[Claude Cahen|Cl. Cahen]] | rozdział=Ayyūbids | data=1986 | wydawca=E.J. Brill | miejsce=Leiden | isbn=90-04-08114-3 | strony=796 - 807}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko=Lewis | imię=B. | nazwisko2=Ménage | imię2=V.L. | nazwisko3=Pellat | imię3=Ch. | nazwisko4=Schacht | imię4=J. | autor link= | tytuł=The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume III | autor r=N. Elisséeff | rozdział=Hims | data=1986 | wydawca=E.J. Brill | miejsce=Leiden | isbn=90-04-08118-6 | strony=397 - 402}}
* {{Cytuj książkę | odn=tak| nazwisko= Holt | imię=Peter Malcolm | autor link=Peter M. Holt | inni= (przeł.) Barbara Czarska | tytuł= Bliski Wschód od wypraw krzyżowych do 1517 roku | data=1993 | wydawca=Państw. Instytut Wydawniczy | miejsce=Warszawa | isbn=83-06-02290-4}}
* {{cytuj stronę| url = http://www.iranicaonline.org/articles/ayyubids | tytuł = AYYUBIDS | data dostępu = 31 sierpnia 2016 r. | autor = Stephen Humphreys | opublikowany = [[Encyclopædia Iranica]] | język = en}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko=Luscombe | imię=David | nazwisko2=Riley-Smith | imię2=Jonathan | autor link= | tytuł=The New Cambridge Medieval History. Volume IV c. 1024 - c. 1198 Part II | autor r=Stephen Humphreys | rozdział=Zengids, Ayyubids and Seljuqs | data=2004 | wydawca=Cambridge University Press | miejsce=Cambridge | isbn=978-0-521-41411-1 | strony=721 - 752}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko=Meisami | imię=Julie Scott | nazwisko2=Starkey | imię2=Paul | autor link= | tytuł=Encyclopedia of Arabic Literature | autor r=D.S. Richards | rozdział=Ayyūbids | data=1998 | wydawca=Routledge | miejsce=London & New York | isbn=0-415-18571-8 | strony=116 - 117}}
{{Ajjubidzi}}
{{Kontrola autorytatywna}}
| |||