Osiedle robotnicze na Starołęce w Poznaniu: Różnice pomiędzy wersjami

'''Osiedle robotnicze na Starołęce (Małej)''' – założenie osiedlowe dla robotników w [[Poznań|Poznaniu]] na [[Starołęka|Starołęce]].

 

W początku XX wieku Starołęka stała się dynamicznie rozwijającym, przemysłowym przedmieściem Poznania. W związku z tym przeżywała również boom w budownictwie mieszkaniowym, które zaspokoić miało głównie potrzeby robotników tutejszych fabryk. W miejscu licznych tu jeszcze drewnianych chałup krytych strzechą wznoszono murowane domy i kamienice. Właściciele starołęckich zakładów przemysłowych powołali w 1905 do życia Towarzystwo Budowlane Użyteczności Publicznej Luisenhain Sp. z o.o. (''Gemeinnützige Bauverein Luisenhain G.m.b.H.''), które liczyło 31 członków, a kapitał zakładowy wynosił 23.000 marek. Celem Towarzystwa było wznoszenie domów na Starołęce i w jej okolicy, które miały być przeznaczone dla rodzin robotników posługujących się ''niemieckim językiem ojczystym tak w domu, jak i poza nim''<ref name=Karol>Waldemar Karolczak, ''Z dziejów Małej Starołęki na początku XX wieku'', w: ''[[Kronika Miasta Poznania]]'', nr 4/2009, s.195-201, ISSN 0137-3552</ref>.

 

Planowano początkowo wzniesienie 70 domów mieszkalnych. Prace rozpoczęto w 1906 na obszarze ulic: Romana Maya – Forteczna (Droga Okrężna) – Pochyła. Do 1912 wzniesiono 68 budynków zarówno jednorodzinnych, jak i bliźniaczych, parterowych, z wysokimi [[poddasze|poddaszami]]. Budowało je przedsiębiorstwo Karla Wurzbacha z Poznania. Domy były zróżnicowane pod względem architektonicznym, osiedle nie miało charakteru monotonnego, używano też zróżnicowane techniki: powierzchnie [[tynk]]owane, ceglane, jak i z [[mur pruski|muru pruskiego]]. Domy posiadały piwnice, [[chlew]]iki, szopy, studnie i ogrody o powierzchni ¾ [[morga|morgi]]. W centrum kolonii usytuowano szkółkę z placem zabaw, w której prowadzono [[Żłobek (edukacja)|żłobek]] i [[przedszkole]] (opiekę sprawowano tutaj od pierwszego roku życia). Dzieci uczęszczały do lokalnej szkoły gminnej. W 1907 dobudowano też dom dziecka z fundacji tajnego radcy Haegermanna z Poznania i właścicieli fabryki Roya ze Starołęki. Chodziło tutaj 40 dzieci wyłącznie narodowości niemieckiej. W 1911 zainicjowano w kolonii [[system nakładczy|chałupniczą]] wytwórczość kołnierzyków i [[bielizna|bielizny]] dla kobiet, które w większości pozostawały w domach, podczas gdy w fabrykach i [[cegielnia]]ch pracowali mężczyźni. Do 1914 nie udało się zrealizować budowy dalszych 50 domów mieszkalnych oraz kościoła ewangelickiego<ref name=Karol/>.

 

Większość osadników w kolonii stanowili reemigranci pochodzenia niemieckiego sprowadzani z [[Rosja|Rosji]] przez [[pastor]]a Jozefa Rosenberga z [[Latowice (województwo wielkopolskie)|Latowic]] koło [[Ostrów Wielkopolski|Ostrowa Wielkopolskiego]]. Potocznie nazywano więc osadę ''Małą Rosją'' (niem. ''Klein-Russland''). Od 1909 w dzielnicy zamieszkiwać zaczęli, oprócz robotników, także drobni urzędnicy, zwłaszcza kolejowi, rzemieślnicy budowlani i inni, a także jeden [[księgowość|księgowy]]<ref name=Karol/>.