Wersja z 21:19, 12 paź 2016 edytuj MalarzBOT (dyskusja \| edycje) Boty, Uprawnieni do logowania się z zablokowanych adresów IP 4 832 412 edycji m usunięcie powiadomienia o propozycji CzyWiesza ← poprzednia edycja		Wersja z 18:11, 13 paź 2016 edytuj anuluj edycję Kelvin (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 39 173 edycje podpisy do plików, Wikilinki, redakcyjne następna edycja →
Linia 1: [[Plik:Rondanini Medusa Glyptothek Munich 252 n1.jpg\|thumb\|Tzw. ''Meduza Rondanini'', kopia rzymska dzieła ~~Fidiasza~~[[Fidiasz]]a, [[Gliptoteka monachijska\|Gliptoteka]], [[Monachium]]]] [[Plik:Medusa by Carvaggio.jpg\|thumb\|''Meduza'' wedle [[Caravaggio\|Caravaggia]], 1595–1596, [[Galeria Uffizi]], [[Florencja]]]] '''Meduza''' ([[język grecki\|gr.]] {{grc\|Μέδουσα}} ''Médousa'', [[łacina\|łac.]] ''Medusa'') – w [[mitologia grecka\|mitologii greckiej]] najmłodsza z trzech [[Gorgony\|Gorgon]]. Jej postrzeganie zmieniało się z upływem czasu. Niegdyś potwór i stare, przedolimpijskie [[Bóstwa telluryczne\|bóstwo]], później ofiara przemiany na skutek wyzwania rzuconego bogini{{odn\|Grimal\|2008\|s=114}}. Linia 26: == Potwór == [[Plik:Medusa 1895.jpg\|thumb\|''Meduza'', [[Carlos Schwabe]], 1895, Kolekcja Hand/Nyeste, Glencoe, Illinois, USA]] Wygląd Meduzy, opisany dokładnie przez [[Apollodoros z Aten (historyk)\|Apollodorosa]] (2, 4, 2){{odn\|Kubiak\|1997\|s=436}}, napawał strachem. Była najbardziej przerażającą z Gorgon{{odn\|Parandowski\|1979\|s=200}}, które Michał Pietrzykowski uważał za jedne z najstraszniejszych potworów mitologii greckiej{{odn\|Pietrzykowski\|1983\|s=189}}. Jej głowę, podobnie jak sióstr, zamiast włosów okalały wijące się [[węże]]{{odn\|Parandowski\|1979\|s=200}} i wężowe łuski, nieruchome{{odn\|Kubiak\|1997\|s=436}} oczy błyszczały{{odn\|Grimal\|2008\|s=114}}. Twarz Meduzy szpeciły grymasy{{odn\|Schmidt\|2006\|s=203}}. ~~Gorgony~~W ~~miały~~ustach Gorgon ~~też~~tkwiły [[Dzik euroazjatycki\|dzicze]] [[kieł\|kły]] ~~w ustach~~{{odn\|Parandowski\|1979\|s=200}}, a szyje były pokryte smoczymi łuskami. ~~Ich~~Ręce ~~ręce były~~miały ze [[spiż]]u{{odn\|Grimal\|2008\|s=289}} lub z [[Brązy\|brązu]]., ~~Miały też~~skrzydła [[złoto\|złote]] ~~skrzydła~~{{odn\|Parandowski\|1979\|s=200}}, pozwalające im latać{{odn\|Grimal\|2008\|s=114}}. W odróżnieniu od sióstr, spojrzenie Meduzy{{odn\|Pietrzykowski\|1983\|s=189}} zamieniało wszystko, co żyło, w kamień, lub, wedle innej wersji mitu, powodował to sam jej widok{{odn\|Parandowski\|1979\|s=200}}. ~~Już~~Samo ~~widok~~zobaczenie jednego tylko loku jej ~~włosów~~„włosów” ~~sprawiał~~sprawiało, iż napierające armie uciekały{{odn\|Grimal\|2008\|s=114}}. Niekiedy też podawano, że wszystkie trzy Gorgony miały tę właściwość{{odn\|Cotterell\|1996\|s=180}}{{odn\|Grimal\|2008\|s=114}}. Wstręt i grozę budziły nie tylko wśród zwykłych ludzi, ale nawet u nieśmiertelnych bogów{{odn\|Grimal\|2008\|s=114}}, bez pomocy których nikt nie mógłby ich pokonać{{odn\|Grimal\|2008\|s=289}}. Jedynym, który się nie lękał, był Posejdon, ojciec jej dzieci{{odn\|Schmidt\|2006\|s=204}}. Gorgony zamieszkały na zachodnim skraju świata{{odn\|Pietrzykowski\|1983\|s=189}}. Było to miejsce sąsiadujące z ogrodem [[Hesperydy\|Hesperyd]], królestwem umarłych, ziemią [[Gerion]]a{{odn\|Grimal\|2008\|s=114}} i leżało jeszcze bardziej na zachód od siedziby [[Forkidy\|Graj]], u brzegów nocy, za rzeką [[Okeanos]]{{odn\|Kubiak\|1997\|s=436}} okrążającą cały świat, gdzie planety i gwiazdy zanurzały się, by się odrodzić{{odn\|Corretti\|2011\|s=29-34}}. Wedle późniejszych poglądów żyły w [[Libia\|Libii]]{{odn\|Cotterell\|1996\|s=180}}. Zadomowiły się w jaskini{{odn\|Grimal\|2008\|s=114}}, wokół niej znajdowały się szczątki śmiałków, którzy tu stracili życie{{odn\|Kubiak\|1997\|s=437}}. == Wyprawa Perseusza i śmierć == [[Plik:Tempio C di Selinunte - Perseo e Medusa - Sec. VI a.C. - Foto G. Dall'Orto (detail).png\|thumb\|''Perseusz ucinający głowę Meduzie'', VI w. p.n.e., Regionalne Muzeum Archeologiczne w [[Palermo]]]] Na wyprawę przeciwko Meduzie wyruszył [[Heros (mitologia)\|heros]] [[Perseusz (syn Zeusa)\|Perseusz]]{{odn\|Parandowski\|1979\|s=199-200}}, jeden z najsłynniejszych bohaterów mitologii greckiej{{odn\|Pietrzykowski\|1983\|s=185}}. Bywał on gościem króla [[Polidektes]]a{{odn\|Parandowski\|1979\|s=199-200}}, władcy [[Serifos]]{{odn\|Pietrzykowski\|1983\|s=186}}, który chcąc posiąść jego matkę [[Danae (mitologia)\|Danae]], na przeszkodzie czemu stał syn, mamił młodzieńca opowieściami o bohaterskich czynach. Pewnego dnia zaprosił go na ucztę, gdzie wyjawił plany ożenku z [[Hippodameja (córka Ojnomaosa)\|Hippodameją]] z [[Elida\|Elidy]]. Słysząc to goście obiecali mu bogate dary, jeden tylko Perseusz nie mógł podarować władcy nic kosztownego. Zmuszony, zaoferował królowi, że przywiezie mu głowę Meduzy. Monarcha chętnie na to przystał, oczekując śmierci śmiałka{{odn\|Parandowski\|1979\|s=199-200}}. Istnieje wersja mitu, wedle której Perseusz wyruszył przeciwko Meduzie dla Ateny, z którą Gorgona współzawodniczyła. Wersję taką poświadcza Apollodoros{{odn\|Kubiak\|1997\|s=437}}. [[Plik:Perseus Cellini Loggia dei Lanzi 2005 09 13.jpg\|thumb\|Perseusz z głową Meduzy, [[Benvenuto Cellini]], 1557, [[Loggia dei Lanzi we Florencji\|Loggia dei Lanzi]], Florencja]] Pomocy nieszczęśnikowi udzieliła Atena, dzięki temu dotarł do trzech sióstr i strażniczek Gorgon – [[Forkidy\|Graj]], które dzięki wykradzeniu ich wspólnego oka i kła, zmusił do wyjawienia siedziby Gorgon. Heros uzbrojony został w czyniący niewidzialnym [[hełm Hadesa]], wykonany przez [[cyklopi\|cyklopów]] z psiej skóry oraz skrzydlate sandały, w końcu otrzymał też od [[Hermes]]a sierp{{odn\|Parandowski\|1979\|s=200}} z [[diament\|adamantu]]{{u\|adamant}}{{odn\|Kubiak\|1997\|s=436}} bądź też zakrzywiony nóż{{odn\|Pietrzykowski\|1983\|s=189}}, by Meduzę pozbawić [[głowa\|głowy]]{{odn\|Parandowski\|1979\|s=200}}. Linia 39 ⟶ 40: == Śmiertelna głowa == [[Plik:Rubens Medusa.jpeg\|thumb\|''Głowa Meduzy'', [[Peter Paul Rubens\|Rubens]], 1617–1618, [[Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu]]]] Perseusz zdążył zaczerpnąć krwi wypływającej z ran zamordowanej. Krew Meduzy była magiczna: ta z żył lewej strony ciała była śmiertelną trucizną, z prawej strony miała moc przywracania życia {{odn\|Grimal\|2008\|s=114}}{{odn\|Waszyński\|2010\|s=303}}. Ożywiającą siłę krwi Meduzy wykorzystywał później [[Asklepios]] wskrzeszając zmarłych{{odn\|Waszyński\|2010\|s=303}}. Linia 81 ⟶ 83: {{Przypisy\|2\|przypisy= * <ref name="mity">{{Cytuj stronę \| url = http://coders.civ.pl/projekty/mitologia/mity.html#11 \| tytuł = Mity greckie dla szkół podstawowych.Perseusz i Meduza \| data dostępu = 2016-10-10}}</ref> * <ref name="lazien">{{Cytuj stronę \| url = http://www.lazienki-krolewskie.pl/pl/katalog/obiekty/lkr-239 \| tytuł = Perseusz pokazujący głowę Meduzy Atlasowi \| opublikowany = lazienki-krolewskie.pl \| data dostępu = 2016-10-10}}</ref> }} == Bibliografia == * {{Cytuj książkę \| nazwisko = Cotterell \| imię = Arthur \| tytuł = Słownik mitów świata \| wydawca = Książnica \| miejsce = Katowice \| data = 1996 \| seria = Słowniki encyklopedyczne „Książnicy” \| isbn = 978-83-7132-704-9\|odn=tak}} * {{cytuj książkę\|nazwisko=Grimal\|imię=Pierre\|tytuł=Słownik mitologii greckiej i rzymskiej\|wydawca=[[Zakład Narodowy im. Ossolińskich]] – Wydawnictwo we Wrocławiu\|miejsce=Wrocław\| data=2008\|isbn=978-83-04-04673-3\|odn=tak}} * {{Cytuj książkę \| nazwisko = Kubiak \| imię = Zygmunt \| tytuł = Mitologia Greków i Rzymian \| wydawca = [[Świat Książki]] \| miejsce = Warszawa \| data = 1997 \| isbn = 83-7129-585-5\|odn=tak}} * {{cytuj książkę\|nazwisko=Parandowski\|imię=Jan\|tytuł=Mitologia\|wydawca=~~czytelnik~~[[Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”\|Czytelnik]]\|miejsce= Warszawa\| data=1979\|isbn=83-07-00233-8\|odn=tak}} * {{cytuj książkę\|nazwisko=Pietrzykowski\|imię=Michał\|tytuł=Mitologia starożytnej Grecji\|wydawca =Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe\|miejsce=Warszawa\|data=1983\|seria=Mitologie świata\|isbn=83-221-0111-2\|odn=tak}} * {{cytuj książkę\|nazwisko=Schmidt\|imię=Joël\|tytuł=Słownik mitologii greckiej i rzymskiej\|wydawca =Książnica\|miejsce=Katowice\|data=2006\|seria=Słowniki encyklopedyczne „Książnicy”\|isbn=978-83-7132-841-1\|odn=tak}}

Meduza (gorgona): Różnice pomiędzy wersjami