Białorzytka pustynna: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
poprawione, +, źródła/przypisy
Linia 17:
|gatunek = '''białorzytka pustynna'''
|synonimy =
* ''Saxicola deserti'' <small>Temminck, 1825</small>{{r|ibchbwa}}
|ranga podtaksonu = [[podgatunek|Podgatunki]]
|podtaksony =
Linia 24:
* ''O. d. oreophila'' <small>(Oberholser, 1900)</small>
|status IUCN = LC
|IUCN id = 14755022710325
|wikispecies = Oenanthe deserti
|commons = Category:Oenanthe deserti
Linia 30:
[[Plik:Oenanthe deserti homochroa MHNT 223 Messaad Algerie.jpg|thumb|''Oenanthe deserti homochroa'']]
 
'''Białorzytka pustynna''' (''Oenanthe deserti'') – [[gatunek (biologia)|gatunek]] ptaka z rodziny [[muchołówkowate|muchołówkowatych]] (Muscicapidae). Samce są podobne do czarnogłowej odmiany [[białorzytka rdzawa|białorzytki rdzawej]], ale mają cały czarny ogon. Do Polski zalatuje wyjątkowo.
 
Na terenie [[Polska|Polski]] gatunek ten jest objęty [[Gatunkowa ochrona zwierząt|ścisłą ochroną gatunkową]]<ref>Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną {{Dziennik Ustaw|2004|220|2237}}</ref>.
 
== Podgatunki i zasięg występowania ==
== Systematyka ==
Wyróżniono[[Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny]] wyróżnia trzy podgatunki ''O. deserti''{{r|ioc|ibc}}:
* ''OenantheO. desertid. homochroa'' – północna [[Afryka]] na wschód po północno-zachodni [[Egipt]]. Poza sezonem lęgowym [[Sahara]] i północna strefa [[Sahel (region geograficzny)|Sahelu]]{{r|hbwa}}.
* ''OenantheO. desertid. deserti'' – północno-wschodni [[Egipt]] przezi wschodni [[ŚrodkowyLewant]], Wschóddalej, nieregularnie, po [[Azerbejdżan]] do(i prawdopodobnie [[MongoliaArmenia|MongoliiArmenię]]), orazpołudniowy [[Kazachstan]], [[Afganistan]] i [[Mongolia|Mongolię]]. Poza sezonem lęgowym północno-wschodnia Afryka (w tym [[Sokotra]]) i południowo-zachodnia [[Azja]]{{r|hbwa}}.
* ''O. d. oreophila'' – [[Kaszmir (region)|Kaszmir]] na wschód po [[Nepal]], [[Pamir]], [[Wyżyna Tybetańska|Wyżynę Tybetańską]] i zachodnie [[Chiny]] (południowy [[Sinciang|Xinjiang]]). Poza sezonem lęgowym [[Arabia]], południowo-zachodnia Azja oraz północno-zachodnie i centralne [[Indie]]{{r|hbwa}}.
* ''Oenanthe deserti oreophila'' – [[Himalaje]], [[Tybet (region)|Tybet]] i zachodnie [[Chińska Republika Ludowa|Chiny]].
 
Granice zasięgów ptaków danego podgatunku nie są dokładnie określone, powyższe są jedynie przybliżone{{r|hbwa}}. W [[Polsce]] obserwowano dwukrotnie młodociane samce w październiku 1997 (jednego na [[Półwysep Helski|Półwyspie Helskim]], jednego w [[Darłówko|Darłówku]]){{r|ptlist}}, następnie na Helu młodocianą samicę 13 października 2016 i w kolejnych dniach{{r|clanga}}.
{{Przypisy|przypisy =
<ref name=ibc>{{cytuj stronę |url = http://ibc.lynxeds.com/species/desert-wheatear-oenanthe-deserti|tytuł = Desert Wheatear (''Oenanthe deserti'')|opublikowany = IBC: The Internet Bird Collection| data dostępu = 2012-11-27| język = en}}</ref>
<ref name=ioc>{{Cytuj stronę |autor = Frank Gill, David Donsker |url = http://web.archive.org/web/20131015194129/http://www.worldbirdnames.org/n-chats.html |tytuł = Family Muscicapidae|opublikowany = IOC World Bird List: Version 3.2 |język = en |data dostępu = 2012-11-27}}</ref>}}
 
== BibliografiaMorfologia ==
Długość ciała wynosi 14–15 cm, masa ciała 15–34 g{{r|hbwa}}. Wielkością i sylwetką białorzytki pustynne przypominają [[białorzytka zwyczajna|białorzytki zwyczajne]]. Występuje [[dymorfizm płciowy]] w upierzeniu. U samca gardło i policzek czarne oraz czarny ogon i białe [[skrzydło ptaka|białe barkówki]], które u stojącego ptaka oddzielają płowy wierzch ciała od czarnych skrzydeł. Kuper i pokrywy nadogonowe białe. U samicy brak czarnych elementów na głowie, ponadto jest mniej rozpoznawalna – cechą rozpoznawczą jest biały kuper i całkowicie czarny ogon{{r|ptlist}}.
# {{cytuj książkę |nazwisko = Sterry | imię = Paul | nazwisko2 = Cleve | imię2 = Andrew | nazwisko3 =Clements | imię3 =Andy |nazwisko4 =Godfellow | imię4 =Peter | tytuł =Ptaki Europy: przewodnik | miejsce = Warszawa | rok = 2007| wydawca=Świat Książki | isbn =}}
 
== Ekologia i zachowanie ==
Białorzytki pustynne gniazdują na [[step]]ach, półpustyniach i obrzeżach [[pustynia|pustyń]] z nielicznymi roślinami, nad brzegami rzek, w [[ued]]ach, kamieniołomach i ruinach. Podczas zimowania przebywają na podobnych siedliskach, jak w trakcie lęgów. Żywią się głównie owadami, zjadają również niewielkie nasiona{{r|ptlist}}.
 
Okres lęgowy w [[Maroko]] trwa od lutego do czerwca, od środka marca do końca maja w [[Algieria|Algierii]] i [[Tunezja|Tunezji]], od maja do lipca w Egipcie{{r|hbwa}}. Gniazdo to raczej nieporęczna konstrukcja, utworzona z trawy i korzonków. Wyściółkę stanowią delikatniejsze trawy, wełna, włosie lub pióra. Umiejscowione jest w zagłębieniu przy drogach, na brzegu rzeki, ścianie skalnej, ścianie, na moście lub innej budowli, pod kamieniem, krzewem lub stertą kamieni, między wystającymi korzeniami lub w starej norze gryzonia. Zniesienie liczy od 3 do 6 [[jajo (biologia)|jaj]]{{r|blpdf}}.
 
== Status ==
[[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|IUCN]] uznaje białorzytkę pustynną za [[gatunek najmniejszej troski]] (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2016). [[BirdLife International]] wymienia 5 [[ostoje ptaków IBA|ostoi ptaków IBA]], w których stwierdzono te białorzytki{{r|birdlife}}.
 
{{Przypisy|2|przypisy =
<ref name=ibcbirdlife>{{cytuj stronę | url = http://ibcwww.lynxedsbirdlife.comorg/datazone/species/desert-wheatear-oenanthe-desertifactsheet/22710325 | tytuł = Desert Wheatear (''Oenanthe deserti'') | opublikowany = IBC: TheBirdLife InternetInternational Bird Collection| data dostępu = 2012-11-27|16 język =października en2016}}</ref>
<ref name=blpdf>{{cytuj stronę | url = http://www.birdlife.org/datazone/userfiles/file/Species/erlob/summarypdfs/22710325_oenanthe_deserti.pdf | tytuł = ''Oenanthe deserti'' -- (Temminck, 1825) | autor = Ashpole, J., Burfield, I., Ieronymidou, C., Pople, R., Wheatley, H. & Wright, L.
| data = 31 marca 2015 | opublikowany = BirdLife International | data dostępu = 16 października 2016}}</ref>
<ref name=hbwa>{{cytuj stronę | url = http://www.hbw.com/species/desert-wheatear-oenanthe-deserti | autor = Collar, N. | rok = 2016 | tytuł = Desert Wheatear (''Oenanthe deserti'') | praca = del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive | data dostępu = 16 października 2016}}</ref>
<ref name=clanga>{{cytuj stronę | url = http://www.clanga.com/index.php/news/show//pl/ | tytuł = Obserwacje | opublikowany = Clanga | data dostępu = 16 października 2016}}</ref>
<ref name=ioc>{{Cytuj stronę | autor = Frank Gill, David Donsker | url = http://web.archive.org/web/20131015194129/http://www.worldbirdnames.org/n-bow/chats.html/ | tytuł = FamilyChats, Old World flycatchers Muscicapidae| opublikowany = IOC World Bird List: Version 36.23 | język = en | data = 20 lipca 2016 | data dostępu = 2012-11-2716 października 2016}}</ref>}}
<ref name=ptlist>{{cytuj książkę | tytuł = Ptaki Polski. Kompletna lista 450 stwierdzonych gatunków | rok = 2015 | autor = Dominik Marchowski | wydanie = 1 | wydawca = SBM | miejsce = Warszawa | isbn = 9788378459835 | strony = 411}}</ref>
}}
 
[[Kategoria:Muchołówkowate]]