Edmund Różycki: Różnice pomiędzy wersjami

'''Edmund Różycki''' (ur. [[16 sierpnia]] [[1827]] w Agatówce<ref>{{SgKP|XV_cz.1|12|Agatówka}}</ref> na [[Wołyń|Wołyniu]], zm. [[23 maja]] [[1893]] w [[Kraków|Krakowie]]) – najważniejsza{{według kogo|data=2016-04}} postać [[powstanie styczniowe|powstania styczniowego]] na [[Ukraina (Naddnieprze)|Ukrainie]]: naczelnik [[Komitet Prowincjonalny Rusi|Wydziału Prowincjonalnego Rusi]], który był podporządkowany [[Komitet Centralny Narodowy|Komitetowi Centralnemu Narodowemu]], dowódca tzw. jazdy wołyńskiej. Różycki kontynuował rodzinną tradycję powstańczą, zapoczątkowaną przez ojca [[Karol Różycki|Karola]], oficera napoleońskiego i uczestnika [[Powstanie listopadowe|powstania listopadowego]].

 

=== Młodość ===

Edmund Różycki urodził się [[16 sierpnia]] [[1827]] roku w Agatówce, 18 kilometrów na północ od [[Berdyczów|Berdyczowa]], w rodzinnym majątku Różyckich, jako najmłodsze dziecko [[Karol Różycki|Karola]] i Marii z Czajkowskich. Według anegdoty, w czasie powstania listopadowego do domu w Hucie Cudnowskiej, gdzie aktualnie przebywał, wkroczyła carska policja i zapytała chłopca: „Gdzie Tato?” Mały Mundek miał odpowiedzieć: „poszedł bić Moskali”. – A ty, jak wyrośniesz, co będziesz robił? – indagował oficer. – I ja będę bił! Rząd rosyjski zamierzał uprowadzić Edmunda, a także jego starszego brata Stanisława, by móc szantażować ojca, ale rodzina zdołała ukryć obu chłopców na terenie austriackiej [[Galicja (Europa Środkowa)|Galicji]]. Karol wraz ze starszym synem udali się na emigrację, natomiast Edmund został przemycony przez zaufanego człowieka z powrotem na Wołyń. Ukrywał się tam pod zmienionym nazwiskiem, prawdopodobnie jednak policja wpadła na jego trop i musiał szukać schronienia u Zuzanny Pilchowskiej w [[Kijów|Kijowie]], a po jej śmierci – u pp. Szymanowskich. W 1840 władze odkryły jego tożsamość i odesłały do [[Petersburg]]a „pod opiekę” bratu cara [[Mikołaj I Romanow|Mikołaja]], wielkiemu księciu Michałowi, który pełnił funkcję szefa rosyjskich szkół wojskowych. Jeśli wierzyć [[Marian Karol Dubiecki|Marianowi Dubieckiemu]], autorowi szkicu biograficznego o Różyckim, w czasach petersburskich sprawował nad nim opiekę pewien weteran 1831 roku, posiadający polski modlitewnik. Można domniemywać, że Edmund wszedł również w kontakt z młodzieżą polską uniwersytetu petersburskiego, aczkolwiek nie potwierdzają tego poważne źródła. W każdym razie udało się go uchronić przed rusyfikacją.