Artur Rubinstein: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
AusLodz (dyskusja | edycje)
istotne merytoryczne... pamiątki po A. Rubinsteinie w Łodzi
poprawa przek., WP:SK+ToS+mSK, drobne redakcyjne za źrodlem, drobne techniczne, dubel informacji, uporządkowanie
Linia 27:
|www =
}}
'''Artur Rubinstein''' (ur. [[28 stycznia]] [[1887]]<ref>Bożena Pellowska-Chudobińska ''Łódzkie koncerty Artura Rubinsteina'', Międzynarodowa Fundacja Muzyczna im. Artura Rubinsteina w Łodzi, Łódź 2011, ISBN 978-83-63150-00-6 s. 7 tam też wyjaśniono genezę innych dat urodzenia</ref> w [[Łódź|Łodzi]], zm. [[20 grudnia]] [[1982]] w [[Genewa|Genewie]])<ref name=CPL>[http://www.culture.pl/baza-muzyka-pelna-tresc/-/eo_event_asset_publisher/eAN5/content/artur-rubinstein Culture.pl - Artur Rubinstein] {{lang|pl}} [dostęp 2011-10-05]</ref> – polski [[fortepian|pianista]] pochodzenia [[Żydzi|żydowskiego]].
 
W swojej ponad 80-letniej karierze pianisty wystąpił ponad 6000 razy. Znany był jako wirtuoz i odtwórca muzyki [[Fryderyk Chopin|Chopina]], [[Johannes Brahms|Brahmsa]], [[Franz Schubert|Schuberta]], [[Robert Schumann|Schumanna]], [[Antonín Dvořák|Dvořáka]], [[Sergiusz Rachmaninow|Rachmaninowa]] i [[Karol Szymanowski|Szymanowskiego]]. Występował z wieloma uznanymi orkiestrami i dyrygentami oraz grał m.in. z [[Pablo Casals|Pablem Casalsem]], [[Jacques Thibaud|Jacques’em Thibaud]] i [[Roman Totenberg|Romanem Totenbergiem]].
 
== Życiorys ==
Od dziecka przejawiał uzdolnienia muzyczne, już w wieku siedmiu lat wystąpił w koncercie charytatywnym. Pierwsze lekcje gry na fortepianie pobierał u Adolfa Prechnera w Łodzi. Rodzice, zamożni łódzcy mieszczanie żydowscy, wysłali go do [[Warszawa|Warszawy]], gdzie uczył się u [[Aleksander Różycki|Aleksandra Różyckiego]]. W 1897 wyjechał do [[Berlin]]a, gdzie uczył się w Wyższej Szkole Muzycznej, pobierał lekcje gry na fortepianie u [[Karl Heinrich Barth|Henryka Bartha]]. Jego opiekunem był dyrektor akademii, [[Joseph Joachim|Józef Joachim]]. W czasie studiów wiele koncertował przed berlińską publicznością, debiutował 1 grudnia 1900 w berlińskiej Beethoven-Saal. W kwietniu 1902 koncertował w Filharmonii Warszawskiej pod batutą [[Emil Młynarski|Emila Młynarskiego]]. W 1902, z polecenia Joachima, zaprezentował się [[Ignacy Jan Paderewski|Paderewskiemu]] w [[Szwajcaria|Szwajcarii]], zyskując jego przychylność i uznanie. W 1904 przeniósł się do [[Paryż]]a, skąd odbywał liczne tournées po [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] (1906), [[Europa|Europie]] i [[Ameryka Południowa|Ameryce Południowej]]. Wielokrotnie koncertował też w Polsce – w Łodzi, Warszawie, [[Lwów|Lwowie]], [[Kraków|Krakowie]] i [[Zakopane]]m.
[[Plik:Arthur Rubinstein 1906.jpg|thumb|240px|Artur Rubinstein, 1906]]
[[Plik:Zaproszenie na Festiwal Polski w Paryżu.jpg|thumb|240px|Zaproszenie na Festiwal Polski w Paryżu w 1927 r. z udziałem Rubinsteina]]
[[Plik:Arthur Rubinstein.jpg|thumb|240px|Artur Rubinstein, 1937<br />(fot. [[Carl Van Vechten]])]]
{{Galeria
|Nazwa = Upamiętnienie
|wielkość = 240
|pozycja = right
|Plik:Odlew dłoni Artura Rubinsteina.JPG|Odlew dłoni Artura Rubinsteina
|Plik:Pomnik Rubisteina Lodz.jpg|Pomnik Artura Rubinsteina na [[Ulica Piotrkowska w Łodzi|ul. Piotrkowskiej]] w [[Łódź|Łodzi]]
|Plik:Piotrkowska 78 dom A Rubinsteina Łódź.jpg|Tablica pamiątkowa na kamienicy przy ulicy Piotrkowskiej 78 w Łodzi
|Plik:Pamiątkowy medal - Artur Rubinstein.jpg|Medal [[Muzeum Miasta Łodzi]] z okazji 100. rocznicy urodzin Artura Rubinsteina
|Plik:Bdg ZSMuzycznych1 6-2015.jpg|Tablica pamiątkowa na budynku [[Zespół Szkół Muzycznych w Bydgoszczy|Zespołu Szkół Muzycznych im. Artura Rubinsteina w Bydgoszczy]]
}}
 
'''Artur Rubinstein''' (ur. [[28 stycznia]] [[1887]]<ref>Bożena Pellowska-Chudobińska ''Łódzkie koncerty Artura Rubinsteina'', Międzynarodowa Fundacja Muzyczna im. Artura Rubinsteina w Łodzi, Łódź 2011, ISBN 978-83-63150-00-6 s. 7 tam też wyjaśniono genezę innych dat urodzenia</ref> w [[Łódź|Łodzi]], zm. [[20 grudnia]] [[1982]] w [[Genewa|Genewie]])<ref name=CPL>[http://www.culture.pl/baza-muzyka-pelna-tresc/-/eo_event_asset_publisher/eAN5/content/artur-rubinstein Culture.pl - Artur Rubinstein] {{lang|pl}} [dostęp 2011-10-05]</ref> – polski [[fortepian|pianista]] pochodzenia [[Żydzi|żydowskiego]].
W 1932 poślubił córkę polskiego dyrygenta, Emila Młynarskiego – Anielę. W 1933 w [[Buenos Aires]] w [[Argentyna|Argentynie]] urodziła się [[Eva Rubinstein]]. W 1939 Rubinsteinowie opuścili Europę i zamieszkali w Stanach Zjednoczonych. W USA koncertował, m.in. na rzecz uchodźców z okupowanej Polski i innych krajów Europy.
 
W swojej ponad 80-letniej karierze pianisty wystąpił ponad 6000 razy. Znany był jako wirtuoz i odtwórca muzyki [[Fryderyk Chopin|Chopina]], [[Johannes Brahms|Brahmsa]], [[Franz Schubert|Schuberta]], [[Robert Schumann|Schumanna]], [[Antonín Dvořák|Dvořáka]], [[SergiuszSiergiej Rachmaninow|Rachmaninowa]] i [[Karol Szymanowski|Szymanowskiego]]. Występował z wieloma uznanymi orkiestrami i dyrygentami oraz grał m.in. z [[PabloPau Casals|Pablem Casalsem]], [[Jacques Thibaud|Jacques’em Thibaud]] i [[Roman Totenberg|Romanem Totenbergiem]].
W 1945, podczas uroczystości podpisania [[Karta Narodów Zjednoczonych|Karty Narodów Zjednoczonych]], wobec braku polskiej flagi, wyraził oburzenie i ostentacyjnie zagrał [[Hymn Polski|Mazurka Dąbrowskiego]]. Występ poprzedził słowami:
“W tej Sali, w której zebrały się wielkie narody, aby uczynić ten świat lepszym, nie widzę flagi Polski, za którą toczono tę okrutną wojnę” i dodał: “A więc teraz zagram polski hymn narodowy”<ref>[http://www.msz.gov.pl/pl/polityka_zagraniczna/organizacje_miedzynarodowe/organizacja_narodow_zjednoczonych/polska_w_onz ''MSZ: Polska w ONZ'']. [[Aleksander Bregman]] ''Dzieje pustego fotela: konferencja w San Francisco i sprawa polska,'' Londyn 1947</ref>.
 
== Życiorys ==
W 1946 otrzymał obywatelstwo USA.
Od dziecka przejawiał uzdolnienia muzyczne, już w wieku siedmiu lat wystąpił w koncercie charytatywnym. Pierwsze lekcje gry na fortepianie pobierał u Adolfa Prechnera w Łodzi. Rodzice, zamożni łódzcy mieszczanie żydowscy, wysłali go do [[Warszawa|Warszawy]], gdzie uczył się u [[Aleksander Różycki|Aleksandra Różyckiego]]. W 1897 wyjechał do [[Berlin]]a, gdzie uczył się w Wyższej Szkole Muzycznej, pobierał lekcje gry na fortepianie u [[Karl Heinrich Barth|Henryka Bartha]]. Jego opiekunem był dyrektor akademii, [[Joseph Joachim|Józef Joachim]]. W czasie studiów wiele koncertował przed berlińską publicznością, debiutował 1 grudnia 1900 w berlińskiej Beethoven-Saal. W kwietniu 1902 koncertował w Filharmonii Warszawskiej pod batutą [[Emil Młynarski|Emila Młynarskiego]]. W 1902, z polecenia Joachima, zaprezentował się [[Ignacy Jan Paderewski|Paderewskiemu]] w [[Szwajcaria|Szwajcarii]], zyskując jego przychylność i uznanie. W 1904 przeniósł się do [[Paryż]]a, skąd odbywał liczne tournées po [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] (1906), [[Europa|Europie]] i [[Ameryka Południowa|Ameryce Południowej]]. Wielokrotnie koncertował też w Polsce – w Łodzi, Warszawie, [[Lwów|Lwowie]], [[Kraków|Krakowie]] i [[Zakopane]]m.
 
W 1932 poślubił córkę polskiego dyrygenta, Emila Młynarskiego – Anielę. W 1933 w [[Buenos Aires]] w [[Argentyna|Argentynie]] urodziła się [[Eva Rubinstein]]. W 1939 Rubinsteinowie opuścili Europę i zamieszkali w Stanach Zjednoczonych. W USA koncertował, m.in. na rzecz uchodźców z okupowanej Polski i innych krajów Europy.
W 1960 był honorowym przewodniczącym [[Jury (sąd konkursowy)|jury]] podczas [[VI Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina|VI Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina]].
 
“WW 1945, podczas uroczystości podpisania [[Karta Narodów Zjednoczonych|Karty Narodów Zjednoczonych]], wobec braku polskiej flagi, wyraził oburzenie i ostentacyjnie zagrał [[Hymn Polski|Mazurka Dąbrowskiego]]. Występ poprzedził słowami: „W tej Sali, w której zebrały się wielkie narody, aby uczynić ten świat lepszym, nie widzę flagi Polski, za którą toczono tę okrutną wojnę” i dodał: “A„A więc teraz zagram polski hymn narodowy”<ref>[http://www.msz.gov.pl/pl/polityka_zagraniczna/organizacje_miedzynarodowe/organizacja_narodow_zjednoczonych/polska_w_onz ''MSZ: Polska w ONZ'']. [[Aleksander Bregman]] ''Dzieje pustego fotela: konferencja w San Francisco i sprawa polska,'' Londyn 1947</ref>. W 1946 otrzymał obywatelstwo USA.
Podczas otwarcia konkursu wykonał ''Koncert fortepianowy f-moll'' [[Fryderyk Chopin|Fryderyka Chopina]] z udziałem Orkiestry Filharmonii Narodowej pod dyrekcją [[Witold Rowicki|Witolda Rowickiego]].
 
W 1960 był honorowym przewodniczącym [[jury]] podczas [[VI Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina|VI Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina]]. Podczas otwarcia konkursu wykonał ''Koncert fortepianowy f-moll'' [[Fryderyk Chopin|Fryderyka Chopina]] z udziałem Orkiestry Filharmonii Narodowej pod dyrekcją [[Witold Rowicki|Witolda Rowickiego]]. Ostatni raz odwiedził Polskę, w tym Warszawę, w 1979. W cukierni [[Andrzej Blikle|A. Bliklego]] przy [[Ulica Nowy Świat w Warszawie|ul. Nowy Świat]] znajdują się zdjęcia pamiątkowe z wizyty artysty. [[Polskie Nagrania „Muza”]] wydały wówczas płytę z jego koncertem z 1960.
 
Rubinstein otrzymał też tytuł doktora honoris causa Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina (obecnie [[Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina|Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie]]<ref>[http://www.chopin.edu.pl/pl/uniwersytet/dzieje-uczelni/doktorzy-honoris-causa Doktorzy honoris causa UMFC]</ref>).
 
Artur Rubinstein był wielkim miłośnikiem cygar. Do czasu rewolucji komunistycznej miał nawet własną plantację tytoniu na [[Kuba|Kubie]].
Zmarł 20 grudnia 1982 w [[Genewa|Genewie]]. [[Kremacja|Urna z popiołem]] pochowana jest niedaleko [[Jerozolima|Jerozolimy]] na zboczu góry Orah<ref>{{Cytuj stronę | url = http://podroze.gazeta.pl/podroze/1,114158,2515688.html | tytuł = Zachód słońca nad grobem Rubinsteina | autor = Andrzej Niziołek | data = 2007-05-01 | opublikowany = Gazeta.pl | data dostępu = 2015-09-30 | archiwum = http://web.archive.org/save/http://podroze.gazeta.pl/podroze/1,114158,2515688.html | zarchiwizowano = 2015-09-30}}</ref>.
 
== Ciekawostki ==
Artur Rubinstein był wielkim miłośnikiem cygar. Do czasu rewolucji komunistycznej miał nawet własną plantację tytoniu na [[Kuba|Kubie]].
 
Podczas pierwszej konferencji [[Organizacja Narodów Zjednoczonych|ONZ]] w 1945, Rubinstein zamanifestował swój patriotyzm na koncercie dla delegatów. Wyraził swoje rozczarowanie faktem, że na konferencji nie było delegacji z Polski, po czym rozpoczął koncert od zagrania Mazurka Dąbrowskiego. Publiczność zareagowała na to owacjami na stojąco.
 
Nela Rubinstein – żona artysty jest autorką słynnej książki kucharskiej, ''Nela's Cookbook'', opublikowanej w [[Nowy Jork|Nowym Jorku]] w 1983. W Polsce została wydana pt. ''Kuchnia Neli'' (wyd. Muza, pełna wersja z 2001). Książka jest zapisem upodobań kulinarnych jej męża i bohemy artystycznej Nowego Jorku, [[Los Angeles]], Paryża. ''Nela's Cookbook'' nadal stanowi źródło inspiracji dla wielbicieli talentu i sztuki życia Artura Rubinsteina.
 
Przyjaźnił się między innymi z [[Karol Szymanowski|Karolem Szymanowskim]], [[Pablo Picasso|Pablem Picassem]], [[Grzegorz Fitelberg|Grzegorzem Fitelbergiem]].
 
Zmarł 20 grudnia 1982 w [[Genewa|Genewie]]. [[Kremacja|Urna z popiołem]] pochowana jest niedaleko [[Jerozolima|Jerozolimy]] na zboczu góry Orah<ref>{{Cytuj stronę | url = http://podroze.gazeta.pl/podroze/1,114158,2515688.html | tytuł = Zachód słońca nad grobem Rubinsteina | autor = Andrzej Niziołek | data = 2007-05-01 | opublikowany = Gazeta.pl | data dostępu = 2015-09-30 | archiwum = http://web.archive.org/save/http://podroze.gazeta.pl/podroze/1,114158,2515688.html | zarchiwizowano = 2015-09-30}}</ref>.
== Upamiętnienie ==
Od 1974 w [[Izrael]]u organizowany jest [[Międzynarodowy Mistrzowski Konkurs Pianistyczny im. Artura Rubinsteina]].
 
Od 4 kwietnia 1984 [[Filharmonia Łódzka im. Artura Rubinsteina|Filharmonia Łódzka]] nosiła nazwę Państwowej Filharmonii im. Artura Rubinsteina w Łodzi. 30 sierpnia 1999 Zarząd Województwa Łódzkiego uchwałą nadał placówce obecną nazwę: Filharmonia Łódzka im. Artura Rubinsteina
 
4 listopada 1991 [[Zespół Szkół Muzycznych w Bydgoszczy|Państwowy Zespół Szkół Muzycznych w Bydgoszczy]] przyjął imię Artura Rubinsteina.
 
Od 199... r. w Muzeum Miasta Łodzi znajduje się jedyna i największa na świecie ekspozycja pamiątek po Arturze Rubinsteinie w tzw. Galerii Muzyki im. Artura Rubinsteina, przekazanych przez jego rodzinę[https://muzeum-lodz.pl/pl/muzeum/wystawy/wystawa-stala-z-dziejow-lodzi?start=2].
Od 1993 w [[Bydgoszcz]]y odbywa się [[Międzynarodowy Konkurs Młodych Pianistów Arthur Rubinstein in memoriam|Międzynarodowy Konkurs Młodych Pianistów „Arthur Rubinstein in memoriam”]], którego dyrektorem i inicjatorem jest Ewa Stąporek-Pospiech, dyrektor Państwowego Zespołu Szkół Muzycznych w Bydgoszczy. Konkurs odbywa się pod patronatem Ewy Rubinstein, córki słynnego pianisty<ref>[http://www.konkurs-rubinstein.bydgoszcz.pl/ Konkurs Rubinsteina w Bydgoszczy]</ref>.
 
Rok 2007 został w Polsce ogłoszony m.in. rokiem Artura Rubinsteina (obok [[Karol Szymanowski|Karola Szymanowskiego]], [[Stanisław Wyspiański|Stanisława Wyspiańskiego]], [[Joseph Conrad|Josepha Conrada]]).
 
Nela Rubinstein – żona artysty jest autorką słynnej książki kucharskiej, ''Nela's Cookbook'', opublikowanej w [[Nowy Jork|Nowym Jorku]] w 1983. W Polsce została wydana pt. ''Kuchnia Neli'' (wyd. Muza, pełna wersja z 2001). Książka jest zapisem upodobań kulinarnych jej męża i bohemy artystycznej Nowego Jorku, [[Los Angeles]], Paryża. ''Nela's Cookbook'' nadal stanowi źródło inspiracji dla wielbicieli talentu i sztuki życia Artura Rubinsteina.
W 2008 w Łodzi utworzono Międzynarodową Fundację Muzyczną im. Artura Rubinsteina, która organizuje [[Rubinstein Piano Festival]]. Dotychczas odbyły się trzy edycje festiwalu (2008, 2011 i 2013).
 
== Pamiętniki ==
Linia 86 ⟶ 72:
* [[Order Odrodzenia Polski|Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski]] (1926)<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Polonia Restituta | czasopismo = [[Gazeta Lwowska (1810–1939)|Gazeta Lwowska]] | strony = 2 | data = Nr 101 z 6 maja 1926 | url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=30367}}</ref>
 
== Upamiętnienie ==
<gallery>
Od 1974 w [[Izrael]]u organizowany jest [[Międzynarodowy Mistrzowski Konkurs Pianistyczny im. Artura Rubinsteina]]. Od 4 kwietnia 1984 [[Filharmonia Łódzka im. Artura Rubinsteina|Filharmonia Łódzka]] nosiła nazwę Państwowej Filharmonii im. Artura Rubinsteina w Łodzi. 30 sierpnia 1999 Zarząd Województwa Łódzkiego uchwałą nadał placówce obecną nazwę: Filharmonia Łódzka im. Artura Rubinsteina. 4 listopada 1991 [[Zespół Szkół Muzycznych w Bydgoszczy|Państwowy Zespół Szkół Muzycznych w Bydgoszczy]] przyjął imię Artura Rubinsteina.
Plik:Odlew dłoni Artura Rubinsteina.JPG|Odlew dłoni Artura Rubinsteina
 
Plik:Pomnik Rubisteina Lodz.jpg|Pomnik Artura Rubinsteina na [[Ulica Piotrkowska|ul. Piotrkowskiej]] w [[Łódź|Łodzi]]
Od 1993 w [[Bydgoszcz]]y odbywa się [[Międzynarodowy Konkurs Młodych Pianistów Arthur Rubinstein in memoriam|Międzynarodowy Konkurs Młodych Pianistów „Arthur Rubinstein in memoriam”]], którego dyrektorem i inicjatorem jest Ewa Stąporek-Pospiech, dyrektor Państwowego Zespołu Szkół Muzycznych w Bydgoszczy. Konkurs odbywa się pod patronatem Ewy Rubinstein, córki słynnego pianisty<ref>[http://www.konkurs-rubinstein.bydgoszcz.pl/ Konkurs Rubinsteina w Bydgoszczy]</ref>.
Plik:Piotrkowska 78 dom A Rubinsteina Łódź.jpg|Tablica pamiątkowa na kamienicy przy ulicy Piotrkowskiej 78 w Łodzi
 
Plik:Pamiątkowy medal - Artur Rubinstein.jpg|Medal [[Muzeum Miasta Łodzi]] z okazji 100. rocznicy urodzin Artura Rubinsteina
Rok 2007 został w Polsce ogłoszony m.in. rokiem Artura Rubinsteina (obok [[Karol Szymanowski|Karola Szymanowskiego]], [[Stanisław Wyspiański|Stanisława Wyspiańskiego]], [[Joseph Conrad|Josepha Conrada]]).
Plik:Bdg ZSMuzycznych1 6-2015.jpg|Tablica pamiątkowa na budynku [[Zespół Szkół Muzycznych w Bydgoszczy|Zespołu Szkół Muzycznych im. Artura Rubinsteina w Bydgoszczy]]
 
</gallery>
OdW 199.2008 w Łodzi utworzono Międzynarodową Fundację Muzyczną im. Artura Rubinsteina, która organizuje [[Rubinstein Piano Festival]]. rDotychczas odbyły się trzy edycje festiwalu (2008, 2011 i 2013). wW Muzeum Miasta Łodzi znajduje się jedyna i największa na świecie ekspozycja pamiątek po Arturze Rubinsteinie w tzw. Galerii Muzyki im. Artura Rubinsteina, przekazanych przez jego rodzinę<ref>[https://muzeum-lodz.pl/pl/muzeum/wystawy/wystawa-stala-z-dziejow-lodzi?start=2 Wystawa stała „Z dziejów Łodzi. Historia - Kultura - Codzienność” – Galeria Muzyki im. Artura Rubinsteina]</ref>.
 
{{Przypisy}}
 
== Bibliografia ==
* [http://www.naxos.com/artistinfo/Artur_Rubinstein/1055.htm NAXOS - Arthur Rubinstein]
 
== Linki zewnętrzne ==
Linia 103 ⟶ 90:
* [http://www.arturrubinstein.pl/?festiwal,31 I Międzynarodowy Festiwal Muzyczny im. Artura Rubinsteina w Łodzi]
* [http://www.arims.org.il/competition2008/pages/english/index.php 12th Arthur Rubinstein International Piano Master Competition, Israel]
* [http://www.arims.org.il/artist.htm arims.org.il - Arthur Rubinstein]
* [https://archiwum.radiopik.pl/service.go?action=details&show.Record.id=79472 Archiwum Dokumentów Fonicznych Polskiego Radia - Artur Rubinstein w rozmowie z Reginą Adamczak]
* [http://repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/6114 Artur Rubinstein w Teatrze Wielkim i w PWSM] - Polska Kronika Filmowa 51A/65, Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej
 
{{Przewodniczący jury Konkursu Chopinowskiego}}