Stanisław Żółkiewski: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Swetoniusz (dyskusja | edycje) →Linki zewnętrzne: linki zewnętrzne |
poprawa ujedn. i przek., usunięcie zbędnych linków do dat |
||
Linia 30:
{{Wikiźródła|Śpiewy historyczne (Niemcewicz)/Duma o Żółkiewskim|Śpiewy historyczne, Duma o Żółkiewskim}}
[[Plik:Kluszyn.png|250px|left|thumb|Plan bitwy]]
'''Stanisław Żółkiewski''' [[herb]]u [[Lubicz (herb szlachecki)|Lubicz]] (ur. [[1547]] w [[Turynka|Turynce]] pod [[Lwów|Lwowem]], zm. [[7 października]] [[1620]] pod [[Mohylów Podolski|Mohylowem]], kilka kilometrów od granicy na [[Dniestr]]ze w [[Mołdawia|Mołdawii]] podczas odwrotu spod [[Bitwa pod Cecorą (1620)|bitwy pod Cecorą]]) – [[Polacy|polski]] [[Magnateria polska|magnat]], od 1618 [[hetman wielki koronny]] i [[kanclerz wielki koronny]], [[hetman polny koronny]] od 1588 do 1618, [[wojewodowie kijowscy|wojewoda kijowski]] od 1608, [[kasztelan]] [[Lwów|lwowski]] od 1590, [[sekretarz królewski]] od 1573, starosta kałuski przed
== Życiorys ==
Linia 42:
W czasie wojny domowej opowiedział się po stronie [[Zygmunt III Waza|Zygmunta III Wazy]]. W 1588 wyróżnił się w [[bitwa pod Byczyną|bitwie pod Byczyną]], gdzie został ciężko ranny{{#tag:ref|Ciężko postrzelony w nogę, która z wiekiem coraz bardziej mu dokuczała – w [[Bitwa pod Kłuszynem|bitwie pod Kłuszynem]] nie mógł dosiąść konia i jechał w [[kolaska|kolasce]].|group="uwaga"}}. W 1589 roku był sygnatariuszem ratyfikacji [[Traktat bytomsko-będziński|traktatu bytomsko-będzińskiego]] na sejmie pacyfikacyjnym<ref>Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae, wydał Maciej Dogiel, t. I, Wilno 1758, s. 239.</ref>. Był stałym doradcą Jana Zamoyskiego. Dzięki jego protekcji otrzymał buławę polną koronną, a w 1590 został kasztelanem lwowskim. W 1595 uczestniczył u boku Zamoyskiego w wyprawie do [[Mołdawia|Mołdawii]] dla osadzenia na tamtejszym tronie polskiego lennika [[Jeremi Mohyła|Jeremiego Mohyły]]. Wziął udział w [[bitwa pod Cecorą (1595)|pierwszej bitwie pod Cecorą]]. W 1596 stłumił [[powstanie Nalewajki|powstanie]] [[Seweryn Nalewajko|Semena Nalewajki]], przy czym w niejasnych okolicznościach doszło do wymordowania kozackich jeńców{{#tag:ref| Sam Żółkiewski tłumaczył to zajście niesubordynacją wojska. Faktem jest też, że hetman obiecał kapitulującemu Nalewajce darowanie życia, zaś ten później został skazany na śmierć – co odbyło się za zgodą króla Zygmunta, a wbrew Żółkiewskiemu.|group="uwaga"}}. W 1597 na miejscu wsi Winniki założył miasto [[Żółkiew]], które stało się siedzibą rodu.
W 1600 wyprawił się z wojskiem polskim na [[Wołoszczyzna|Wołoszczyznę]], przyczyniając się do zwycięstwa Zamoyskiego nad [[Michał Waleczny|Michałem Walecznym]] w [[bitwa pod Bukowem|bitwie pod Bukowem]]. W 1602 przerzucił swoje wojska do [[Estonia|Estonii]], by wziąć udział w [[
W 1607 pokonał siły [[Rokosz Zebrzydowskiego|rokoszu Zebrzydowskiego]] w [[bitwa pod Guzowem|bitwie pod Guzowem]]. W nagrodę w 1608 został mianowany wojewodą kijowskim.
Linia 51:
4 lipca 1610 roku w słynnej [[bitwa pod Kłuszynem|bitwie pod Kłuszynem]] odniósł swe największe zwycięstwo, pokonując oddziałem 2700 husarzy (wspomaganych przez 200 piechurów) armię rosyjską liczącą 30 tys. żołnierzy, wspieraną przez [[Korpus (wojsko)|korpus]] szwedzki liczący 5 tys. wojska, po czym na dwa lata zajął [[Moskwa|Moskwę]]. Wziął do niewoli [[Wasyl IV Szujski|Wasyla Szujskiego]] i jego dwóch braci. Był zwolennikiem osadzenia na tronie moskiewskim syna króla [[Zygmunt III Waza|Zygmunta III Wazy]], [[Władysław IV Waza|Władysława]]<ref>Co sprzeczne było z polityką króla Zygmunta III Wazy.</ref> oraz unii między Polską a Moskwą. 28 sierpnia 1610 podpisał w Moskwie z bojarami rosyjskimi układ, mocą którego królewicz Władysław został ogłoszony carem Rosji.
Na obrady [[Sejm
Od 1612 roku kierował karierą przyszłego hetmana [[Stanisław Koniecpolski (hetman)|Stanisława Koniecpolskiego]], za którego wydał swą córkę [[Katarzyna Żółkiewska|Katarzynę]].
Linia 64:
23 września 1617 podpisał porozumienie z Turcją pod [[Jaruga (miasto)|Jarugą]], mocą którego Rzeczpospolita zrzekła się swoich wpływów w Mołdawii i zobowiązywała się do powstrzymania [[kozacy|kozaków]].
W 1618 został hetmanem i kanclerzem wielkim koronnym. Nie potrafił opanować najazdów tatarskich na Ruś, oskarżany o nieudolność i tchórzostwo po [[bitwa pod Oryninem|porażce pod Oryninem]] w 1618 roku. W 1619 podpisał porozumienie z kozakami pod [[Pawołocz]]ą, gdzie zobowiązali się oni do nienapadania na [[
W 1620 poprowadził źle przygotowaną wyprawę na Mołdawię i poniósł ciężką klęskę w [[bitwa pod Cecorą (1620)|bitwie pod Cecorą]], gdzie zginął w nocy z 6 na 7 października 1620 podczas odwrotu wojsk polskich. Jego głowę osadzoną na pice odesłano [[sułtan]]owi, który na ponad dwa lata umieścił ją nad wejściem do swego pałacu. Do niewoli dostał się też syn hetmana [[Jan Żółkiewski|Jan]], wraz z bezgłowym ciałem ojca wykupiony później przez matkę Reginę z Herburtów. Odzyskane zwłoki pochowano w [[żółkiew]]skiej farze.
| |||