Socjologia religii: Różnice pomiędzy wersjami

Obecnie jednak początki socjologii religii wywodzi się przede wszystkim od '''[[Émile Durkheim|Émile'a Durkheima]]''', który przedstawił własną koncepcję miejsca religii w społeczeństwie w oparciu o swą teorię kolektywnej (zbiorowej) świadomości (sumienia - ''conscience''). Twierdził, że religia jest wytworem społecznym, niezależnym od jednostki, co więcej, że przedmiotem czci w każdej religii jest samo społeczeństwo. Intencją Durkheima było jak najszersze ujęcie zjawisk religijnych. Z tego powodu zaprezentował bardzo ogólną definicję religii. Obejmuje ona następujące elementy: (1) system wierzeń i praktyk odnoszących się do rzeczy świetych (sacrum) oraz (2) integracyjną funkcję religii polegającą na jednoczeniu wiernych we wspólnotę moralną, która reguluje zachowania jednostek. Durkheima nie interesuje treść wierzeń, np. odniesienie do bóstwa czy innych nadprzyrodzonych istot czy rzeczy, ale rola jaką wierzenia spełniają dla społeczeństwa. Podział na rzeczy święte (sacrum) i codzienne (profanum) istnieje w świadomości aktorów społecznych. Nacisk położony na jednoczącą rolę religii pozwala zaliczyć koncepcję Durkheima do nurtu strukturalno-funkcjonalnego.<ref>Kehrer, Gunter (1997)[1988] ''Wprowadzenie do socjologii religii'', Nomos, str. 36-45.</ref>.

Najbardziej wpływowym socjologiem religii pozostaje '''[[Max Weber]]''', przede wszystkim dzięki zastosowaniu i przekształceniu materialistycznego punktu widzenia i analizie wzajemnych form oddziaływania religii i innych instytucji społecznych (zwłaszcza gospodarki, zob. ''[[Etyka protestancka a duch kapitalizmu]]''). Weber stworzył również klasyfikację typów postaw religijnych<ref>Paweł Załęcki ''Typy idealne w socjologii religii Maxa Webera: Analiza struktury kategoryzującej pole religijne'', Kultura i Społeczeństwo nr 224, Warszawa 2003</ref>. W ujęciu Webera jakakolwiek próba zdefiniowania religii przed podjęciem badań nie może przynieść pozytywnego rezultatu. Brak ścisłej definicji nie przeszkadzał uczonemu w podejmowaniu problematyki religijnej. Podstawowy punkt odniesienia stanowiła funkcja motywująca, jaką ma spełniać religia - religia jest taką siłą, która wpływa na proces rozwoju świadomości, postaw i przekonań ludzi wierzących i tym samym umożliwia przekształcanie różnych sfer świata społecznego (np. polityki, gospodarki, etyki).<ref>Robertson, Roland (1970) ''Basic Problems of Definition'', in: The Sociological Interpretation of Religion, Basil Blackwell, pp.34-47; tłum. ,,Podstawowe Problemy Definicyjne", w: F. Adamski (red.) (1983) Socjologia religii. Wybór tekstów, WAM, Kraków.</ref>.