|
[[Plik:Простирание и падение.jpg|thumb|a-a – bieg warstwy, α – kąt upadu warstwy]]
[[Plik:Stratum compass-clar hg.jpg|thumb|Kompas do mierzenia biegu i upadu]]
'''Bieg''' i '''upad''' – parametry położenia warstwy lub innej powierzchni strukturalnej (np. [[uskok]], [[spękanie]]).
'''Bieg''' i '''upad''' – podstawowe parametry stosowane do opisu położenia warstw skalnych oraz pokładów kopalin. W celu jednoznacznego określenia położenia warstw skalnych w przestrzeni podaje się również kierunek zapadania określony względem stron świata.
== Bieg warstwypowierzchni strukturalnej ==
1.# ''Bieg'Linia warstwybiegu''' (rozciągłość)– - ślad ([[krzywa|linii]])linia przecięcia sięmierzonej [[stroppowierzchni (geologia)|stropowej]] lubnp. [[spąg]]owej powierzchni [[warstwaStrop (geologia)|warstwystropu]] ([[pokład]]u lub [[żyła (geologia)Spąg|żyłyspągu]] warstwy) z płaszczyzną poziomą, lub też jest to [[prosta]] (linia) pozioma leżąca na powierzchni warstwy.
# '''Bieg''' – kąt zawarty między kierunkiem północy a linią biegu; [[azymut]] linii biegu.
== Upad powierzchni strukturalnej ==
2. '''Biegiem warstwy''' nazywamy [[azymut]] linii biegu, czyli krawędzi przecięcia się powierzchni strukturalnej (takiej jak [[strop (geologia)|strop]] czy [[spąg]] warstwy) z powierzchnią terenu.
# '''Linia upadu''' – linia leżąca na powierzchni strukturalnej określająca kierunek największego spadku tej powierzchni; prostopadła do linii biegu.
2.# '''Upad warstwy''' to– kąt między linią upadu , czyli linią największego spadku powierzchni strukturalnej a płaszczyzną warstwicowąpoziomą. ▼Bieg wyraża się liczbowo, podając jego [[azymut]] (czyli azymut linii, od 0 do 180°, w szczególnych przypadkach do 360°).
== Upad warstwy ==
1. ''Upad warstwy'' - kierunek największego spadku warstwy, lub inaczej jest to linia leżąca na powierzchni warstwy wyznaczająca jej maksymalny spadek. Przeciwny kierunek nazywany jest wzniosem.
▲2. '''Upad warstwy''' to kąt między linią upadu, czyli linią największego spadku powierzchni strukturalnej a płaszczyzną warstwicową.
Upad wyraża się liczbowo, podając kąt między nim a poziomem (od 0°, co oznacza powierzchnię poziomą, do 90°).
== Zapis parametrów warstwy ==
W zależności od przyjętej nomenklatury parametry położenia danej powierzchni podaje się w wariancie '''trój-''' lub '''dwuczłonowym'''.
W oznaczaniu parametrów biegu i upadu istnieją regionalne różnice. W Polsce najczęściej stosowany jest dwuczłonowy schemat zapisu:
# Na '''zapis trójczłonowy''' składają się '''bieg/upad''' oraz '''kierunek zapadania''' mierzonej powierzchni, gdzie wartość biegu określana jest w zakresie 0-180°, upadu – w zakresie 0-90°, zaś kierunek zapadania powierzchni określany jest symbolami stron świata, np. 120/80 N.
'''AZYMUT UPADU'''/'''UPAD'''
# W '''zapisie dwuczłonowym''' mamy '''azymut linii upadu/upad''', gdzie wartość azymutu linii upadu podawana jest w zakresie 0-360°, zaś upad, analogicznie do zapisu trójczłonowego, w zakresie 0-90° (np. 324/50).
* 20/40 – czyli azymut kierunku upadu wynosi 20 stopni przy upadzie warstwy 40 stopni (natomiast przykładowo w literature angielskojęzycznej taki zapis oznaczał by niejednokrotnie upad 20 stopni o azymucie upadu 40 stopni).
Symbol położenia warstw na mapach geologicznych składa się z dwóch linii – dłuższej, której krawędź usytuowana jest zgodnie biegiem danej warstwy i prostopadłej do niej, krótszej linii symbolizującej kierunek zapadania warstwy. Przy krawędzi symbolizującej bieg warstwy umieszcza się wartość jej upadu.
* ×/0 – zapis dla warstwy poziomej.
W starszej literaturze stosowany jest zapis trójczłonowy:
'''BIEG'''/'''UPAD''' '''KIERUNEK ZAPADANIA''' np.
* 75/30S – czyli azymut linii biegu wynosi 75 stopni na wschód od kierunku południowego, kąt nachylenia w dół wynosi 30 stopni.
* 45/85N (czytaj: ''45 przez 85 na N'') azymut linii biegu wynosi 45 stopni na wschód od północy natomiast upad wynosi 85 stopni (ściana biegnie prawie pionowo, w kierunku godziny trzeciej na zegarku)
Na mapach geologicznych bieg i upad oznaczamy zwykle przez kreskę zgodną z kierunkiem linii biegu z dołączoną z jednej ze stron krótką kreseczką pokazującą kierunek zapadania.
== Linki zewnętrzne ==
| 