Kultura popularna: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
m zamieniam magiczny ISBN na szablon
Linia 92:
==== Sceptyczne podejście do krytyk kultury popularnej ====
Krytyka kultury popularnej, niezależnie od przyjętego podejścia napotyka jednak szereg trudności<ref>{{cytuj książkę | imię = Piotr | nazwisko = Kowalski | autor link = Piotr Kowalski (folklorysta)| tytuł = Popkultura i humaniści. Daleki od kompletności remanent spraw, poglądów i mistyfikacji
| wydawca = Wydawnictwo UJ | miejsce = Kraków | rok = 2004 | strony = 76 | cytat = (...) trzeba zobaczyć coś więcej niż tylko kolejny przykład triumfu ignorancji, który przepowiadano od dawna w kampaniach krytycznych wobec kultury współczesnej. Powody lęków, jakie powodowały wielkimi filozofami i pisarzami (F. Nietzsche, J. Ortega y Gasset, F. Znaniecki, S.I. Witkiewicz i wielu innych), z perspektywy dzisiejszych doświadczeń zdawać się mogą mało dramatyczne. "Arystokratyczne krytyki" odnosiły się bowiem jedynie do tej części społeczeństwa, która – dzięki demokratyzacji oświaty i prawom politycznym – coraz głośniej domagała się, by kultura była czymś skrojonym na jej miarę, dla jej gustów i standardów intelektualnych, i by skutecznie zapewniała jej przyjemności w czasie wolnym od pracy; by w imię demokracji i praw rynku była towarem dostępnym dla każdego. Albo więc trzeba to, co dawne i zbyt wysubtelnione, skroić według jej możliwości odbioru (przeróbki ''ad usum Delphini'' znane są od wieków), albo porzucić to, co wymyślone dla znudzonych pięknoduchów, i produkować jedynie to, czym żywić się będzie zwyczajny, zdroworozsądkowy rozum}}</ref><ref>{{cytuj książkę | imię = Waldemar | nazwisko = Kuligowski | autor link = Waldemar Kuligowski | tytuł = Popkultura jako źródło tożsamości [w:] Kultura popularna (numer 0/2002) | wydawca = Wydawnictwo Rabid | miejsce = Kraków | rok = 2002 | strony = 21 | cytat = Liczne badania empiryczne pokazują wyraźnie, że odbiorcy mediów nie są "kulturowymi frajerami", za jakich mają ich intelektualne elity}}</ref>. Sceptycy podejść krytycznych wskazują między innymi, że o wartości danego przedmiotu kultury decydują nie tyle jego przymioty, ile sposób, w jaki jest on postrzegany, odbierany i od tego, jakie znaczenia przypisuje mu się w praktyce społecznej i tak niektóre dzieła pierwotnie uznawane za popularne i niskie mogą z czasem wejść do [[Kanon (sztuka)|kanonu]] kultury wysokiej – przykładem mogą tu być dramaty [[William Szekspir|Szekspira]], powieści [[Honoré de Balzac|Balzaka]], filmy z [[Charlie Chaplin]]em czy [[jazz|muzyka jazzowa]]. Z drugiej strony nic nie powstrzymuje choćby przed sprowadzeniem przedmiotów kultury uznanych za [[arcydzieło|arcydzieła]] do wymiaru wyłącznie dekoracyjnego. Przykładowo dzieła [[Michał Anioł|Michała Anioła]], czy ich kopie, można potraktować jedynie jako przedmiot skojarzeń [[pornografia|pornograficznych]]. Także uzyskanie przez niektóre wytwory kultury olbrzymiej popularności nie wiąże się z ich deprecjacją (przykładowo obraz [[Mona Lisa|Mony Lisy]] autorstwa [[Leonardo da Vinci]] bywa uznawany za najbardziej znany obraz na świecie co nie niweczy jego znaczenia jako arcydzieła sztuki). Zdaniem apologetów kultury popularnej rozróżnienie na kulturę wysoką i niską współcześnie traci na znaczeniu, w wyniku ruchu [[awangarda (sztuka)|awangardowego]], rewolucji [[Postmodernizm (sztuka)|postmodernistycznej]] i rozwoju kierunku [[pop-art]]<ref>Bürger, Peter (1974/1984) ''Theory of the Avant-Garde'', Minneapolis: University of Minnesota Press</ref><ref>Poggioli, Renato (1968) ''The Theory of the Avant-Garde'', Cambridge: Harvard University Press</ref> i klasyfikacje dzieł na podstawie ich samodzielnych właściwości są rzadko stosowane, a istotniejsze stają się relacje pomiędzy dziełem a czytelnikiem, sposoby odczytania danego przekazu<ref>Eco, Umberto (1979/1994) ''Lector in fabula'', Warszawa: PIW</ref><ref>Eco, Umberto, Rorty, Richard, Culler, Jonathan i Brooke-Rose, Christine (1992/2008) '' Interpretacja i nadinterpretacja (Interpretation and overinterpretation)'', Kraków: Znak, {{ISBN |978-83-240-1017-2}}</ref>. Natomiast elity, nawet jeśli unikają styczności z kulturą popularną albo się jej wstydzą to i tak jednak egzystują w świecie skonstruowanym przez powszechnie występującą kulturę – kultura popularna jest więc faktycznie nie tylko kulturą mas co i kulturą elit.
 
Amerykański socjolog Herbert Julius Gans (''Popular Culture and High Culture'' [[1974]]), którego zalicza się do zwolenników [[pluralizm kulturowy|pluralizmu kulturowego]], w swoim ujęciu zachował rozgraniczenie kultury popularnej i kultury wyższej (a przy tym podział, w którym obok zwykłych ludzi wyróżnia się jednostki wybitne, ponadprzeciętne). W swojej pracy stoi on jednak na stanowisku, że krytyka kultury masowej jest nietrafna, stronnicza i ma podłoże ideologiczne. Uważa, że nie ma dowodów, jakoby miała ona jakiś negatywny wpływ na twórców, odbiorców czy w ogólności na społeczeństwo nawet wówczas, gdy poddana jest regułom komercji. Zdaniem Herberta Juliusa Gansa wszystkie kulturowe zjawiska współistnieją ze sobą bezkonfliktowo, w pewnym sensie uzupełniając się wzajemnie<ref>{{cytuj książkę | imię = Chris | nazwisko = Jenks | autor link = | tytuł = Kultura (seria Kluczowe Idee) | wydawca = Zysk i S-ka | miejsce = Poznań | rok = 1999 | strony = 149-151 | cytat =}}</ref>.
Linia 224:
 
== Bibliografia ==
* ''Kultura masowa'' (antologia tekstów: [[Dwight Macdonald]], Clement Greenberg, [[Marshall McLuhan]], Ernest van Den Haag, Leslie A. Fiedler, Melvin Tumin; wybór, tłumaczenie, przedmowa i posłowie: [[Czesław Miłosz]] ). I wyd.: Paryż [[1959]], Instytut Literacki, Biblioteka Kultury, II wyd.: (komentarz [[Jerzy Szacki (socjolog)|Jerzy Szacki]]) Wydawnictwo Literackie, Kraków 2002 , s. 174, {{ISBN |83-08-03175-7}}
* [[Antonina Kłoskowska]] ''Kultura masowa: krytyka i obrona'' Warszawa, Wyd. PWN, I wyd.: [[1964]], II wyd.: 1980, III wyd.: 1983, IV wyd.: 2005, s. 483, {{ISBN |83-01-01511-X}}
* [[Umberto Eco]] ''Superman w literaturze masowej. Powieść popularna: między retoryką a ideologią'', Kraków 2008, Wyd. Znak (''Il superuomo di massa'' [[1976]])
* Jerzy Jastrzębski ''Czas Relaksu. O literaturze masowej i jej okolicach'', Wrocław [[1982]], Wydawnictwo Ossolineum, {{ISBN |83-04-00343-0}}
* [[John Fiske (medioznawca)|John Fiske]] ''Zrozumieć kulturę popularną'', Kraków 2010, Wyd. UJ, s.216, {{ISBN |978-83-233-2870-4}} (''Understanding Popular Culture'' [[1989]])
* Denis Scheck ''Leksykon amerykańskiej popkultury'', wstęp Bogdan Baran, Wydawnictwo Baran i Suszczyński, Kraków 1996, {{ISBN |83-85845-72-0}} (''King Kong, Spock & Drella'' [[1993]])
* [[Dariusz Czaja]] (red.) ''Mitologie popularne. Szkice z antropologii współczesności'', Kraków [[1994]], Wyd. Universitas, s. 220, {{ISBN |83-7052-152-5}}
* Dominic Strinati (tłum. [[Wojciech Burszta]]) ''Wprowadzenie do kultury popularnej'', Poznań 1998, Wyd. Zysk i Sp. {{ISBN |83-7298-836-6}} (''An Introduction to Theories of Popular Culture'' [[1995]])
* [[Piotr Kowalski (folklorysta)|Piotr Kowalski]] ''(Nie)bezpieczne światy masowej wyobraźni. Studia o literaturze i kulturze popularnej'', Opole [[1996]], Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, {{ISBN |83-85678-63-8}}
* [[Wiesław Godzic]] ''Oglądanie i inne przyjemności kultury popularnej'', Kraków [[1996]], Wyd. Universitas, s. 240, {{ISBN |83-7052-337-4}}
* John Storey (tłum. i posłowie [[Janusz Barański]]) ''Studia kulturowe i badania kultury popularnej. Teorie i metody'', Kraków [[2003]], Wyd.UJ, s. 156, {{ISBN |83-233-1715-1}} (''Cultural Studies & the Study of Popular Culture'' [[1996]])
* [[Umberto Eco]] ''Podziemni Bogowie'' (we wcześniejszych wydaniach ''Semiologia życia codziennego''), Warszawa 1996, Wyd. Czytelnik, {{ISBN |8307024986}}
* [[Tadeusz Żabski]] (red.) ''Słownik literatury popularnej'', wyd. I: Wrocław [[1997]], Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej; wyd. II uzupełnione: Wrocław 2006, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 812, {{ISBN |978-83-229-2767-0}}
* [[Monika Sznajderman]], ''Współczesna Biblia Pauperum. Szkice o wideo i kulturze popularnej'', Kraków [[1998]], Wyd.UJ, s. 118, {{ISBN |83-233-1176-5}}
* Urszula Jarecka, ''Świat wideoklipu'', Warszawa [[1999]], Wyd. Oficyna Naukowa, s. 303, {{ISBN |83-85505-98-9}}
* Lucyna Rożek (red.) ''Kicz, tandeta, jarmarczność w kulturze masowej XX wieku'', Częstochowa 2000, Wydawnictwo WSP w Częstochowie, {{ISBN |83-7098-758-3}}
* [[Teresa Bogucka]] ''Triumfujące profanum. Telewizja po przełomie 1989'', Warszawa [[2002]], Wydawnictwo Sic!, s. 212, {{ISBN |83-88807-20-X}}
* Tim Edensor ''Tożsamość narodowa, kultura popularna i życie codzienne'', Kraków 2005, Wyd.UJ, s. 268, {{ISBN |83-233-1919-7}} (''National Identity, Popular Culture and Everyday Life'' [[2002]])
* [[Waldemar Kuligowski]], Piotr Zwierzchowski (red.) ''Edukacja w świecie kultury popularnej'', Bydgoszcz 2002, Wyd. Akad. Bydg., {{ISBN |83-7096-430-3}}
* [[Wojciech Burszta]], Andrzej de Tchorzewski ''Edukacja w czasach popkultury'', Bydgoszcz 2002, Wyd. Akad. Bydg., {{ISBN |83-7096-436-2}}
* [[Marian Golka]] (red.) ''Od kontrkultury do popkultury'', Poznań [[2002]], Wyd. Fundacji Humaniora, {{ISBN |83-7112-034-6}}
* [[Kultura Popularna (kwartalnik)|''Kultura Popularna'']] – kwartalnik, w tym numer 0: ''Kultura popularna'', Kraków [[2002]], Wyd. Rabid, {{ISBN |83-88668-26-9}}
* ''Media, eros, przemoc. Sport w czasach popkultury'', (antologia tekstów, wybór: [[Andrzej Gwóźdź]]), Kraków [[2003]], Wyd. Universitas, {{ISBN |83-242-0392-3}}
* [[Roman Konik]] ''Eco-logia kultury masowej. Przewodnik po kulturze popularnej według estetyki Umberta Eco'', Wrocław [[2003]], Oficyna Wydawnicza Arboretum, s.190, {{ISBN |83-86308-83-4}}
* [[Marek Krajewski (socjolog)|Marek Krajewski]] ''Kultury kultury popularnej'', Poznań [[2003]], II wyd.: 2005, Wydawnictwo UAM, s. 340, {{ISBN |83-232-1255-4}}
* [[Bartłomiej Dobroczyński]] ''III Rzesza Popkultury i inne stany'', Kraków [[2004]], Wyd. Znak, s.240, {{ISBN |83-240-0421-1}}
* [[Piotr Kowalski (folklorysta)|Piotr Kowalski]] ''Popkultura i humaniści. Daleki od kompletności remanent spraw, poglądów i mistyfikacji'', Kraków [[2004]], Wydawnictwo UJ, seria Anthropos, {{ISBN |83-233-1773-9}}
* Barbara Myrdzik, Małgorzata Karwatowska (red.) ''Relacje między kulturą wysoką i popularną w literaturze, języku i edukacji'', Lublin 2005, Wyd. UMCS, {{ISBN |83-227-2463-2}}
* Beata Trzop ''Typy kultury popularnej na łamach czasopism kobiecych'', Zielona Góra [[2005]], Wydawnictwo UZ, s. 212, {{ISBN |83-89712-98-9}}
* Leszek Pułka, Małgorzata Kosińska-Pułka, Agnieszka Ziółek ''Książki i ekrany. Eseje o kulturze popularnej'', Wrocław [[2005]], Oficyna Wydawnicza Atut, {{ISBN |83-7432-034-6}}
* Justyna Ryczek ''Piękno w kulturze ponowoczesnej'', Kraków [[2006]], Wyd. Rabid, {{ISBN |83-60236-08-9}}
* Mateusz Halawa ''Życie codzienne z telewizorem'', Warszawa [[2006]], WAiP, {{ISBN |978-83-60501-68-9}}
* (red. [[Wiesław Godzic]], Maciej Żakowski) ''Gadżety popkultury. Społeczne życie przedmiotów''. Warszawa [[2007]], WAiP, {{ISBN |978-83-60807-03-3}}
* Katarzyna Krzan ''Ekstaza w wersji pop. Poszukiwania mistyczne w kulturze popularnej'', Warszawa [[2008]], WAiP
* '' [[Zygmunt Bauman|Bauman]] o popkulturze. Wypisy'' (koncepcja i wybór Mateusz Halawa, Paulina Wróbel), Warszawa [[2008]], WAiP, {{ISBN |978-83-60807-31-6}}
* [[Tomasz Szlendak]], Tomasz Kozłowski ''Naga małpa przed telewizorem. Popkultura w świetle psychologii ewolucyjnej'', Warszawa [[2008]], Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, s. 346, {{ISBN |978-83-60807-85-9}}
* Jacek Nowiński (red.) ''Moda na obciach. Materiały z ogólnopolskiej konferencji kulturoznawczej "Moda na obciach, co Polacy robią z kulturą popularną?"'', Elbląg [[2008]], Wydawnictwo Wilk Stepowy, s.250, {{ISBN |978-83-61282-04-4}}
 
== Linki zewnętrzne ==