Stalinizm: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m →‎Zobacz też: +{{Wikisłownik}}: link do hasła w Wikisłowniku
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
m zamieniam magiczny ISBN na szablon
Linia 21:
 
== Gospodarka ==
Po pokonaniu przez partyjną prawicę Lewicowej Opozycji i umocnienia władzy Stalina zarzucono politykę [[Nowa Polityka Ekonomiczna|NEP-u]] i rozpoczęto politykę całkowitego planowania gospodarczego i kolektywizacji rolnictwa. Polityka ta poskutkowała zwiększeniem kapitału towarowego i zdolności przemysłu ciężkiego w 1930 roku<ref>Gregory, Paul R. (2004). The Political Economy of Stalinism: Evidence from the Soviet Secret Archives. Cambridge University Press. s. 218–20. {{ISBN |0-521-53367-8}}.</ref>.
 
Sukcesem dyktatora okazało się zbudowanie jeszcze przed II wojną światową mocarstwa wojskowo-przemysłowego. Zgodnie z założeniami komunizmu gospodarka była planowana, a plany pięcioletnie opracowywał ''Gospłan'' – Państwowy Komitet Planowania. Gospodarka została w prawie całości znacjonalizowana. Kierunek polityki nie był wytyczany przez zapotrzebowanie społeczne, lecz przez potrzeby Armii Czerwonej. Rozwój gospodarczy i uprzemysłowienie realizowano kosztem konsumpcji indywidualnej i ograniczenia spożycia<ref name="Europa. Rozprawa historyka z historią">{{cytuj książkę|imię=Norman |nazwisko=Davies |tytuł=Europa. Rozprawa historyka z historią|wydawca=Wydawnictwo Znak|miejsce= Kraków|rok= 1999|isbn = 83-7006-883-9|strony = 1017-1026}}</ref>. Przyśpieszona rozbudowa przemysłu powiązana była z przygotowaniami do wojny (w ZSRR występował lęk przed otaczającymi kraj państwami kapitalistycznymi)<ref>Mawdsley, Evan (1998). The Stalin Years: The Soviet Union, 1929–1953. Manchester University Press. s. 30. {{ISBN |0-7190-4600-9}}.</ref>.
 
Aby zwiększyć wydajność, rozpowszechniono „socjalistyczne współzawodnictwo pracy”, co w praktyce wymuszało na pracownikach stałe przekraczanie norm<ref>Norman Davies: Europa. Rozprawa historyka z historią. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1999, s. 1017-1026. {{ISBN |83-7006-883-9}}.</ref>.
 
Od 1928 roku do 1942 roku średni wzrost gospodarczy wyniósł 20% rocznie<ref>Norman Davies: Europa. Rozprawa historyka z historią. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1999, s. 1017-1026. {{ISBN |83-7006-883-9}}.</ref>. Wzrosła produkcja surowców przemysłu ciężkiego w 1928 roku poziom ich produkcji osiągnął 111% w porównaniu do 1913 roku, w 1933 roku wyniósł już 281% a w 1938 już 658%. Największy przyrost ilościowy zaobserwował przemysł [[stal]]owy i [[węgiel kamienny|węgla kamiennego]], energii i artykułów chemicznych. Niemniej jednak oficjalne statystyki były fałszowane<ref>Norman Davies: Europa. Rozprawa historyka z historią. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1999, s. 1017-1026. {{ISBN |83-7006-883-9}}.</ref>.
 
Na początku lat. 40 gospodarka ZSRR stała się stosunkowo samowystarczalna, co trwało aż do czasu utworzenia [[Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej|RWPG]]<ref>[http://countrystudies.us/russia/12.htm "Reconstruction and Cold War". Library of Congress]</ref>.
 
W wyniku stalinowskich reform ZSRR przekształcono z kraju [[agraryzm|agrarnego]] w potęgę przemysłową. Po II wojny światowej kraj stał się nowym supermocarstwem<ref>Wheatcroft, S. G.; Davies, R. W.; Cooper, J. M. (1986). Soviet Industrialization Reconsidered: Some Preliminary Conclusions about Economic Development between 1926 and 1941 39 (2). Economic History Review. s. 30–2. {{ISBN |978-0-7190-4600-1}}.</ref>. Zdaniem Stevena Rosefielda w okresie stalinizmu poziom życia obywateli kraju zmniejszył się ze względu na despotyzm Stalina<ref>Steven Rosefielde (1996). „Stalinism in Post-Communist Perspective: New Evidence on Killings, Forced Labour and Economic Growth in the 1930s”. Europe-Asia Studies (Taylor & Francis, Ltd.) 48 (6): 956–987. JSTOR 152635. „The new evidence shows that administrative command planning and Stalin's forced industrialisation strategies failed in the 1930s and beyond. The economic miracle chronicled in official hagiographies and until recently faithfully recounted in Western textbooks has no basis in fact. It is the statistical artefact not of index number relativity (the Gerschenkron effect) but of misapplying to the calculation of growth cost prices that do not accurately measure competitive value. The standard of living declined during the 1930s in response to Stalin's despotism, and after a brief improvement following his death, lapsed into stagnation. Glasnost and post-communist revelations interpreted as a whole thus provide no basis for Getty, Rittersporn & Zemskov's relatively favourable characterisation of the methods, economic achievements and human costs of Stalinism. The evidence demonstrates that the suppression of markets and the oppression of vast segments of the population were economically counterproductive and humanly calamitous, just as anyone conversant with classical economic theory should have expected.”</ref>.
 
== Bilans stalinizmu ==