Afryka Północna: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m WP:CHECK#64 linki tożsame z tekstem linka
Linia 1:
[[Plik:Afryka Północna.png|thumb|right|300px|Państwa Afryki Północnej (kolor ciemnozielony: przynależność do regionu uznawana bezspornie, kolor jasnozielony: tylko według części klasyfikacji)]]
[[FilePlik:United Nations geoscheme for Africa.svg|right|350px]]
'''Afryka Północna''' – region [[Afryka|Afryki]], obejmujący północną część kontynentu. Zazwyczaj do krajów Afryki Północnej zalicza się:
 
Linia 18:
{{Osobny artykuł|Starożytny Egipt}}
 
Na przełomie XII i XI wieku p.n.e. na obszarze [[Mauretania|Numibii]] rozwinęło się państwo [[Kusz (kraina)|Kusz]]. W VIII wieku p.n.e. władcy Kusz sięgnęli po władzę w Egipcie i ponad sto lat rządzili nim jako tzw. [[XXV dynastia|dynastia etiopska]].
 
W północno-zachodniej Afryce, wzdłuż wybrzeża [[Morze Śródziemne|Morza Śródziemnego]], od XI wieku p.n.e. [[Fenicja|Fenicjanie]]nie zakładali [[Faktoria|faktorie]] handlowe i kolonie. Około 1100 roku p.n.e. powstała kolonia w [[Utyka|Utyce]], w 814 roku p.n.e. – w [[Kartagina|Kartaginie]], która z czasem podporządkowała sobie inne kolonie fenickie. Dążenia do monopolizacji handlu morskiego przez Kartaginę doprowadziła do konfliktów z [[Republika rzymska|Rzymem]] i [[Wojny punickie|trzech wojen punickich]] (III–połowa II wieku p.n.e.), w wyniku których [[Zdobycie Kartaginy|Kartagina została zniszczona]].
 
Od około XI wieku p.n.e. na obszarze współczesnej północnej [[Etiopia|Etiopii]] rozwijało się państwo [[Aksum]] – według tradycji kontynuator [[Królestwo Saba|królestwa Saby]]. Około 350 roku p.n.e. Aksum najechał Kusz i przyczynił się do jego upadku. W 333 roku władca Aksum, [[Ezana]], przyjął chrzest w [[Ryt bizantyjski|obrządku bizantyjskim]]. W VI wieku na terenie Aksum toczyły się liczne wojny religijne. Państwo upadło w X wieku wskutek [[Podboje arabskie|najazdu przez Arabów]].
Linia 27:
 
=== Islamizacja Afryki północnej ([[649]] – [[1055]]) ===
Po śmierci [[Mahomet]]a, twórcy religii [[Islam|islamskiejislam]]skiej, jego następcy – [[kalif]]owie – podjęli wielkie wyprawy wojenne przeciwko niewiernym. Ich wojska uderzyły między innymi na należący wtedy do [[cesarstwo Bizantyńskie|Bizancjum]] [[Egipt]] (całkowicie opanowany do [[649]] roku) oraz [[Cyrenajka|Cyrenajkę]] i [[Trypolitania|Trypolitanię]] w północnej Afryce. Do początku [[VIII wiek]]u [[Arabowie]] opanowali całą Afrykę Północną, skąd w [[711]] wdarli się do [[Hiszpania|Hiszpanii]] na Półwyspie Iberyjskim.
 
Rządzący z [[Bagdad]]u kalifowie dość szybko utracili jednak kontrolę na Afryką Północną, w której władzę przejęły lokalne islamskie dynastie. [[Egipt]] stanowił odrębne państwo od [[868]] roku. W [[969]] Egipt opanowali [[szyizm|szyiccy]] [[Fatymidzi]]. W [[971]] założyli oni [[Kair]], przyszłą stolicę oraz centrum handlowe i naukowe. Już w [[988]] powstał tam jeden z pierwszych uniwersytetów średniowiecza i biblioteka, licząca 1600 tys. tomów.