Ahmad Hasan al-Bakr: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m drobne techniczne |
m drobne techniczne |
||
Linia 47:
W rok po zamachu, podejrzany o prowadzenie działalności antyrządowej, został zmuszony do odejścia z armii. Wkrótce po przymusowym zakończeniu służby objął funkcję przewodniczącego militarnego wydziału [[Partia Baas (Irak)|irackiej partii Baas]]<ref>{{cytuj książkę | autor = al-Marashi, Ibrahim; Salama| tytuł = Iraq's Armed Forces: an Analytical History| wydawca = Routledge| miejsce = | rok = 2008 | strony = 92| isbn = 978-0-415-40078-7}} </ref>.
Brał udział w organizacji [[Zamach stanu w Iraku (luty 1963)|zamachu stanu w lutym 1963]], podczas którego rząd Abd al-Karima Kasima został obalony, a on sam - zamordowany{{odn|Farouk-Sluglett|Sluglett|2003|s=84}}. Władzę w Iraku objęła partia Baas{{odn|Farouk-Sluglett|Sluglett|2003|s=91-92}}, a Ahmad Hasan al-Bakr został wiceprezydentem kraju; prezydenturę baasiści oddali w ręce bardziej znanego i doświadczonego gen. [[Abd as-Salam Arif|Abd as-Salama Arifa]]{{odn|Farouk-Sluglett|Sluglett|2003|s=94}}. Al-Bakr został następnie również premierem. Za jego wiedzą i pod jego kierunkiem partia Baas przeprowadziła zmasowane represje przeciwko innym partiom lewicowym, w szczególności [[Iracka Partia Komunistyczna|Irackiej Partii Komunistycznej]]. W ich toku ponad 10 tys. działaczy zostało zamordowanych, a ponad 100 tys. uwięzionych
Ahmad Hasan al-Bakr zgromadził wokół siebie grupę zwolenników wywodzących się, podobnie jak on sam, z [[Tikrit]]u
Wiosną 1968 w domu al-Bakra odbyło się spotkanie czołowych baasistów i wpływowych oficerów o nacjonalistycznych poglądach z przedstawicielem prezydenta [[Abd ar-Rahman Arif|Abd ar-Rahmana Arifa]], który prosił partię Baas o wsparcie rządu [[Tahir Jahja|Tahira Jahji]]. Organizacja nie zgodziła się wesprzeć rządu. Kilka tygodni później al-Bakr i czterech innych baasistów wystosowali jednak do Jahji apel o rekonstrukcję rządu, by stał się on gabinetem jedności narodowej
=== Dojście do władzy ===
Wobec faktu, iż próby odzyskania władzy inną drogą zawiodły, w lipcu 1968 roku iracka partia Baas zorganizowała kolejny zamach stanu. Baasiści nawiązali kontakt z wpływowymi oficerami, którzy dotąd byli lojalni wobec prezydenta, jednak rozczarowali się co do niego. Pozyskali w ten sposób do spisku kierującego Wywiadem Wojskowym [[Abd ar-Razzak an-Najif|Abd ar-Razzaka an-Najifa]], dowódcę [[Gwardia Republikańska (Irak)|Gwardii Republikańskiej]] [[Ibrahim Abd ar-Rahman Dawud|Ibrahima Abd ar-Rahmana Dawuda]] oraz dowódcę 10 brygady pancernej [[Sadun Ghajdan|Saduna Ghajdana]]. Ten ostatni w dniu 17 lipca 1968 wprowadził al-Bakra, Hardana at-Tikritiego oraz [[Salih Mahdi Ammasz|Saliha Mahdiego Ammasza]] do dowództwa 10 brygady pancernej. Pucz nie spotkał się z żadnym oporem
Po tym wydarzeniu al-Bakr stał się najpotężniejszym politykiem w Iraku<ref name=":0" />, co wynikało z jego wieku (był najstarszy w nowej elicie władzy), doświadczenia i faktu, że jako jedyny działał przed 1958 w ruchu Wolnych Oficerów i jako jedyny przed tą datą dosłużył się wysokiego stopnia wojskowego
=== Prezydent Iraku ===
Linia 63 ⟶ 62:
[[Plik:Baath National Command.jpg|200px|right|thumb|Przywództwo Narodowe irackiej partii Baas. W pierwszym rzędzie [[Michel Aflak]], [[Szibli al-Ajsami]] i Ahmad Hasan al-Bakr, w drugim rzędzie Saddam Husajn]]
[[Plik:Saddam Hussein and Hassan al-Bakr 1978.jpg|200px|right|thumb|Saddam Husajn i Ahmad Hasan al-Bakr po zamachu stanu w 1968 skonsolidowali władzę w Iraku w swoich rękach]]
Pierwszym premierem po zamachu został [[Abd ar-Razzak an-Najif]], jednak 30 lipca 1968 baasiści zmusili go do rezygnacji{{odn|Farouk-Sluglett|Sluglett|2003|s=114-115}}. Wówczas szefem rządu został al-Bakr. W jego gabinecie znalazło się czternastu polityków partii Baas, dziewięciu niezależnych nacjonalistów i trzech [[Kurdowie|Kurdów]]. Prawdziwym ośrodkiem władzy była jednak Rada Rewolucyjnych Dowódców kierowana również przez al-Bakra
W celu umocnienia władzy, od jesieni 1968 roku irackie służby specjalne przeprowadziły na szeroką skalę serię czystek, w rezultacie których aresztowano wiele osób, które w mniemaniu partii Baas mogły przedstawiać dla niej zagrożenie. W szczególności usunięto ze stanowisk w armii i służbach bezpieczeństwa oficerów uznanych za nielojalnych, zastępując ich niedoświadczonymi politykami partii Baas
Bardzo szybko pozycji al-Bakra w elicie władzy zaczęli zagrażać jego wieloletni współpracownicy, razem z nim kierujący zamachem stanu w lipcu 1968 - Salih Mahdi Ammasz oraz Hardan at-Tikriti. Każdy z nich posiadał pewne wsparcie wojska i mógł stanowić dla al-Bakra realną konkurencję w walce o władzę. Ammasz i at-Tikriti zwalczali się jednak nawzajem, każdy z nich chciał, by kierowane przez niego ministerstwo (odpowiednio - resort spraw wewnętrznych i obrony) miało jak najszersze kompetencje i każdy, wbrew drugiemu, tworzył własne organizacje paramilitarne. Al-Bakr budował swoją pozycję w oparciu o aparat partyjny oraz o służby bezpieczeństwa (Narodowe Biuro Bezpieczeństwa), które nadzorował lojalny wobec niego Saddam Husajn<
W 1969, Ahmad Hasan al-Bakr uzyskał na partyjnym kongresie reelekcję do Przywództwa Regionalnego irackiej partii Baas. Na kongresie tym doszło do niemal całkowitej wymiany przywództwa partyjnego. Poza Salihem Mahdim Ammaszem i al-Bakrem weszli do niego niemal wyłącznie świeccy działacze sunniccy, zawdzięczający swoją pozycję w organizacji protekcji Saddama Husajna oraz al-Bakra
==== Polityka wewnętrzna al-Bakra w latach 1968-1973 ====
W polityce wewnętrznej Ahmad Hasan al-Bakr kontynuował linię polityczną obalonego prezydenta Abd ar-Rahmana Arifa (nakreśloną wcześniej przez jego poprzednika i brata Abd as-Salama Arifa). Nie zdecydował się ani na dalsze nacjonalizacje prywatnych przedsiębiorstw, ani na rewizję polityki związanej z wydobyciem ropy naftowej
Al-Bakr dokończył reformę rolną, zainicjowaną jeszcze przez rząd Abd al-Karima Kasima. W 1969 ogłosił, że odszkodowania dla wywłaszczanych właścicieli ziemskich, wbrew poprzednim ustaleniom, nie zostaną wypłacone. Rząd opracował również bardziej złożony system rozdzielania ziemi, uwzględniający żyzność gleb, położenie i dostęp do wody. Do oficjalnego ukończenia reformy w 1972 na wsi nadal dominowała jednak wielka i średnia własność. Równocześnie znacząco poprawił się poziom życia na wsi, gdzie również znacząco poszerzono sieć szkół i placówek służby zdrowia. Razem z nimi powstawały komórki irackiej partii Baas{{odn|Farouk-Sluglett|Sluglett|2003|s=138-139}}.
Linia 79 ⟶ 78:
==== Polityka zagraniczna w pierwszych latach rządów partii Baas ====
Stosunki międzynarodowe Iraku w pierwszych latach rządów al-Bakra były trudne. Od początku drugiego okresu rządów partii Baas w Iraku skomplikowane były [[Stosunki iracko-syryjskie|relacje z Syrią]], chociaż tam również, od marca 1963, rządzili politycy utożsamiający się z [[baasizm]]em. Według przywódców syryjskiego oddziału partii przywódcy Iraku, którzy już raz zdobyli i stracili władzę, nie zasługiwali na zaufanie<ref>{{Cytuj książkę | autor = Tripp Ch.| tytuł = Historia Iraku| wydawca = Książka i Wiedza| miejsce = Warszawa| rok = 2009| strony = 249| isbn = 9788305135672}}</ref>. Równocześnie iracki oddział partii był dalece mniej radykalny, niż struktury syryjskie kierowane od [[Zamach stanu w Syrii (1966)|zamachu stanu w 1966]] przez radykalnego socjalistę [[Salah Dżadid|Salaha Dżadida]]. Ostateczną przyczyną zerwania współpracy między organizacjami było przybycie do Bagdadu [[Michel Aflak|Michela Aflaka]], twórcy baasizmu wyeliminowanego z syryjskiej elity władzy w 1966. Od 1966 obydwie partie funkcjonowały równolegle, każda posiadała własne Przywództwo Narodowe aspirujące do przewodzenia w ruchu baasistowskim w całym świecie arabskim. Obydwie organizacje atakowały się wzajemnie propagandowo i zarzucały sobie zdradę idei baasizmu. Do pewnej poprawy w tej kwestii doszło po 1970, gdy drogą kolejnego [[Zamach stanu w Syrii (1970)|zamachu stanu]] władzę w Syrii przejął bardziej umiarkowany w poglądach [[Hafiz al-Asad]]<ref>Ch. Tripp, ''Historia Iraku'', s. 249.</ref><ref name=":11">{{odn|Farouk-Sluglett
W 1969 roku z irackiej inicjatywy powstała [[Palestyna|palestyńska]] formacja zbrojna - [[Arabski Front Wyzwolenia]], podlegająca [[Partia Baas#Partia Baas w Iraku|irackiej partii Baas]]<ref>Jarząbek J.: ''Palestyńczycy na drodze do niepodległości. Rozwój, przemiany i kryzys ruchu narodowego''. Warszawa: TRIO, 2012, s. 137. {{ISBN|9788374363013}}.</ref>. Przywódcą grupy został Zajd Hajdar - zamieszkały w Iraku Palestyńczyk i członek tamtejszej partii Baas. Arabski Front Wyzwolenia był (i pozostaje dalej) jednym z członków [[Organizacja Wyzwolenia Palestyny|Organizacji Wyzwolenia Palestyny]]<ref name="ISLAM">{{cytuj książkę | tytuł = Historical Dictionary of Islamic Fundamentalism| strony = 32}}</ref>. Irakijczycy wspierali także działającego pierwotnie w [[al-Fatah]]u palestyńskiego terrorystę [[Abu Nidal]]a a następnie finansowali i zaopatrywali utworzoną przez niego grupę [[Organizacja Abu Nidala|Fatah-Rada Rewolucyjna]]<ref>Patrick Seale, ''Abu Nidal: A Gun for Hire'' s. 100, Hutchinson, 1992</ref>.
|