Lestek: Różnice pomiędzy wersjami

{{inneInne znaczenia|Lestka|inne osoby noszące imię [[Leszek]]}}

|grafika = LestekWalery Eljasz-Radzikowski, Leszek s.PNG Ziemowita.jpg

|data śmierci = zapewne [[930]]–[[940]] (?)

|commons = Category:Lestek

'''Lestek'''<ref name="Jasiński40-50">K. Jasiński, ''Rodowód pierwszych Piastów'', s. 48-50.</ref>, '''Leszek''', ''niepoprawnie (forma zlatynizowana)'' '''Lestko''' – drugi [[książę]] [[Polanie|Polan]] z dynastii [[Piastowie|Piastów]], o którym wspomina [[Gall Anonim]] w [[Kronika polska (Anonima tzw. Galla)|swej kronice]]. Syn [[Siemowit (książę Polan)|Siemowita]] i ojciec [[Siemomysł (książę Polan)|Siemomysła]].

Geneza jego imienia nie jest znana. Wywodzi się je od słowa ''lście'' (chytrość). Przypuszcza się, że jest zdrobnieniem jakiejś nieznanej, dwuczłonowej, słowiańskiej nazwy osobowej ''Lścimir'' bądź ''Lścisław''. Pierwotnie brzmiało prawdopodobnie ''Lścik''. Imię to występuje w rozmaitych wariantach, z których z czasem wybija się dominująca – '''Leszek'''. Prawidłowymi formami tego imienia są formy zakończone na ''-ek'', czyli '''Lestek''' lub obocznie '''Leszek'''. Niepoprawna wersja '''Lestko''' przyjęła się w starszej historiografii pod wpływem autorytetu [[Oswald Balzer|Oswalda Balzera]], który taki zapis promował na kartach swojej ''[[Genealogia Piastów|Genealogii Piastów]]''. W obliczu ostatnich badań [[onomastyka|onomastycznych]] należy przyjąć, że formy zakończone na ''-ko'' są formami zlatynizowanymi<ref name="Jasiński40-50"/>.

Przypuszcza się, że od jego imienia powstały terminy "Lestkowie"„Lestkowie” i "Lestkowice"„Lestkowice”, jakimi jeszcze w czasach [[Mieszko I|Mieszka I]] nazywano nieraz mieszkańców [[państwo|państwa]] [[Polanie|Polan]]. Kronika [[Widukind z Korbei|Widukinda]] zawiera informację, że poddanymi [[Mieszko I|Mieszka I]] byli ''[[Licikaviki]]''. Znaczenie tego terminu jest sporne, a jedna z hipotez zakłada, że może pochodzić od imienia Lestka (Licikaviki → Lscikoviki → Lścikowicy czyli Lestkowice). Z kolei dzieło ''De administrando imperio'' cesarza bizantyjskiego [[Konstantyn VII Porfirogeneta|Konstantyna VII Porfirogenty]] z [[948]] roku wspomina o ludzie zwanym ''Litzke''.

Początkowo nikt nie wątpił w historyczność Piastów "przedmieszkowych"„przedmieszkowych”. W drugiej połowie [[XIX wiekuwiek]]u zaczęto kwestionować ich istnienie. Bogatą dyskusję rozstrzygnął w zasadzie artykuł [[Henryk Łowmiański|Henryka Łowmiańskiego]] ''Dynastia Piastów we wczesnym średniowieczu'', w którym obronił wiarygodność przekazu Galla Anonima, a tym samym i "historyczność"„historyczność” przynajmniej trzech bezpośrednich poprzedników Mieszka{{fakt|data=2010-02}}. Pogląd ten jest dominujący w polskiej literaturze historycznej.

Nie zachowały się żadne wiarygodne dane na temat dat panowania Lestka. Przyjmuje się hipotetycznie, że urodził się około [[870]]–[[880]] roku, a objął rządy około [[900]]–[[910]] roku. Większość literatury przyjmuje, że zmarł przypuszczalnie w latach [[930]]–[[940]]. [[Henryk Łowmiański]] przesuwał datę zgonu na około [[950]]. Pierwotnie nie dało się datować na rządy Lestka żadnych wydarzeń. Obecnie możemy przypisać Lestkowi rozpoczęcie tzw. ''rewolucji piastowskiej'', czyli militarno-ekonomicznej koncentracji władzy w rekach księcia i budowy pierwszych potężnych grodów państwowych – pierwszego w [[Grzybowo (powiat wrzesiński)|Grzybowie]], w latach rok915–922.

Nie wiadomo nic o żonie (żonach) Lestka. [[Stanisław Zakrzewski (historyk)|Stanisław Zakrzewski]] wysunął domysł, że Lestek mógł być żonaty z księżniczką morawską<ref>Stanisław Zakrzewski przypuszczał, że [[Świętopełk Mieszkowic]] mógł otrzymać imię po swoim przypuszczalnym prapradziadku, [[Świętopełk I morawski|Świętopełku morawskim]]. Stanisław Zakrzewski, ''Bolesław Chrobry Wielki'', tablica genealogiczna po s. 72.</ref>. Późny przekaz [[Belgia|belgijskiego]] kronikarza z [[XIV wiek]]u zdawał się sugerować, że był żonaty z [[Saksonia|saską]] księżniczką i miał z nią syna [[Ewraker]]a, późniejszego biskupa [[Liège|Leodium]]. Informacji tej jednak nie sposób zweryfikować; w polskiej literaturze poza [[Stanisław Kętrzyński|Stanisławem Kętrzyńskim]] nikt nie zwrócił na nią uwagi. Według legendy rodowej rodu [[Sobiescy herbu Janina|Sobieskich]] córka Lestka, Metodia miała poślubić niejakiego Sobiesława (Sobiesza), wnuka [[Sobiesław (książę Dalen)|Sobiesława]] księcia [[Dahlenburg|Dalen]]<ref>Tadeusz Korzon, ''Dola i niedola Jana III Sobieskiego'', T. I, tablica nr 2.</ref>.

| colspan="2" | <small>[[Piast]]<br />ur. ?<br />zm. ?</small>

| colspan="2" style="vertical-align:middle;" | '''Lestek'''<br />(ur. ?, zm. w okrok. 930–940)

| colspan="2" | <small>[[Siemomysł (książę Polan)|Siemomysł]]<br />&nbsp;ur. IX/X w.<br />&nbsp;zm. w okrok. 950–960<br />&nbsp;</small>

* [[Jerzy Lesław Wyrozumski|Wyrozumski J.]], ''Dzieje Polski piastowskiej (VIII wiek-1370)'', T. II z serii: ''Wielka historia Polski'', Kraków 1999.