Burundi: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m WP:ZdB Sprzątanie wywołań {{cytuj stronę}} |
m →Historia: drobne redakcyjne |
||
Linia 84:
Na mocy postanowień [[Konferencja berlińska (1884/85)|konferencji berlińskiej]] (1884–1885), przesądzającej o podziale Afryki pomiędzy europejskie [[Mocarstwo kolonialne|mocarstwa kolonialne]], terytoria współczesnych Rwandy i Burundi zostały przyznane [[Cesarstwo Niemieckie|Cesarstwu Niemieckiemu]]. Początek obecności militarnej Niemiec na terytorium Burundi datowany jest jednak dopiero na rok 1896, kiedy to we wsi [[Bużumbura|Usumbura]], ustanowiony został niemiecki posterunek wojskowy. W 1899 roku utworzony został dystrykt o nazwie [[Ruanda-Urundi]]{{odn|German colonialism}}. Niemieckie rządy w Burundi zakończyła [[I wojna światowa]]. Na mocy postanowień [[Traktat wersalski|traktatu wersalskiego]], kolonię przekształcono w [[terytorium mandatowe]] [[Liga Narodów|Ligi Narodów]], administrowane przez Belgię{{odn|Belgian colonial rule}}. Po zakończeniu [[II wojna światowa|II wojny światowej]] Ruanda-Urundi została przekształcona w [[terytorium powiernicze ONZ]], pozostające nadal pod władzą Belgii{{odn|Lemarchand|1996|s=1}}. W Burundi zaczęły już wówczas narastać tendencje niepodległościowe, których wyrazicielem stała się przede wszystkim powstała w 1957 roku Partia Jedności i Postępu Narodowego Burundi (''Parti de l’Union et du Progrès National'' – UPRONA).
Burundi, podobnie jak sąsiednia [[Rwanda]], uzyskało niepodległość 1 lipca 1962 roku{{odn|Skutsch|1999|s=342}}. O ile jednak w Rwandzie doszło wcześniej do [[Rewolucja w Rwandzie (1959–1962)|krwawego powstania ludowego]], które przyniosło obalenie tamtejszej monarchii Tutsi oraz utworzenie całkowicie zdominowanej przez Hutu republiki, o tyle Burundi rozpoczęło niepodległy byt jako [[monarchia konstytucyjna]], w której duże wpływy zachowali Tutsi. Pod wpływem szeregu czynników relacje pomiędzy obiema grupami etnicznymi szybko uległy jednak gwałtownemu pogorszeniu{{odn|Lemarchand|1996|s=60–61}}. [[Zamach stanu w Burundi (1965)|Nieudany zamach stanu]], przeprowadzony przez grupę oficerów Hutu w październiku 1965, umożliwił kontrolowanej przez Tutsi armii zdobycie dominującego wpływu na sprawy państwa. Po kilkumiesięcznym okresie trudnej [[Koabitacja|koabitacji]] wojsko obaliło monarchię i proklamowało powstanie tzw. Pierwszej Republiki (28 listopada 1966){{odn|Lemarchand|1996|s=74–75}}. W kolejnych latach wojskowy reżim systematycznie ograniczał wpływy Hutu w życiu politycznym, siłach zbrojnych i administracji{{odn|Lemarchand|1996|s=79–80 i 85–87}}. Nieudane powstanie Hutu, które pod koniec kwietnia 1972 wybuchło w południowych prowincjach Burundi, dało rządowi pretekst do dokonania eksterminacji [[Elita|elity]] społecznej Hutu. Od końca kwietnia do września 1972 zamordowano w Burundi od 100 tys. do 300 tys. Hutu, a co najmniej 150 tys. zmuszono do ucieczki z kraju. Był to [[Ludobójstwo w Burundi (1972)|pierwszy odnotowany przypadek ludobójstwa]] w historii postkolonialnej [[Afryka|Afryki]]
Pod naciskiem społeczności międzynarodowej rząd prezydenta [[Pierre Buyoya|Pierra Buyoyi]] był wówczas zmuszony podjąć daleko idące reformy. 1 czerwca 1993 przeprowadzono pierwsze w historii Burundi wolne wybory prezydenckie, których bezapelacyjnym zwycięzcą okazał się kandydat umiarkowanej opozycji Hutu, [[Melchior Ndadaye]]. Partia Ndadaye – ''Front pour la Démocratie au Burundi'' (FRODEBU) – odniosła również całkowite zwycięstwo w przeprowadzonych 29 czerwca 1993 wyborach parlamentarnych{{odn|Lemarchand|1996|s=178}}. Ekstremistyczna frakcja Tutsi, wciąż zachowująca duże wpływy w armii i aparacie państwowym, nie potrafiła się jednak pogodzić z utratą monopolu władzy. 21 października 1993 doszło do [[Zamach stanu i akty ludobójstwa w Burundi (1993)|próby zamachu stanu]], której trakcie zbuntowani żołnierze zamordowali Ndadaye oraz kilku jego najbliższych współpracowników{{odn|Lemarchand|1996|s=XXXI}}. Na wieść o śmierci prezydenta wieśniacy Hutu przystąpili do masowych pogromów Tutsi, na co zdominowana przez Tutsi armia odpowiedziała zakrojonymi na szeroką skalę odwetowymi masakrami Hutu. W wyniku obustronnych pogromów zginęło prawdopodobnie od 30 tys. do 100 tys. ludzi{{odn|Lemarchand|1996|s=XIV–XV}}{{odn|Lemarchand|2009|s=71, 146 i 290}}. Śmierć Ndadaye i będące jej konsekwencją rzezie na tle etnicznym skutecznie zahamowały proces demokratyzacji, zniszczyły rodzący się międzyetniczny konsensus oraz trwale zdestabilizowały państwo{{odn|Lemarchand|1996|s=XIII}}. Wkrótce rozpoczęła się [[Wojna domowa w Burundi|otwarta wojna domowa]] pomiędzy rządową armią a partyzanckimi ugrupowaniami Hutu. Konflikt pochłonął łącznie ok. 300 tys. ofiar oraz całkowicie zrujnował gospodarkę kraju{{odn|Lemarchand|2009|s=162–163}}. Wojnę domową zakończyło dopiero podpisanie porozumień pokojowych w [[Porozumienie pokojowe w Aruszy (2000)|Aruszy]] (2000) i [[Dar es Salaam]] (2003), dzięki którym możliwe stało się zawieszenie broni i przeprowadzenie demokratycznych wyborów w lipcu 2005 roku{{odn|Lemarchand|2009|s=169–170}}. Ostatnie rebelianckie ugrupowanie złożyło jednak broń dopiero w kwietniu 2009 roku.
| |||