Malpelo: Różnice pomiędzy wersjami

Na wyspie rezyduje największa na świecie kolonia ptaków[[głuptak zgalapagoski|głuptaków gatunkugalapagoskich]] ''[[Sula granti]]'' licząca ponad 40 tys. osobników. W wodach wokół wyspy zanotowano ogromne grupy [[Głowomłot tropikalny|głowomłotów tropikalnych]] ''Sphyrna lewini'' liczące ponad 200 osobników, a także liczące ponad tysiąc osobników grupy [[Żarłacz jedwabisty|żarłaczy jedwabistych]], [[Rekin wielorybi|rekinów wielorybich]] czy [[Tuńczyk pospolity|tuńczyków]]. Występuje tu również rzadki [[rekin piaskowy]] ''Odontaspis ferox''.

Pochodzenie nazwy ''Malpelo'' nie jest znane{{r|fundacionmalpelo|unesco2}}. Wyspa pojawiła się na mapie francuskiego kartografa [[Pierre Desceliers|Pierre'a Desceliersa]] (ok. 1500–1558) z 1550 roku pod nazwą „Ye mallabry”. Termin „mal ábrigo” (pol. „niechroniony”) w ówczesnej kartografii stosowany był na oznaczenie zatok i wysp{{r|fundacionmalpelo|unesco2}}. Nazwa mogła pochodzić również od [[łacina|łac.]] ''malveolus'' (pol. „niegościnny”){{r|fundacionmalpelo}}. Wyspa jest trudno dostępna, jej wybrzeże to w większości niemal pionowe urwiska o wysokości dochodzącej do 100 metrów{{r|usgs}}.

Środowisko wodne determinują [[Prąd morski|prądy morskie]] – m.in. ciepłe: [[Prąd Północnorównikowy]], [[Równikowy Prąd Wsteczny]], [[Prąd Południoworównikowy]] i zimne: [[Prąd Peruwiański]], [[Prąd Kalifornijski|Kalifornijski]]{{r|unesco2}}. Region podlega wpływowi [[El Niño]] i [[La Niña]]{{r|unesco2}}. TemperaturyTemperatura wody waha się zazwyczaj pomiędzy 26°C a 28°C, a jej średnie [[zasolenie]] jest wysokie 33–34‰{{r|unesco2}}.

Na wyspie zanotowano ponad 50 gatunków ptaków z czego 30 gatunków [[Wędrówki ptaków|migrujących]]{{r|unesco2}}. Rezyduje tu największa na świecie kolonia ptaków z gatunku ''[[Sulagłuptak galapagoski|głuptaków grantigalapagoskich]]'' licząca ponad 40 tys. osobników{{r|unesco2}}. Ponadto występują tu [[fregaty]]: [[fregata wielka]] i [[Fregata średnia|średnia]], [[petrel galapagoski]] i ''[[Creagrusmewa furcatuswidłosterna]]''{{r|unesco2}}. Na wyspie zanotowano cztery gatunki [[endemit|endemiczne]]: kraba lądowego ''[[GerarcinusJohngarthia malpilensis]]'', oraz jaszczurki: ''[[Anolis agassizi]]'' i, ''[[Diploglossus millepunctatus]]'' i [[Gekonowate|gekona]] ''[[Phyllodactylus transversalis]]''{{r|Sesana330}}.

W wodach wokół wyspy występuje wiele [[Gatunek zagrożony|gatunków zagrożonych wyginięciem]]{{r|unesco2}}. Występują tu licznie [[pelagial]]ne [[ryby kostnoszkieletowe]], [[rekiny]], ssaki morskie i [[żółwie morskie]], m.in. rzadki [[rekin piaskowy]] ''Odontaspis ferox''{{r|unesco2}}. Wokół Malpelo zaobserwowano ogromne grupy [[Głowomłot tropikalny|głowomłotów tropikalnych]] liczące ponad 200 osobników, a także liczące ponad tysiąc osobników grupy [[Żarłacz jedwabisty|żarłaczy jedwabistych]], [[Rekin wielorybi|rekinów wielorybich]] czy [[Tuńczyk pospolity|tuńczyków]]{{r|unesco2}}. Występują tu również barakudy ''[[Sphyraena idiastes]]'', [[Orleń cętkowany|orlenie cętkowane]], [[Manta (ryba)|manty]], [[Pelamida wschodnia|pelamidy wschodnie]], [[lutjanus|lucjanusy]] i [[Caranx|karanksy]] a także [[endemit|endemiczne gatunki]] taksony [[Rozgwiazdy|rozgwiazd]] ''[[Tamaria stria]]'' i ''[[Narcissia gracilis malpeloensis]]''{{r|unesco2}}.

Pierwszym naukowcem, który odwiedził wyspę był [[Stany Zjednoczone|amerykański]] zoolog [[Charles Haskins Townsend]] (1859–1944), który przybył tu w marcu 1821 roku na pokładzie statku [[United States Fish Commission]] i zebrał okazy [[ptaki|ptaków]] i [[Gady|gadów]]{{r|fundacionmalpelo}}. Townsend przywiózł m.in. endemiczną jaszczurkę ''[[Anolis agassizi]]'', którą w 1900 roku opisał [[Leonhard Stejneger]] (1851–1943){{r|unesco2}}. W 1893 roku amerykański [[Karcynologia|karcynolog]] [[Walter Faxon]] (1848–1920) opisał kraba lądowego ''GerarcinusJohngarthia malpilensis''{{r|fundacionmalpelo}}. Podczas wyprawy na wyspy [[Galapagos]] w 1927 roku, amerykański [[Herpetologia|herpetolog]] [[Joseph Richard Slevin]] (1881–1957) zebrał kilka okazów jaszczurek z Malpelo{{r|fundacionmalpelo}}. W 1945 roku powstało pierwsze naukowe opracowanie wyspy autorstwa [[Robert Cushman Murphy|Roberta Cushmana Murphy'ego]] (1887–1973), kolejne opublikował w 1972 roku [[Smithsonian Institution|Instytut Smithsona]]{{r|unesco2}}.