Peryhelium: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Mizogin (dyskusja | edycje)
m dr. styl
drobne redakcyjne, poprawa linków
Linia 1:
'''Peryhelium''', perihelium ([[łacina|zlatynizowany]] wyraz pochodzenia greckiego, od [[greka|gr.]] ''peri'', przy i ''helios'', Słońce) – punkt na [[orbita|orbicie]] [[ciało niebieskie|ciała niebieskiego]] obiegającego [[Słońce]], znajdujący się w miejscu największego zbliżenia ([[apsyda (astronomia)|perycentrum]]) obu ciał. Przeciwieństwem peryhelium jest [[aphelium]].
 
W przypadku ciał poruszających się wokół [[Słońce|Słońca]] po stabilnej orbicie [[elipsa|eliptycznej]], peryhelium jest przekraczane w regularnych odstępach czasu, co [[okres orbitalny]]. Dla orbity kołowej punkt peryhelium jest nieokreślony, co w praktyce oznacza, że dla orbit o znikomym mimośrodzie jego wyznaczenie jest obarczone znacznym [[błąd pomiaru|błędem]]. Ciała poruszające się po orbitach otwartych ([[parabola (matematyka)|parabola]], [[hiperbola (matematyka)|hiperbola]]) przekraczają peryhelium tylko raz. Moment przejścia przez peryhelium jest jednym z [[elementy orbityorbitalne|elementów (parametrów) orbity]].
 
W rzeczywistości orbity nie pozostają zupełnie stałe, lecz zmieniają się, głównie ze względu na oddziaływanie z innymi ciałami [[Układ Słoneczny|Układu Słonecznego]], zmienia się również położenie peryhelium. Zmiany te były przewidywane przez obliczenia [[perturbacja|perturbacji]] bazujące na teorii [[Isaac Newton|Newtona]], jednak dokładne pomiary położenia peryhelium [[Merkury|Merkurego]] wykazały niewyjaśnioną (na gruncie XIX-wiecznej wiedzy) rozbieżność około 43[[sekunda kątowa|"]]/wiek między obserwacjami a teorią. Różnica ta, choć niewielka w porównaniu z 5026"5026″/wiek wynikających ze zmiany układu współrzędnych uwzględniającej [[precesja|precesję]] osi Ziemi, oraz z 531"531″/wiek wynikających z perturbacji wywieranych przez inne planety, była jednak wyraźna i wymagała wyjaśnienia. Podejrzewano istnienie planety krążącej wewnątrz orbity Merkurego, nazwanej [[Wulkan (planeta)|Wulkanem]], jednak nie udawało się jej zaobserwować, mimo wysiłków podejmowanych m.in. podczas [[zaćmienie słońca|zaćmień Słońca]]. Odpowiedź przyniosło dopiero sformułowanie przez [[Albert Einstein|Einsteina]] [[Ogólna teoria względności|Ogólnej Teorii Względności (OTW)]] i zastosowanie jej jako dokładniejszego opisu oddziaływania grawitacyjnego Merkury–Słońce. Był to jeden z pierwszych testów teorii względności i wciąż pozostaje ważnym testem alternatywnych teorii grawitacji. Poprawka wynikająca z dokładniejszego opisu OTW jest mierzalna także w przypadku innych obiektów Układu Słonecznego, jednak jej wartość szybko maleje m.in. wraz ze wzrostem odległości od Słońca i dla Ziemi wynosi niespełna 4"4″/wiek.
 
Dystans między obiegającymi się ciałami w czasie, gdy przechodzą one przez peryhelium można wyznaczyć z zależności:
Linia 13:
 
== Ziemia ==
Przechodząc przez peryhelium [[Ziemia]] znajduje się w odległości 147,1 mln [[km]] (0,9833 [[jednostka astronomiczna|j.a.au]]) od Słońca, tj. 2,5 mln km bliżej niż średnia odległość pomiędzy tymi ciałami. Ma to miejsce zazwyczaj pomiędzy 2 a 4 [[styczeń|stycznia]] i co roku przypada w nieco innym momencie (zob. [[Apsyda (astronomia)#Apsydy orbity Ziemi|Apsydy orbity Ziemi]]).
 
''Daty i godziny przejścia Ziemi przez punkt peryhelium podane są w artykule [[Apsyda (astronomia)]], w sekcji [[Apsyda_(astronomia)#Apsydy orbity Ziemi|Apsydy orbity Ziemi]].''
 
== Zobacz też ==